Τίτλος πρωτότυπου: Михаил Афанасьевич Булгаков "Мастер и Маргарита" (1928-1940)
Βιβλίο 2ο, Κεφάλαια 19-24
00:00:06 Κεφάλαιο 19ο - Μαργαρίτα
00:32:00 Κεφάλαιο 20ο - Η κρέμα του Αζαζέλ
00:44:47 Κεφάλαιο 21ο - Πτήση
01:19:53 Κεφάλαιο 22ο - Με το φως των κεριών
01:53:55 Κεφάλαιο 23ο - Ο μεγάλος χορός του Σατανά
02:33:26 Κεφάλαιο 24ο - Η επιστροφή του Δασκάλου
Το μυθιστόρημα πραγματεύεται την αλληλεπίδραση του καλού και του κακού, της αθωότητας και της ενοχής, του θάρρους και της δειλίας, διερευνώντας θέματα όπως η ευθύνη απέναντι στην αλήθεια όταν η εξουσία την αρνείται και η ελευθερία του πνεύματος σε έναν ανελεύθερο κόσμο. Ο έρωτας και ο αισθησιασμός είναι επίσης κυρίαρχα θέματα.
Η αφοσιωμένη αγάπη της Μαργαρίτας για τον Δάσκαλο την οδηγεί στο να εγκαταλείψει τον σύζυγό της, αλλά βγαίνει νικήτρια. Η πνευματική της ένωση με τον Δάσκαλο είναι και σεξουαλική. Το μυθιστόρημα είναι μια πανδαισία αισθησιακών εντυπώσεων, αλλά η κενότητα της αισθησιακής ικανοποίησης χωρίς αγάπη τονίζεται στα σατιρικά αποσπάσματα. Η απόρριψη του αισθησιασμού για χάρη της κενής αξιοπρέπειας διαπομπεύεται στη μορφή του Νικολάι Ιβάνοβιτς, ο οποίος γίνεται το γουρούνι της Νατάσα. Ο έρωτας δεν έχει σημασία μόνο στη σχέση του Δασκάλου με τη Μαργαρίτα, αλλά και στη σχέση του με τη γραφή στο σύνολό της.
Η αλληλεπίδραση της φωτιάς, του νερού, της καταστροφής και άλλων φυσικών δυνάμεων συνοδεύει διαρκώς τα γεγονότα του μυθιστορήματος. Υπάρχει μια πολύπλοκη σχέση μεταξύ Ιερουσαλήμ και Μόσχας σε όλη τη διάρκεια του μυθιστορήματος. Αν και τα δύο μέρη του μυθιστορήματος απέχουν αιώνες μεταξύ τους, η δράση και στα δύο εκτυλίσσεται παράλληλα κατά τη διάρκεια πέντε ημερών. Τα κεφάλαια που αποτελούνται από την ιστορία της Ιερουσαλήμ είναι συνυφασμένα με τις ζωές των χαρακτήρων της Μόσχας, ενώ υπάρχουν αρκετοί χαρακτήρες που γεφυρώνουν τις δύο αφηγήσεις. Η επικάλυψη μεταξύ των δύο ιστορικών γραμμών περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι η ιστορία της Ιερουσαλήμ παρουσιάζεται ως το μυθιστόρημα που έγραψε ο δάσκαλος, εγείροντας ερωτήματα συγγραφής και θολώνοντας τη διάκριση μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας.
Ο Μπουλγκάκοφ ασκεί σατιρική κριτική στη σοβιετική κοινωνία, σχολιάζει τα ελαττώματά της αναφερόμενος σε διακριτά ζητήματα, όπως η στεγαστική κρίση, η διαφθορά και η μυστική αστυνομία. Η μεθοδολογία του να εισάγει χαρακτήρες που επωφελούνται από το νέο καθεστώς και στη συνέχεια να τους τιμωρεί για τις αμαρτίες τους μέσω του Βόλαντ, δείχνει την καταδίκη του για τις συνθήκες που επικρατούσαν στη Σοβιετική Ένωση της δεκαετίας του 1930. Ένα θέμα που τονίζεται ιδιαίτερα στο μυθιστόρημα είναι η λογοκρισία, η λογοτεχνική καταστολή και η καταστολή της δημιουργικότητας. Η απεικόνιση των συγγραφέων Massolit και του πολυτελούς, εξωφρενικού τρόπου ζωής τους αποτελεί διακωμώδηση των αντίστοιχων συγγραφέων της πραγματικής ζωής.
Το μυθιστόρημα μπορεί να διαβαστεί σε πολλά διαφορετικά επίπεδα, ως φιλοσοφική αλληγορία και κοινωνικοπολιτική σάτιρα που ασκεί κριτική όχι μόνο στο σοβιετικό σύστημα, αλλά και στην επιφανειακότητα και τη ματαιοδοξία της σύγχρονης ζωής γενικότερα. Η τζαζ παρουσιάζεται με μια αμφίσημη γοητεία και απέχθεια. Είναι γεμάτο από μοντέρνα στοιχεία, όπως το πρότυπο άσυλο, το ραδιόφωνο, τα φώτα στους δρόμους και στα καταστήματα, τα αυτοκίνητα, τα φορτηγά, τα τραμ και τα αεροπορικά ταξίδια. Υπάρχει ελάχιστη εμφανής νοσταλγία για τις όποιες «παλιές καλές μέρες» - τα μόνα πρόσωπα που αναφέρονται στην τσαρική Ρωσία είναι ο Σατανάς και ο Αφηγητής, ο οποίος απευθύνεται απευθείας στους χαρακτήρες του μυθιστορήματος και στον αναγνώστη πολλές φορές. Έχει επίσης έντονα στοιχεία αυτού που στα τέλη του 20ού αιώνα ονομάστηκε μαγικός ρεαλισμός.
Το έργο υπάρχει ελευθέρα διαθέσιμο εδώ:
http://www.masterandmargarita.eu/
Μετάφραση και ανάγνωση Γρηγόριος Καλογιάννης
Η ηχογράφηση δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση και ενσωμάτωση, με αναφορά στην πηγή και τους δημιουργούς.
