Cuma" sözcüğü, “toplamak, bir araya getirmek” anlamındaki cem kökünden olan bir isimdir. Arapça’da üç şekilde okunur: “جُمُعَه، جُمْعَه و جُمَعَه” (Cumee’, Cum’e’, Cumue’).[1] Kur’an karilerinin çoğu, Cuma Suresi[2] olarak adlandırılan Cuma Suresi'ndeki ayeti, ‘cumu’e” olarak okumaktadırlar.[3] Farsça’daki karşılığı “adine”[4], Cahiliyet Arapça’sında ise, “Yevmu’l-Arube”’dir (Arube günü).[5]
İsimlendirilme Gerekçesi
Bugüne neden "Cuma" denildiği hakkında, söylendiğine göre Hz. Resul-ü Kibriya Efendimizin (s.a.a) dedelerinden ‘Ka’b b. Luey’ veya başka bir nakle göre ‘Kusay b. Kilab’, halkı bugün bir araya toplar ve onlara konuşma yaparak vaaz ederdi.[6] Bu sebeple, bazıları[7] "Arube" gününün "Cuma" günü olarak değiştirilmesini Ka’b b. Luey’e nispet vermişlerdir.[8] Bazıları bu isimlendirmeyi Medine Ensar’ına nispet vermiştir. Zira bazı hadislere göre Es’ad b. Zurare, Hz. Resulullah (s.a.a) Medine’ye hicret etmeden önce, halkı Cuma günü bir araya toplamış ve onlara namaz kıldırmıştır. Bundan dolayı, o günden sonra o güne "Cuma günü" denilmiştir.[9]
Hadislerde bugünün "Cuma günü" olarak adlandırılmasında başka nedenler de zikredilmiştir. Örneğin, Hz. Âdem’in (a.s) toprağının bir araya getirilmesi, göklerin ve yerin yaratılışının sona ermesi, insanların namaz kılmak için toplanması[10], bütün mahlukların bugün toplanıp Allah’ın rububiyetine, Hz. Resulullah’ın (s.a.a) tanıklık ederek, biat ettikleri gündürHz. Fahr-i Kainat Efendimiz (s.a.a) Cuma guslü hakkında şöyle buyurmuştur: “Hiçbir zaman Cuma guslünü terk etme. Her ne kadar yeme-içme parandan kısacak olsan da Cuma guslü için harca. Çünkü cuma guslü en üstün ve önemli müstahaplardan biridir.”Cuma günü yapılacak en önemli ibadetler şunlardır:
Müstahap namazların kılınması. Örneğin, Cuma gününün nafile namazları, Hz. Peygamberve Hz. Fatıma’ya hediye namazlar, Cafer-i Tayyar namazı ve A’rabi namazı.[14]
Cuma gününe özgü dualarınokunması[15]
Bugüne özgü ziyaretnamelerin okunması. Örneğin, İmam Hüseyin (a.s) ve İmam Mehdi’nin (a.f) ziyaretnameleri.[16]
Hz. Resulullah’a (s.a.a) salavatgöndermek.[17]
Başta bugün okunması tavsiye edilen sureler olmak üzere, Kur’an’ı tilavetetmek[18]
Dua etmek ve Allah’tan bağışlanma dilemek[19]
Dini öğrenmek
Veli-yi Asr İmam Mehdi’nin (a.f) ferecini beklemek ve zuhuru için dua etmek[20]
Ğurup vakti Semat Duasınıokumak.
Hadislere göre, bugünde özel bir vakitte dua etmek müstahaptır.[21]Recep ve Ramazan ayıgibi bazı Cuma günlerinin kendine özgü ibadet ve amelleri vardır.[22]
Yapılacak Bazı Ameller
Parfüm, güzel koku ve güzel koku veren şeylerin kullanılması
Dişleri fırçalamak
Saç, tırnak ve bıyıkların kısaltılması
En güzel elbiselerin giyilmesi
Ev halkının ihtiyaçlarını gidermek
Anne ve baba mezarları başta olmak üzere, mezar ziyaretinde bulunmak
Teşyi cenazelerekatılmak
Hasta ziyaretlerinde bulunmak
Sadaka vermek[23
Özellikler
Eğer birisi Cuma günü ölürse, kabir azabından (şartlarına göre) güvende kalır.[29]
Bu gün Berzah âlemindekilerdenazap kaldırılır ve cennet kapıları açılır.[30]
Cennetlikler için nimet ve hayırlar artar.[31]
Müminlerin ruhları, geride bıraktıklarını (dünyadaki yakınları) ziyaret eder.
Melekler, Hz. Resulullah (s.a.a) ve Ehlibeyt İmamlarıyla (a.s) ahitlerini yeniler.[32]
İyi işlerin sevabı iki kat olur.[33]
Cuma Gecesi
Ana Madde: Cuma Gecesi
Hadislerde, Cuma gecesi (Perşembe gününün akşamı sonrası) de Cuma günüyle aynı derecede sayılmıştır. Meleklerin yeryüzüne indikleri gece, insanların amellerinin Hz. Resulullah’a (s.a.a) sunulduğu ya da yeni ölmüş insanların ruhlarının[34] indiği gece ve İmamların (a.s) mutlu oldukları gece olarak tanıtılmıştır.[35] Tövbe etmek, ibadet etmek, dua etmek ve müstahap namazlar kılmak,[36] belirlenmiş bazı sureler başta olmak üzere, Kur’an tilavet etmek[37] Hz. Resulullah’a (s.a.a) salavat getirmek[38], Kumeyl duası[39] gibi, bazı duaların okunması olan ibadetler bugüne özel amellerdir.Hz. Resul-ü Kibriya’dan (s.a.a) bu konuda şöyle rivayet edilmiştir: "Cuma gecesi ve
