Ik heb het wel vaker gehad over het inzetten van een schrijftolk. Maar wat doet een schrijftolk precies en hoe helpt mij dat? Ik probeer het in het kort uit te leggen en ik ben vast een paar dingen vergeten die ook belangrijk zijn.
(eigen foto: een deel van het Velotype toetsenbord van schrijftolk Wieke. Door het vele gebruik zijn niet alle letters op de toetsen meer te lezen).
Volledig transcript
Dit is de podcast 'Evenwicht, je leven'. De podcast van Paula Hijne, auteur van het boek 'Evenwicht, in uitvoering'. Dat boek gaat over ons fysieke evenwicht en over ons hele evenwichtssysteem. Maar ik heb ook te maken met mijn psychisch evenwicht. En ook met de andere beperkingen die er zijn, zoals het gehoorverlies, want ook dat kan mij psychisch uit evenwicht brengen. En daar gaat deze aflevering over. Weer over het gehoorverlies, ik heb het ook daar de vorige afleveringen over gehad en daar ga ik nu weer even over verder, maar dan weer op een hele andere manier. Dit is seizoen 8, aflevering 15: De schrijftolk.
In de vorige aflevering heb ik het namelijk even gehad over dat ja, het misschien wel goed is als ik naar zo'n inspiratiedag ga bij de radio, dat ik toch ook een schrijftolk meeneem voor mezelf, om het goed te kunnen volgen. Maar ja, wat is dan een schrijftolk? Daar ga ik het in deze aflevering met je over hebben. Een tijd geleden heb ik een artikel geschreven en dat ging over het schrijftolkgebruik en nu wil ik een klein stukje met je delen. En de titel van het artikel is: Lezen wat er wordt gezegd.
‘Tijdens mijn presentatie over de ziekte van Ménière, wordt er een vraag gesteld en de man zit achteraan. En ik versta de vraag niet dus ik keer me om, om op het scherm achter mij te kijken wat hij heeft gezegd. De schrijftolk die stopt met typen, ik ben even stil om rustig te lezen. En ik gebruik deze tijd ook om na te denken over het antwoord dat ik ga geven. Ik keer me naar de zaal en beantwoord de vraag. De man had de vraag gesteld: ‘Kun je alles goed verstaan tijdens een coachgesprek?’ en ik antwoord: ‘Vandaag heb ik geluk, want er is een schrijftolk aanwezig zodat ik kan lezen wat er is gezegd. Tijdens een coachgesprek kan ik inderdaad niet alle woorden verstaan wat de cliënt zegt. Ik luister met mijn ogen dus ik heb het gezicht van de cliënt nodig om goed te kunnen verstaan. En wat ik niet in woorden versta, begrijp ik wel met mijn ogen, mijn gevoel en intuïtie. En kan dan de verdiepende vragen stellen aan de cliënt.’
Nou tot zo ver dat stukje uit dat artikel met de titel: ‘Lezen wat er wordt gezegd’ en dat was nog in de tijd dat ik geen hoortoestellen droeg en ook nog geen tolkuren kon gebruiken om als werk in te zetten. Tolkuren die ik als zzp'er mag gebruiken. Ik had wel privé-uren, maar privé-uren mag je niet gebruiken tijdens het werk. Maar nu door een wijziging, is het een paar jaar geleden gelukt dat ik nu als coach, als zzp'er, als zelfstandig ondernemer een schrijftolk kan inzetten, dus ik heb nu tolkuren voor het werk. Ik hoef dus niet zelf de kosten te dragen als ik een schrijftolk inzet. En dat kan tijdens een coachgesprek zijn, dat kan tijdens een presentatie zijn die ik zelf georganiseerd heb, want vaak wordt het ook georganiseerd door een andere instantie en die regelen dan zelf de schrijftolk. Dan gaat het niet van mijn uren af.
Maar toen ik dat ging aanvragen, is de voorwaarde sowieso natuurlijk dat je een bepaald gehoorverlies hebt, maar ik had al privé-tolkuren, dus dat gehoorverlies dat zat wel goed. De voorwaarde was dat ik moest aantonen dat ik bij de start als zelfstandige al een gehoorbeperking had, maar ja, juist door het gehoorverlies was dat de reden dat ik een eigen bedrijf ben begonnen! Want in 2008, al best heel lang geleden, lukte het werk in het onderwijs niet meer door mijn gehoorverlies. En ik mocht eigenlijk niet eens meer werken in het onderwijs, door dat gehoorverlies. En na dus ..ehm.. een intensieve re-integratie ben ik in 2010 mijn eigen bedrijf gestart.
En in 2011 maakte ik voor de eerste keer kennis met schrijftolken en dat was tijdens een Hoormij-bijeenkomst. En dat was een bijeenkomst speciaal voor mensen met de ziekte van Ménière. Dat was toen een heel weekend waar je naartoe kon. En tijdens al die presentaties daar, daar was een schrijftolk bij. En het was voor mij een verademing! Het was helemaal nieuw voor me! Want ik merkte dat ik niet meer uiterst geconcentreerd hoefde te luisteren. Ik droeg toen geen hoortoestellen en met mijn gehoorverlies had ik het eigenlijk wel nodig. Tot die tijd had ik nog nooit eerder gehoord over een schrijftolk. Ik heb het niet gehoord bij het audiologisch centrum, niet bij de kno-arts, ..ehm.. de audicien -ik heb even in 2006 hoortoestellen gedragen en daarom kreeg ik dus de ziekte van Ménière- maar ook bij die audicien heb ik nooit gehoord over het kunnen inzetten van een schrijftolk. En ik ben bang dat het nog steeds geen standaard advies is. Terwijl dat eigenlijk wel zou moeten zijn. Want het kan zó ontzettend helpend zijn! Alleen is het belangrijk dat iedereen er weet van heeft dat er schrijftolken bestaan.
