Wat is goede akoestiek in een ruimte en wat zijn de voordelen ervan? En wat doet slechte akoestiek met je? Waar wordt op gelet bij het bepalen van de optimale, prettige akoestiek?
Er wordt nog veel te weinig rekening gehouden met de akoestiek bij de inrichting van een ruimte.
(Foto: Robert Weij)
Volledig transcript:
Welkom, bij de podcast 'Evenwicht, je leven', de podcast van Paula Hijne en ik vertel heel graag over ons evenwicht in de breedste zin van het woord. En dit is seizoen 4, aflevering 17: Wat is goede akoestiek?
Pas geleden heb ik een proefopname gedaan bij mensen die mij gaan helpen met het inlezen van het boek 'Evenwicht, in uitvoering'. En ik wilde even weten hoe hun stemmen klinken op het moment dat je die opneemt. En in een huis, ik heb het bij hun in huis gedaan, daar was ja heel veel galm. Het waren harde stenen muren, er waren veel ramen, veel uitzicht naar buiten, een plavuizen vloer, de deur is van glas in metalen setting, een hoog plafond. Nou hadden ze wel bij het bankstel, een stoffen bankstel, met een kleed op de vloer. En ze hadden toch om die echo en die galm een beetje te breken, hadden ze stof aan de muur, een deel met latjes daar ook tegenaan, houten latjes. Een klein deel aan de wand. En verder hadden ze luxaflex bij de ramen, zodat ze dat ook dicht kunnen doen met te veel zon en zo. Maar wel hard materiaal ook.
Dus het was niet zo raar dat het, ja, veel met galm klonk. Nu heb ik een nascholingsdag gehad, toevallig, die ging over akoestiek. En daarin heb ik geleerd dat je de galmtijd, die kun je meten. Elke ruimte heeft een soort ideale galmtijd. En die ideale galmtijd is een soort basisgalm, is 0,7 seconden. En op het moment dat je in een ruimte staat en je gaat in je handen klappen (klapklap) dan kan dat heel lang blijven hangen, er kan een echo zijn of dat het heel snel wegvalt.
Die galmtijd die meten ze normaal met een alarmpistool in je huis, in die ruimte, en dan weten ze ook hoeveel seconden dat blijft hangen. En dat is tuurlijk wel heel weinig; 0,7 seconden, dat zit onder de 1 seconde, alleen als dat hoger is, is dat helemaal niet prettig. Dan krijg je écht die galm, dan blijft het hangen! En dan hebben ze ook die basis-galmtijd, van 0,7 seconden, stellen ze iets bij voor mensen als ze echt slechthorend zijn, dan gaan ze naar 0,6 of 0,5 seconden.
Alleen als je dan nog lager zou gaan zitten, bij heel weinig galm, bij 0,3 seconden, dat is ook helemaal niet prettig. Dan kun je de ander nauwelijks verstaan, want dan valt het geluid weg. Dan kun je elkaar op een bepaalde afstand helemaal niet meer goed verstaan. En in zo'n ruimte dan -of het is een kleine ruimte- maar het kan ook dus zijn dat daar een zachte wand is, dat er allemaal zachte materialen zijn, dat er ...ehm... dus het gaat echt om de inrichting van de ruimte, dat er kleden op de grond liggen of misschien helemaal vloerbedekking, dat er veel boeken staan, zware gordijnen, veel spullen in zo'n ruimte die zorgen ervoor dat die galmtijd veel lager wordt. En dat is ook helemaal niet prettig. Je hebt toch iets van galm nodig om daar ja, dat je je... dat dat fijner is.
Het gaat dan om de mate van de geluidsreflectie ten opzichte van de geluidsabsorptie. Want een harde wand die reflecteert het geluid heel hard, heel snel, heel veel. Harde wanden, als je daar tegenaan spreekt, dan komt het ook zo weer terug. En als je een zachte wand hebt, een stoffen wand en je gaat daar tegenaan praten, dan is er absorptie. Dan wordt het geluid geabsorbeerd door die wand, in plaats van dat het terugkaatst. Dan is er geen of weinig geluidsreflectie. En het gaat om die twee ten opzichte van elkaar wat past in een ruimte.
Bij veel galm in zo’n ruimte, waar dus veel harde muren zijn en veel geluidsreflectie, daar is dan best dikke absorptie nodig en dat kan op de wand zijn of op het plafond. Je moet het alleen niet onder de tafel leggen. Je kunt dan niet volstaan met een tapijt onder de tafel want, ja dat gaat niet werken hè! Dat geluid dat zit bóven die tafel en onder de tafel, daar heb je helemaal niks aan. Dus alleen een tapijt onder een tafel zou niet helpen.
En nou is akoestiek overal! In elke ruimte heb je te maken met akoestiek. Ik weet nu al dat als ik ergens een presentatie ga geven dat ik me afvraag: wat is daar de akoestiek? Als ik de ruimte niet ken, weet ik dat nog niet. Dan weet ik dus ook niet of het een prettige ruimte is om in te zijn met een hele grote groep mensen of als het een kleinere groep mensen is, is dan een grote ruimte dan nog wel zo prettig? Dan kan het best zijn dat de akoestiek alweer heel anders klinkt met weinig mensen in een grote ruimte, dan met veel mensen in die grote ruimte.
