Zoekend naar de essentie. Om welke essentie gaat het dan? Waar hoop ik op? En wat hoop ik voor 2026?
(Afbeelding Pixabay)
Volledig transcript:
Welkom bij de podcast 'Evenwicht, je leven'. De podcast over ons evenwicht in de breedste zin van het woord. Je luistert naar Paula Hijne. En ik vertel graag over ons fysieke zintuig evenwicht en ook over dat psychische evenwicht. En af en toe deel ik ook wat filosofische gedachten. En dit is een beetje een combinatie van het fysieke evenwicht en ook die filosofische gedachten die naar boven komen. Dit is seizoen 10, aflevering 11: Hoop.
Af en toe lees ik een quote of een zinnetje en dat vind ik dan zo mooi bedacht en dan heb ik zo van ..ehm.. dat schrijf ik op. Dat schrijf ik over, want daar wil ik nog een keer wat mee. En dit is ook zo'n stukje tekst wat ik met je ga delen waar dan vervolgens een heleboel achteraankomt. Ik heb dit namelijk gelezen bij een overlijdensbericht, het overlijdensbericht van Wibe Veenbaas. Dat was in de Volkskrant. Hij is overleden op 24 september 2024. En Wibe Veenbaas was één van de grondleggers van de Phoenix opleidingen. Phoenix opleiding is wel een beetje een begrip in management-land. En hij heeft daar heel veel voor gedaan. En hij is dus in september 2024 overleden. En dit stond bij dat overlijdensbericht:
Wetend, vallend, struikelend, in de zoektocht naar essentie.
Dat komt uit een heel groot gedicht, een lang gedicht wat hij zelf geschreven heeft. Maar dat vallend en struikelend dat zijn woorden die mij dan opvallen. En dat is begonnen ergens toen ik begon met het schrijven aan dat boek 'Evenwicht, in uitvoering'. Want dat zijn woorden die passen natuurlijk bij evenwicht. Vallend en struikelend. En beelden die gebruikt worden bij artikelen over het evenwicht, dat zijn altijd mensen of dingen, voorwerpen, stenen die zich met moeite in evenwicht houden of die perfect in balans liggen. En ik vind dat niet helemaal kloppen! Het is te eenzijdig. Want het gaat dan over balanceren. En voor balanceren heb je je evenwicht nodig. Maar andersom, is dat niet zo. Je evenwicht is niet continu aan het balanceren. Als het goed werkt, merk je namelijk niets van die werking. Het evenwicht werkt dan feilloos.
En pas als je over een smal oppervlak loopt of een hobbelige, bewegende ondergrond of op een boot zit of eigenlijk loopt, op een boot loopt, die op het water vaart, dan moet je met aandacht je in evenwicht houden. En dan ben je dus aan het balanceren. En bij normaal bewegen, bij ..ehm.. lopen, bij fietsen, dan houd je je heel makkelijk in evenwicht. Dan ben je niet steeds aan het balanceren en je houdt je wel continu in evenwicht. Dat is een onbewuste actie die gebeurt. Als het evenwicht niet goed meer werkt, dan gaat het bewegen niet meer vanzelfsprekend. En mensen die daarmee te maken hebben, zijn dan ook de hele dag wél aan het balanceren. Dat is wat ik zelf herken, maar met name op de wiebeldagen en ook het gewone lopen is voor mij altijd een aandachtig proces. Ik heb het er natuurlijk veel vaker over gehad. Alleen ik noem dat niet direct balanceren. Senseren, vind ik een veel mooier woord. Dat heb ik geïntroduceerd in het boek 'Evenwicht, in uitvoering'. En dat woord senseren, ja daar mag ik nog veel meer aandacht aan schenken. Ik wil zelfs dat dat woord wordt opgenomen in het Nederlands woordenboek. Maar ja, daar moet ik dan wel zelf werk van maken.
Even terugkomend op die quote, die ik aan het begin heb verteld; wetend, vallend, struikelend in de zoektocht naar essentie. In de zoektocht naar essentie. Zoektocht geeft aan dat het een weg is. Dat het een proces is. En ook die zoektocht is naar die essentie toe. Maar wat wordt nou bedoeld met essentie? Dat heb ik dus ook weer even opgezocht. Essentie, dat komt uit het Latijn. Van essentia. En dat is ‘het wezen van iets’. Of een hoofdpunt, een hoofdzaak. Of de kern van iets. Het meest belangrijke. De essentie is ook dat waar het om gaat! Of datgene wat onmisbaar is om een bepaald doel te behalen. Zo staat het in de woordenboeken. Datgene wat onmisbaar is om een bepaald doel te halen.
Maar welke essentie wordt dan bedoeld? Bedoelen ze dan de essentie van het leven? En dat vermoed ik wel, want dit stond bij de tekst van het overlijdensbericht. En heeft deze overleden persoon de essentie van het leven gevonden? Dat staat er namelijk niet bij. En is dit een opdracht die iedereen in het leven heeft? Of is er helemaal geen eenduidig antwoord te geven? Is die essentie voor iedereen anders? En ik neem aan dat dat een heel leven lang een zoektocht blijft. Dat je dat nooit precies vindt. Dat je altijd wel weer op zoek bent naar een nieuw doel.
