Merhabalar, Zihin Pusulası’nın bu bölümünde insan zihninin en derin, en sessiz ama en belirleyici örgüsüne doğru bir yolculuğa çıkıyoruz.
Önceki bölümlerde davranıştan düşünceye uzanan dönüşümü, bilişsel modelin temel yapı taşlarını ve bir insanın tepkilerinin aslında nasıl bir iç mantığa sahip olduğunu konuşmuştuk.
Bir düşüncenin duyguyu, duygunun bedeni, bedenin de davranışı nasıl şekillendirdiğini adım adım ele alarak terapi sürecinin görünmeyen yapısını anlamaya başlamıştık.
Bugün, bu bütünlüğü çok daha net göreceğimiz bir aşamadayız.
BDT’nin en kritik yapı taşlarından biri olan bilişsel kavramsallaştırmayı, yani kişinin neden böyle düşündüğünü, neden böyle hissettiğini ve neden aynı davranışları tekrar tekrar oluşturduğunu açıklayan o içsel haritayı birlikte inceleyeceğiz.
Her tepkinin ardında duran tetikleyicileri, zihinde bir anda beliren otomatik düşünceleri, duygunun nasıl şekillendiğini, bedenin nasıl alarma geçtiğini ve davranışın aslında bu döngünün doğal bir sonucu olduğunu adım adım çözeceğiz.
Bu bölümde sadece kavramlardan değil, zihnin kendi iç mantığından söz ediyoruz:
• Zihin bir olayı nasıl yorumluyor?
• Bu yorum bedende nasıl bir dalga yaratıyor?
• Bedenin verdiği tepki davranışı nasıl yönlendiriyor?
• Tüm bunlar geçmiş deneyimlerle nasıl birleşip bir “içsel örüntü” oluşturuyor?
Ayrıca temel inançların nasıl şekillendiğini, ara kuralların neden bu kadar katı olduğunu ve yıllar içinde öğrenilmiş davranışların nasıl otomatikleştiğini de ele alacağız.
Bu bölüm, BDT’nin tüm tekniklerinin dayandığı iskeleti oluşturan nokta. Çünkü içsel harita görünür olduğunda, değişim artık rastlantısal olmaktan çıkar; yönü olan bir süreç hâline gelir.
Önümüzdeki bölümlerde bilişsel çarpıtmalar, otomatik düşünceler, davranış deneyleri ve yeniden yapılandırma tekniklerine geçeceğiz. Ama bugün, bu tekniklerin neden işe yaradığını anlamak için gereken temel zemini kuruyoruz.
Hazırsanız, zihnin katmanlarına birlikte inelim.
Keyifli dinlemeler. 🎧
Referanslar
Beck, J. S. (2015). Bilişsel davranışçı terapi: Temelleri ve ötesi (Çev. İ. T. Cömert). Nobel Akademik Yayıncılık.
