Có một câu hỏi mà dường như ai trong chúng ta cũng từng một lần thắc mắc, một câu hỏi cứ lẩn khuất trong tâm trí mỗi khi tháng Bảy về hay khi thấy một mâm cúng nhỏ ven đường: "Liệu đồ cúng cô hồn có ăn được không?". Kẻ thì quả quyết rằng tuyệt đối không được, người lại thản nhiên bảo rằng không sao cả. Vậy thì câu chuyện thực sự đằng sau những lễ vật ấy là gì?
Để hiểu được ngọn nguồn, chúng ta phải cùng nhau quay ngược lại dòng thời gian, lắng nghe câu chuyện của ông bà ta ngày xưa.
Câu chuyện bắt đầu từ một quan niệm rất thiêng liêng về sự "thuộc về". Người xưa tin rằng, khi một mâm cúng với bánh trái, xôi chè đã được thành tâm dâng lên, thì về mặt tâm linh, nó không còn là của người trần nữa. Nó đã trở thành vật phẩm để "thết đãi" các vong linh lang thang, không nơi nương tựa. Và việc ăn lại đồ cúng ấy chẳng khác nào hành động "tranh giành" phần ăn với người cõi âm, một điều có thể khiến họ phật ý mà quấy nhiễu gia đình.
Không chỉ vậy, còn có một nỗi lo lớn hơn, một nỗi sợ vô hình len lỏi trong từng nếp nhà xưa, đó là sợ "rước vong vào nhà". Cô hồn, trong tâm thức người cũ, là những linh hồn vất vưởng, đôi khi mang theo cả những năng lượng không tốt. Việc mang đồ đã cúng họ vào nhà chẳng khác nào một lời mời không mong muốn, có thể "dẫn đường" cho các vong linh theo vào, làm xáo trộn đi sự bình yên vốn có.
Và rồi, bên cạnh những lý do tâm linh ấy, còn có một lý do rất thực tế. Bản chất của lễ cúng cô hồn là một hành động từ bi, là sự "bố thí" cho kẻ đói khát. Việc ăn lại có thể làm mất đi ý nghĩa cao đẹp này. Hơn nữa, bạn hãy thử hình dung mâm cúng được đặt ngoài trời hàng giờ đồng hồ, tiếp xúc với khói nhang, với bụi bẩn… Việc kiêng ăn, vì thế, cũng là một cách rất khôn ngoan của người xưa để bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình.
Đó là câu chuyện của ngày xưa…
Nhưng thời gian trôi đi, cuộc sống hiện đại lại mở ra một chương mới cho câu chuyện này. Với cái nhìn thực tế hơn, nhiều người ngày nay cho rằng "cúng bái tại tâm". Lòng thành của gia chủ đã được chứng giám ngay lúc thực hiện nghi lễ rồi. Sau khi lễ xong, để tránh lãng phí, nếu đồ cúng còn tươi mới, sạch sẽ, thì gia đình hoàn toàn có thể "thụ lộc".
Tất nhiên, việc "có thể" này luôn đi kèm với những điều kiện nhất định. Nó phụ thuộc vào việc gia đình có kiêng kỵ hay không, và quan trọng hơn hết là phải đảm bảo tuyệt đối về vệ sinh.
Vậy cuối cùng, giữa hai ngã rẽ xưa và nay, chúng ta nên chọn lối nào?
Câu trả lời có lẽ không nằm ở việc "nên" hay "không nên", mà nằm ở chính tâm của mỗi người. Lời khuyên chân thành nhất là hãy lắng nghe lòng mình và tôn trọng văn hóa nơi mình sống. Nếu bạn cảm thấy có dù chỉ một chút e ngại, lo lắng, thì tốt nhất là đừng ăn để tâm được thanh thản. Bạn có thể chia lộc cho trẻ con hàng xóm, cho những người lao động nghèo khó, như vậy vừa tránh lãng phí, lại vừa nhân đôi thêm ý nghĩa của sự sẻ chia. Còn nếu gia đình bạn hoàn toàn không câu nệ và bạn chắc chắn đồ cúng sạch sẽ, thì việc thụ lộc cũng là điều bình thường.
Bởi suy cho cùng, trong mọi nghi lễ, thứ quý giá nhất vẫn luôn là cái tâm thành kính và tấm lòng từ bi của con người.
Nguồn tham khảo: https://docungtamlinh.com.vn/do-cung-co-hon-co-an-duoc-khong/
