In aflevering zeventien van Radio Horzelnest buigen we ons over het denken van René Girard, de Frans-Amerikaanse literatuurwetenschapper, antropoloog en filosoof. Girard wordt in 1923 geboren in Avignon en studeert paleografie en mediëvistiek in Parijs. Na de oorlog vertrekt hij naar de Verenigde Staten waar hij Franse letterkunde doceert aan verschillende universiteiten om uiteindelijk een volledige leerstoel te krijgen aan de John Hopkins University en later aan Stanford University. Zijn eerste boek draagt de titel ‘De romantische leugen en de romaneske waarheid’ (1961) waarin Girard zich nog redelijk binnen de grenzen van de literatuur begeeft. Maar al snel zoekt hij in zijn werk ook de verbinding met andere vakgebieden, zoals de psychologie, mythologie, antropologie en theologie. Girard heeft een omvangrijk oeuvre op zijn naam staan waaronder de beroemde boeken ‘Het geweld en het heilige’ (1972), ‘Wat vanaf het begin der tijden verborgen was’ (1978) en ‘De zondebok’ (1982). Girard staat vooral bekend om twee belangrijke inzichten, waarover we uitvoerig zullen komen te speken, te weten ‘mimetische begeerte’ en het ‘zondebokmechanisme’. In deze aflevering gaat we in gesprek met filosoof Martine Berenpas docent en promovenda bij het Instituut voor Wijsbegeerte aan de Universiteit Leiden.
Timestamps:
00:00-08:42 - Introductie
08:42-18:22 – Mimese en mimetische begeerte
18:22-25:46 – De romanesque waarheid en de romantische leugen
25:46-33:19 – Het epidemische karakter van mimetisch geweld en positieve mimese
33:19-45:30 – Stichtingsmoord, zondebok en Oedipus
45:30-50:15 – Het belang van de rechterlijke macht en andere rituelen
50:15-55:30 – Sacraal geweld en het twijfelen aan de schuld van de zondebok
55:30-01:00:42 – De onschuld van de zondebok in de Bijbel
01:00:42-01:05:25 – Het belang van bewustwording van mimese in tijden van secularisatie
01:05:25-01:10:10 – Mimese als metafysische begeerte
01:10:10-01:12:20 – Een positieve kant aan jaloezie
01:12:20-01:14:25 – De stereotypering van de zondebok als antwoord op menselijke onrust
01:14:25-01:16:13 – De pandemie doet ons de mimese missen
