„Dives and Lazarus” Bogacz i Łazarz to tradycyjna angielska pieśń ludowa. Czas na nią dobry gdyż jest uznawana na wyspach za kolędę. A jest to ludowa wersja przypowieści o bogaczu i Łazarzu z Ewangelii wg św. Łukasza. Piosenka, wykorzystywała różne melodie ale jedna, konkretna, opublikowana przez Lucy Broadwood w 1893 r. jest szczególnie znana i wykorzystana w innych tradycyjnych pieśniach.
Ballada opowiada jak to bogacz (łac. Dives) urządza ucztę dla przyjaciół. Do drzwi bogacza przychodzi ubogi Łazarz i błaga aby dał mu coś do jedzenia i picia. Bogacz odpowiada, że on mu nie bratem i odmawia pomocy. Ba, nie tylko odmawia, wysyła swoje sługi, aby Łazarza obili, szczuje psami. No i oczywiście, gdy obaj mężczyźni umierają, aniołowie niosą Łazarza do nieba, a węże ciągną bogacza do piekła. Ballada jest nadwyraz stara. Znana dzisiaj wersja pochodzi prawdopodobnie z początku XIX wieku (najstarsza zachowana broadside datowana jest na 1805 rok), ale źródła muzycznej historii badacze znaleźli nawet w XVI wieku.
Melodia Dives i Lazarus była niezmiernie często wykorzystywana przez ludowych twórców. Nie tylko ludowych. William Chappell kolejny badacz folku tak pisał w swojej książce w 1855 roku:
"To melodia wielu piosenek. Jeśli czytelnik spotka jakieś pół tuzina mężczyzn przemierzających razem ulice Londynu i śpiewających, prawdopodobieństwo jest wielkie, że śpiewają do tej melodii. Czasami mężczyźni są ubrani jak marynarze ; innym razem wyglądają jak bezrobotni. Pamiętam, jak słyszałem tę melodię w Kilburn, pełne czterdzieści lat temu (ok. 1815 r.) i od tego czasu słyszę ją z zaskakującą coroczną regularnością."
Tak właśnie, piosenki z melodią bogacza i łazarza trudno policzyć. No i to się musiało wydarzyć – angielski song zawędrował do Irlandii. No i dziś najpopularniejszą wnuczką „Dives & Lazarus” jest znana Wam wszystkim zapewne „The Star of County Down”. Piosenka opowiada o tym jak młody chłopak w Banbridge w hrabstwie Down ujrzał dziewczynę przecudnej urody. Zakochał sie od pierwszego wejrzenia. Dowiaduje się, że miejscowi uważają ją nie tylko za gwiazdę hrabstwa, twierdzą że jest klejnotem w koronie Irlandii, wszak od „Bantry Bay do Derry Quay i od Galway do Dublina” nie ma piękniejszej. Młodzieniec nie zaprzecza podziwia jej orzechowe włosy, liliową szyję i różany uśmiech. Ale najbardziej urokliwy komplement prawi w ostatnim wersie rzadziej śpiewanej zwrotki. To perełka poezji erotycznej, uwaga: Gdy dziewczyna przewraca oczami nęci chłopaka niczym kartofel głodną świnię. Mistrzostwo. Jak to często bywa irlandzka, frywolna wersja angielskiej kolędy stała sie dużo bardziej popularna od oryginału. Weszła do kanonu irlandzkiego folku.
U nas też powstało parę wersji poisenki. Jarosław Krolik Zajączkowski napisał polski tekst i z zespołem Krewni i Znajomi Królika śpiewał jako „Połów” piosenkę wyraźnie na motywach „Dives & Lazarus”. Maciej Cylwik dla zespołu The Bumpers napisał polskie słowa Gwiazdy z Powiatu Down. I jest jeszcze piosenka Sławomira Klupsia. Śpiewa ją dziś z Atlantydą. To Bramy Dublina. Słychać w niej wyraźne echo „The Star of County Down”, ale do melodii, tempa polski autor ma twórcze podejście. Powstała nowa jakość, piękna spokojna ballada żeglarska. To w zasadzie typowy proces powstawania pioesenek folkowych. Posłuchajcie zatem efektu.
Sail-ho
Audycja zawiera utwory:
„Five Variants of Dives and Lazarus” (w tle) w wykonaniu London Philharmonic Orchestra, muzyka: Ralph Vaughan Williams na podstawie “Dives and Lazarus”
“Dives and Lazarus” w wykonaniu Martina Simpsona, słowa i muzyka: tradycyjne
„ Gilderoy” w wykonaniu Ewana MacColla, słowa i muzyka: tradycyjne
„ The Star of County Down” w wykonaniu Vana Morrisona i The Chieftains, słowa i muzyka: tradycyjne
„ Bramy Dublina” w wykonaniu zespołu Atlantyda, słowa: Sławomir Klupś, muzyka: tradycyjna
