Historical biographical account of Genghis Khan and his Mongolian empire. This is second of 2 parts.
EXCERPT:
Dagidi mongol ket nakaal-alinggaget ti kinasiglatda no mangrautda gapuen ta kabaelanda a tenglen ken paturongen ti agtartaray a kabalyo babaen laeng dagiti gurongda. Iti kasta, nawaya dagidi imada a mangusar ti sabali nga armas. Iti malikudan dagit puwersa ket naurnos a karabano ti taraon ken ayup a sumursurot. Kasta met nga adda dagiti armas ken dagiti ag-agas, mang-ngagas ken tattao a mangkita ken mangi-katalogo kadagiti tagikuaenda kadagiti rautenda.
Gapuen kadagiti nagdindinamag a kabaelan ken panagballigi ti puwersa ni Tamujin, nakiinnuman ken nakikaysa dagiti dadaulo kadagiti dadduma a tribu tapno maki-kappiada kenkuana.
Iti naaramid a panaggigimong a “kurultai” dagiti tribu idi MIL DOS SIYENTOS INNEM (1206), inted dagiti tribu kenkuana ti nagan a Genghis Khan. Ti “kurultai” ket maysa nga imperial a panaggigimong dagiti tribu tapno maikeddeng dagiti stratehiya-militar a maibanag ken madutokan ti ti mangidaulo ken ti maited a titulo iti daytoy. ‘Turayen ti Sangalubongan’ ti kaibuksilan ti naganna. Indeklara dagidi shaman wenno dadaulo ti pammati ti espiritu a ni Genghis Khan ket isut’ mangibagi iti Mongke Koko Tengri (‘Agnanayon nga Asul A Tangatang’) nga isut naindaklan a diosen dagiti Mongol. Iti daydi pannakadeklarana nga addaan nadiosan nga estado, inawat dagiti nasakupanna a ti nakaipatuanna ket ti panagbalinna a mangituray iti entero a lubong.
Iti isu met laeng a tawen, naparmek ni Temujin daydi kapigsaan a tribu dagiti Naiman ket daytoy ti nangted turay kenkuana iti akin-tengnga ken akin-laud a Mongolia. Indauluan ni Genghis Khan dagiti nagsasaruno a pannakaparmek dagiti dadakkel a naipatpatawid a panagturay: ‘kaputotan ti Lauden a Xia’ idi MIL DOS SIYENTOS KET SIYAM (1209), ‘Kaputotan a Kara-khitan-Khanate‘idi MIL DOS SIYENTOS SANGAPULO KET WALO (1218) , ‘Imperio a Khwarazmia’ idi MIL DOS SIYENTOS DUAPULO KET MAYSA (1221) ken ‘Kaputotan a Jin’ idi MIL DOS SIYENTOS TALLOPULO KET UPPAT (1234). Adu a saranget ti napaspasamak. Adu a milyon a tattao ken mannakigubat ti natnatay.
Idi MIL DOS SIYENTOS PITO (1207) rinaut ti puwersa ni Genghis ti pagarian ti Xi Xia. Imperio daytoy dagiti Tangut (pasaray managan Mi-nyak kadagiti Tangut wenno taga-Tibet) ket simmuko daytoy kalpasan ti dua a tawen. Daytoy nga imperio ket nabangon idi MAIKASANGAPULO A SIGLO KEN TALLO PULO KET WALO (1038). Nagpatingga daytoy a panagturay idi MIL DOS SIYENTOS DUAPULO PULO KET PITO (1227) idi pinarmek daytoy ni Genghis Khan. Aglawa daydi daga nga inturayan ti Imperio a Xi Xia ti nasurok a WALO GASUT A RIBU A milya kuadrado.( 800,000 square miles). Dagidi lugar a nasakupanna ket Ningxia, Gansu, dayaen ti Qinghai, amianan a Shaanxi, Xinjiang, uneg ken abagatan ti Mongolia.
CONTINUE WITH PODCAST FOR THE FULL EPISODE.
