Yapay zekâ çağında enerji, artık yalnızca ekonomik bir mesele değil; teknolojik egemenliğin ta kendisi. "Nükleer Füzyon: Enerjiye Küresel Bahis", ABD ve Çin’in bu yarışta nasıl farklı yollardan ilerlediğini ve yapay zekânın bu stratejik alanı nasıl şekillendirdiğini çarpıcı örneklerle gözler önüne seriyor.
ABD: Girişimciliğin Füzyonla Dansı
Amerika’da nükleer füzyon yatırımları, özel sektörün ve teknoloji devlerinin öncülüğünde yükseliyor. Bill Gates, 2006’da kurduğu TerraPower ile sadece sodyum soğutmalı hızlı reaktör geliştirmekle kalmadı, aynı zamanda Breakthrough Energy Ventures fonu aracılığıyla Pasifik Füzyon, Type One Energy ve MIT ortaklı CFS gibi girişimlere de yatırım yaptı.
Microsoft, Sam Altman'ın Helion Energy’siyle 2028'den itibaren 50 megawatt’lık füzyon enerjisi için anlaşma yaptı. Google ise CFS’den 2030’lu yıllarda 200 MW enerji almak üzere tarihî bir PPA imzaladı. Amazon, OpenAI CEO'su Altman, Jeff Bezos, Eric Schmidt, Laurene Powell Jobs gibi isimler de SMR ve füzyon girişimlerine ciddi yatırımlar yaptı.
Bu özel sektör dalgası devlet tarafından da destekleniyor. ABD Enerji Bakanlığı, TerraPower’a 2 milyar dolar ayırdı. 2023 sonu itibarıyla dünya genelindeki 43 nükleer füzyon şirketinin 25’i Amerikan.
Çin: Devlet ve Özel Sektör El Ele
Çin ise “ulusal takım” modeliyle ilerliyor. CNNC öncülüğünde kurulan China Fusion Energy Co., Ltd., devlete ait şirketlerin desteğiyle sermayesini 3,275 milyar yuana çıkardı. HL-2M yapay güneş deneyi, Çin’in nükleer füzyonda "yanma" aşamasına geçişini simgeliyor.
Tsinghua ve Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesi çıkışlı ekipler tarafından kurulan özel şirketler – Energy Singularity, Star Energy Xuanguang gibi – dikkat çekiyor. Bunlara yatırım yapanlar arasında Mihoyo, Sequoia China Seed, NIO Capital ve Shunwei Capital gibi dev isimler yer alıyor. “Honghuang 70” ve “Xuanlong-50U” gibi somut başarılar da Çin’in teknolojik ilerleyişini kanıtlıyor.
Yapay Zekâ: Tetikleyici Güç
Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, bir YZ sohbeti 2 Wh, bir video üretimi ise 50 Wh enerji tüketiyor. GPT-4'ün eğitimi 42,4 GWh enerjiye mal oldu. ABD’de enerji talebinin 2030’a kadar %25, 2050’ye dek %78 artacağı öngörülüyor. Bu artışın sürdürülebilir biçimde karşılanabilmesi için en umut verici çözüm: füzyon enerjisi.
NVIDIA’nın yatırım kolu NVentures’tan Mohamed Siddeek’in dediği gibi: “Yapay zekâ endüstrileri dönüştürdükçe, nükleer enerji bu dönüşümü ayakta tutan omurga olacak.”
Sonuç: Füzyon, Sadece Bilim Değil, Jeopolitik
Amerika, özel girişim ve teknolojik cesaretle ilerliyor; Çin ise planlı kalkınma ve devlet gücüyle. Farklı yaklaşımlar, aynı hedefte kesişiyor: Nükleer füzyonun sağlayacağı neredeyse sınırsız enerji.
İklim krizinin baskısı ve yapay zekânın enerji açlığı, bu alanı sadece bir mühendislik yarışı değil, küresel stratejinin odak noktası haline getiriyor.