Maar ja, waar werkt nou een goede akoestiek dan voor? Wat is nou een prettige akoestiek? Ja die zorgt dus voor, als die er is, dat je nou, je lekker kunt concentreren als je aan het werk bent. Bij een prettige akoestiek, dat is ook een rustige omgeving om nou ja, fijn in te kunnen praten! Om te communiceren. Dan is er ook een goede verstaanbaarheid. En ja, een prettige akoestiek, het woord zegt het zelf al: prettig, voelt comfortabel! En er is ook onderzoek gedaan naar mensen die bij ziekte, die ziek zijn, en die dan in een ruimte zijn waar de akoestiek prettig is, dan is er kans op een sneller herstel! Dat klinkt heel vreemd en toch ja, ik kan me het ook wel voorstellen. Dus dat betekent eigenlijk in allerlei ziekenhuisruimtes en zo, waar je aan het herstellen bent, dat daar ook die akoestiek heel belangrijk is.
En wat ook helpt is, dat je minder last hebt van apparatuur die in die ruimte ook is. Als, tijdens het koken, als de waterkoker aan staat of de afwasmachine of tijdens het afwassen, of een printer die gaat, of de stofzuiger die door het huis gehaald wordt, dat kan dan heel onaangenaam zijn in een ruimte waar de akoestiek slecht is. Dus waar veel galm is of echo, dat is helemaal niet prettig! Is die akoestiek prettig, dan kun je eerder met die apparatuur ja, mee omgaan. Dan moet ik zeggen, als ik de stofzuiger aandoe, dan zet ik mijn hoortoestellen altijd uit, want ik vind het gewoon te veel lawaai. Ik vind het écht te veel geluid. Dan heeft het niet eens direct met de akoestiek te maken, maar met het apparaat zelf wat gewoon heel veel geluid maakt.
Nou ja, dan is het eigenlijk logisch dat je dan snapt wat er bij een slechte akoestiek gebeurt, want dan is er dus een slechtere verstaanbaarheid, je kunt elkaar minder goed verstaan omdat er dus galm is en als er andere mensen praten. Overal is galm, dan is het galm op galm, dat is écht niet fijn! Je raakt ook eerder vermoeid door. Als je dus wilt luisteren, dan moet je enorm inspannen. Helemaal mensen die dus dan slechthorend zijn. Je hebt dan ook eerder last van allerlei ongewenste bijgeluiden. Bij geluiden die van buiten komen, verkeer, ...ehm... geluid en die op de gang gebeuren, noem maar op.
Dus ook mindere concentratie, als je in een ruimte werkt waar de akoestiek niet prettig is. Dan kun je niet goed focussen op datgene waar je mee aan het werk bent, wat je aan het doen bent. En uiteindelijk kan het natuurlijk allemaal tot stress en irritatie leiden, als je lang in een ruimte bent met een minder fijne akoestiek.
En het gekke is dat een goede akoestiek, dat wordt helemaal onderschat tijdens de inrichting en voor het inrichten van een woning of van een ruimte. Het wordt niet eens meegenomen vaak in de architectuur, in de bouw van een gebouw. Dat zou al tijdens het tekenen en daarna ook tijdens, van hoe je de indeling wil gaan doen, daar zou al over nagedacht moeten worden. En er wordt vaak helemaal niet over nagedacht. En dan merk je het pas, op het moment dat alles helemaal klaar is. Dus je hebt een geweldig mooie woning gekocht, je gaat er allemaal spullen in zetten, je houdt geen rekening met dat er een fijne akoestiek moet zijn en dan merk je ineens dat er veel te veel galm is! Dat er op bepaalde plekken zelfs allerlei echo ontstaat! Ja en dan is het nog maar de vraag: is er dan nog budget om een betere akoestiek te realiseren? Want als je dat achteraf moet doen, dan ben je waarschijnlijk veel meer geld kwijt dan wanneer je daar in het begin, bij het inrichten, al over nagedacht had.
Ja, dat heb ik zelf natuurlijk... maak ik dat heel vaak mee in een restaurant, dan kom je in een restaurant, ziet er hartstikke leuk uit, leuk ingericht. Daar is dan muziek, er zijn veel mensen, allemaal die een beetje op een kluitje zitten bij elkaar, er zijn allerlei buitengeluiden bij dat restaurant, dan is er een groot koffiezetapparaat wat af en toe aan gaat voor mensen die koffie nemen -ik zelf dan bijvoorbeeld- en dan is het me daar een lawaai! Ik noem het dan écht lawaai hè! Zó veel geluid! Ik vind dat zo onaangenaam. Meestal vraag ik dan al of de muziek zachter mag. Je kunt niet helemaal vragen of de muziek uit kan. Ik kijk ook heel vaak: waar kan ik het beste gaan zitten? Niet midden in die ruimte, maar het liefst ergens bij de muur, maar ja, daar heb je die geluidsreflectie, is dat dan wel een handige plek? Dat is vaak dan even zoeken, waar ik het prettig vind om te gaan zitten en dan kies ik meestal voor waar het licht ook goed op valt, op het gezicht van degene met wie ik dan in het restaurant ga eten, zodat ik in ieder geval het spraakafzien nog goed kan blijven doen. Dus let ik meer op het licht, want het lukt niet altijd om de juiste plek te vinden in zo'n ruimte.
En wat ik ook pasgeleden nog weer meemaakte, was in het gemeentehuis. In het gemeentehuis, misschien is het wel in elk gemeentehuis in Nederland, daar was een... buiten de raadszaal een mooie ruimte waar je dan... een soort bar, waar je eten, wat lekkers kon halen en wat drinken. En dat is ja, in een ruimte waar ook het trappenhuis vlakbij is, waar je weer naar beneden en naar boven gaat. Allemaal steen, metaal, dus allemaal op de vloer ook, het is allemaal hard! Harde muren, ...ehm... een ja, nog niet...