Een andere quote van die Wibe Veenbaas is ook de essentie van de ontmoeting. En daaruit maak ik op dat er dus verschillende essenties zijn. Hij geeft ook aan, hij... hij... heeft het volle vertrouwen dat de ene mens niet zonder de ander kan. Ja, dat klopt denk ik wel, want ook al woon je in je eentje, je bent altijd afhankelijk van andere mensen, in alles wat je doet. In alles wat je eet. Ehm.. waar je werkt. Hoe je reist. Waar je woont. Je hebt altijd met andere mensen te maken, die iets voor jou regelen of waar jij iets voor regelt. Het is een wisselwerking. En het leven op aarde voor de mens is dus alleen mogelijk als wij dat samen doen!
Vorige week, was 8 december, hadden wij het schrijfcafé. En het thema was ‘hoop’. Naar aanleiding van het boek van Joke Hermsen: Tijd is hoop. Dat is een filosofisch boek en daarin staan alle essays over de tijd die zij geschreven heeft. En wij kregen als opdracht -tijdens het schrijfcafé- om de letters hoop H O O P, om dat onder elkaar te schrijven en overal een regel achter te schrijven. Dat heb ik dan ook gedaan.
Hoeveel hoop is nodig
Om op de been te blijven in deze
Ongelofelijke veranderende wereld? Of is
Pas op de plaats nodig om te ontdekken wat 'ik' kan doen?
Uit die regels mochten we één regel of één woord kiezen, en daar gingen we dan weer verder over schrijven. En ik koos voor dat woord, van die twee woorden, drie woorden: Ongelofelijke veranderende wereld. Klopt het dat de wereld enorm aan het veranderen is? En wat verandert er precies? Klimaat. Machtsverhoudingen. Oorlog. Dreiging van oorlog. Is dat niet van alle tijden? Is dit niet wat er altijd is, gewoonweg omdat er altijd mensen zijn die de macht in handen willen hebben. En als het gaat over oorlog, ten koste van alle andere mensen waarvoor zij zouden willen zorgen. Als er ergens langdurig vrede is -en voor mij voelt dat wel zo hier in Nederland- dan hoeft er ook maar iets te gebeuren, waardoor de vrede wankelt. Waardoor wij onzeker worden. En.. en.. er wordt een beetje angst ook aangepraat en dan weet je ook niet: is dat nou reëel? Moeten we hier echt angstig voor zijn? Of zal de boel wel loslopen? We weten het niet. En dan gaat het over landsniveau. Want er zijn altijd mensen die in hun eigen omgeving wel in angst leven. Door allerlei omstandigheden. Kan met alles te maken hebben. En ook mensen die het zó moeilijk hebben die ook in armoede leven en heel moeilijk kunnen rondkomen. Ja, voor hen is die wereld die verandert, nee dat is meer een vraag voor mij, is voor hen de wereld die zo verandert veel minder een issue, omdat hun eigen dichtbij-wereld al zo ongelofelijk lastig is om in te leven?
Het is dus met welk perspectief je de wereld bekijkt. Het maakt al verschil of je pessimistisch of optimistisch bent ingesteld. En wie is er dan eerder hoopvol? Zijn dat de pessimisten of de optimistische mensen?
Dat is wat ik geschreven heb op die 8 december. En we zijn nu bijna aan het eind van het jaar 2025. En dan komt die vraag ook naar boven: Waar hoop ik op? Ja, wáár hoop ik op? Waar hóóp ik op? Of waar hoop ík op? Ligt ook waar je de klemtoon legt. Als ik mezelf die vraag stel, dan weet ik helemaal niet direct antwoord te geven. Dan wil ik eerst weten wat hoop betekent voor mij. En dat heb ik ook opgeschreven tijdens het schrijfcafé. En toen schreef ik op:
Hoop is een kijkje in de toekomst en daar blij van worden.
Hoop is bijna een houvast, want zonder hoop geen zicht op de toekomst.
Hoop is opluchting. Iets van: oh zo kan het ook! En dat je je daar dan weer op kunt richten.
En als ik heel dichtbij mezelf blijf, naar aanleiding van die vraag waar hoop ik op? Dan is het antwoord eigenlijk een groots antwoord. Namelijk dat mensen in vrede leven. Dat we elkaar als gelijkwaardige mensen zien. En dat wil niet zeggen dat iedereen dezelfde behandeling krijgt, want het gaat natuurlijk om maatwerk. We zijn niet hetzelfde qua mogelijkheden en beperkingen. Jij hebt iets anders nodig om fijn en prettig te leven dan wat ik nodig heb. En daar kunnen we elkaar wel in helpen. Die steunen. En begeleiden. Over en weer. En zo van elkaar leren. En zo elkaar op een hoger plan tillen. Samenwerken. Ik heb het er net ook al over gehad, het samenwerken. Want zelfs als ik alleen ben en alleen aan het werk ben, dan heb ik altijd te maken met anderen om me heen. En het liefst dan mensen die mij de ruimte geven en die kaders schetsen, die mij houvast bieden, zodat ik met vertrouwen verder kan. En dat dan dus over en weer, want het geldt net zo goed andersom. Dat ik de ruimte aan jou geef om je eigen weg te gaan. En waar nodig ondersteun ik dan en geef een grens aan en bied houvast.
En dan weer even terug naar die vraag: Waar hoop ik op? En dan even: Waar hoop ik op in 2026? Ja, dat doet me dan denken aan die uitspraak van C.S. Lewis. Die heeft als titel: Hoop. En die schrijft dan: ‘Het is nooit te laat om een nieuw doel te stellen of een nieuwe droom te dromen’. En toch, als ik dat lees, ik heb nu geen nieuw doel voor ogen. En ik heb ook geen nieuwe droom. En dat wil niet zeggen dat ik me hopeloos voel of wanhopig ben of de hoop laat varen. Ik ben namelijk hoopvol! Maar kan dat ook zonder een precieze invu...
