22 Ekim 1993'te yakıldı, Orgeneral Bahtiyar Aydın suikast silahıyla öldürüldü, en az 17 kişi katledildi, onlarca kişiye işkence edildi, 1500 evin 400’ü tamamen yandı, toplamda ise en az 401 konut ve 241 iş yeri hasar gördü, ilçe nüfusu yarı yarıya indi.
Devlete göre, olup bitenlerin sorumlusu PKK idi; ancak hiçbir kanıt gösterilemedi. Ancak olaydan üç yıl sonra #MehmetEminÖzkan adlı masum bir yurttaş suçlandı, mahkum edildi.
Halka, tanıklara ve dönemin çoğu siyasetçisine göre ise, sorumlu devletti. 20 yıl sonra Diyarbakır Cumhuriyet Savcılığı da Lice'nin yakılmasıyla ilgili bir iddianame hazırladı ve şaibeli durumlara dikkat çekti; dönemin askeri yetkililerini suçladı. Ancak bu, kurban seçilen #MehmetEminÖzkan ın özgür bırakılmasına yetmedi, hala hapiste, üstelik ağır hastalık durumuna ve ilerleyen yaşına rağmen...
Yaklaşık bir yıl sonra Lice'de yine benzer bir vaka yaşandı. 4 Ağustos 1994'teki olaylarda ise, dönemin Refah Partisi yetkilisi Şevket Kazan'a göre, 108 ev yandı, PKK'nin suçlanması inandırıcı değildi.
Lice'nin 90'lar hafızası sadece bunlardan ibaret değil elbette. Örneğin gözaltında zorla kaybettirme vakaları... Diyarbakır'daki 364 vakanın 70’i sadece Lice’de yaşandı. #BulutAilesi nin hikayesi bilinen önemli örneklerdendir.
2000 sonrasını konuştuğumuzda da benzer vakalardan söz etmeye devam edebiliriz. En bilindik iki örnek, #CeylanÖnkol ve #MedeniYıldırım...
Daha geriye gitmek de mümkün. Mesela 1927'de, Şeyh Said İsyanı sonrasında Kürtlüğün tamamen etkisiz hale getirilmesi amacıyla Lice'yi de kapsayan bölgede Bicar Tenkil Harekatı düzenlendi. Ekim ve Kasım 1927'de yapılan üç aşamalı bu harekat sırasında, bizzat Genelkurmay belgelerine göre, katliam yapıldı. Harekatın başındaki kişi Van'ın da hafızasına kazınmış olan Orgeneral #MustafaMuğlalı idi; mesela Muğlalı Lice'de de 31 köylüyü kurşuna dizmişti.
Bütün bu hususları mümkün olduğunca detaylı konuşmaya çalıştım. Ayrıca bazı kaynakları da paylaşmak isterim.
Adnan Çelik, 1990’lı Yılların Olağanüstü Hâl Rejimi ve Savaş: Kürdistan Yerellerinde Şiddet ve Direniş, Toplum ve kuram Sayı 9.
Nuri Fırat, Kürtler Aslında Yoklar!, Aram Yayınları
Alb. Reşat Hallı, Türkiye Cumhuriyeti'nde Ayaklanmalar (1924-1938), Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları (1972)
https://www.failibelli.org/dava/lice-davasi/
#Lice
#LiceninYakilmasi
#MehmetEminÖzkanaTahliye
#LiceDavasi