In het blaadje van... of de brochure van de Nederlandse Schrijftolken Vereniging staat ook in als een soort quote: lezend horen, schrijftolken maken het gesproken woord zichtbaar.
Maar wat doet dan een schrijftolk precies? Wat die doet, hij of zij, die typt precies wat er gezegd wordt. En die typt ook precies wie het zegt. Vaak als er meerdere mensen zijn, dan worden al die namen van die mensen even genoemd, de schrijftolk maakt daar een soort code van en die kan dan elke keer aangeven wie er aan het woord is. Dat doen ze, dat typen, op een speciaal toetsenbord, een veloboard. Daar kunnen ze zo snel mee typen, ze doen een soort van meerdere letters tegelijk waardoor je heel snel -bijna op spreeksnelheid- mee kunt typen met wat er gezegd wordt. En ik kan dat dan lezen op een tablet of dus op een groot scherm zoals ik dat ook tijdens zo'n presentatie kan zien, want dan wordt het op een groot scherm zichtbaar gemaakt, zodat iedereen mee kan lezen, ook alle mensen die daar dan aanwezig zijn. Maar meestal gebeurt het tegenwoordig ook met een tablet die dan degene die het nodig heeft dat voor zich zet en dan kun je meelezen wat er wordt gezegd in de omgeving.
Met zo'n tablet is het ook heel handig dat, er komt een soort text-on-top, een soort USB-stickje komt daar dan in, en dat is eigenlijk een draadloze verbinding met dus de laptop die de schrijftolk gebruikt, dat is zelfs zonder wifi, kan dat dan. Daardoor kan een schrijftolk in dezelfde ruimte zitten waar ik dan ook zit, maar die hoeft niet vlakbij mij te zitten. Via die text-on-top kan ik met de tablet ergens anders gaan zitten op een plekje die voor mij prettig is, waardoor ik toch licht op de spreker heb, waar er weinig achtergrondgeluid is, zodat ik echt zicht heb op de sprekers. En de schrijftolk, voor haar of hem is het belangrijk om in ieder geval wat er gesproken wordt goed te verstaan is. En dan kan zij typen wat voor mij nodig is.
Wat handig is... die tekst op de tablet die je meeleest die is helemaal instelbaar, die kun je qua kleur, de letterkleur of de achtergrondkleur kan allemaal aangepast worden naar jouw wensen. Ook de grootte van de letters, dus hoeveel je ook op het scherm te zien krijgt. En het is dus ook bruikbaar bij presentaties, want dan is het dus zichtbaar voor meerdere gebruikers, wat ik net ook al noemde tijdens die presentatie op een groot scherm. Dat kan een soort ondertiteling zijn of een boventiteling. En dat gebeurt bij de Stichting Hoormij en bij de Stichting Plotsdoven, gebeurt het eigenlijk altijd. Daar zijn standaard altijd schrijftolken bij om alles wat er gezegd wordt door de sprekers gevolgd kan worden door iedereen die er in de zaal zit.
Wat ook handig is, is dat een aantal schrijftolken, die hebben een velowalker. Dat is bedacht door een van de schrijftolken, zo van het zou handig zijn dat je al lopend ook mee kunt typen zodat we tijdens een rondleiding, tijdens recepties, waar heen en weer gelopen wordt, dat dan ook degenen die het nodig hebben alles kunnen volgen wat er gezegd wordt. Het is een soort ..ehm.. ja een tafeltje, een bord, met banden die om de schouders van de schrijftolk hangen en daar kan dan het toetsenbord op gelegd worden. En daar kan ook een tablet bij en dan kun je dus al lopend, kun je lezen wat er gezegd wordt.
Ik heb het ooit één keer gehad dat mijn schrijftolk mee was bij een ontmoeting met meerdere mensen, en het ging... het was iets van de gemeente en het ging over milieu, over de natuur, de natuur in de omgeving. En we gingen toen naar buiten toe, toen had zij dus ook de velowalker meegenomen. Toen kon ze buiten dus met mij mee lopen en kon ik toch volgen wat diegene helemaal vooraan eigenlijk zei. Ze moest het natuurlijk wel zélf kunnen verstaan, ze moest wel in de buurt een beetje blijven van diegene die dus daar aan het spreken was -de gids in dit geval- en ik kon het allemaal heel mooi volgen. Zonder met mijn neus vooraan te staan en die persoon helemaal goed aan te kijken, dat hoefde even niet.
En wat ook heel fijn is, tegenwoordig kan het ook online. In 2020 natuurlijk, toen met de lockdown is het allemaal in een sneltreinvaart gebeurd dat het ook allemaal online nu te doen is. En dat is heel prettig. Ik kan online verbinding maken met de ander. En de schrijftolk doet dat ook en dan krijg ik van de schrijftolk een ..ehm.. text-on-tap, dat is een ..ehm.. linkje en dan kan ik dat openen en dan kan ik het lezen. En ik doe dat tegenwoordig eigenlijk op mijn telefoon. Die link die krijg ik op de mobiel via de mail binnen, en die kan ik openen en dan kan ik op de mobiel zo meelezen, zet ik zo naast mijn scherm neer en dan kan ik dus precies lezen en alles volgen wat er wordt gezegd. En de schrijftolk zelf zit ook gewoon thuis of op een andere plek. Maar die kan dan inloggen en die...
