Druga połowa XX wieku opisywana jest często jako okres niespotykanego nigdy wcześniej awansu społecznego mieszkańców wsi. Proces industrializacji Polski i związany z nią napływ ludności wiejskiej do miast, punkty za pochodzenie, instytucje wspierające twórczość ludową – mogłoby się wydawać, że świat stanął otworem. Nie obyło się jednak bez napięć i gier statusowych, a bariera poczucia obcości i wstydu wydawała się czasem nieprzekraczalna.
O mobilności społecznej w Polsce Ludowej porozmawiamy z dr Magdaleną Szcześniak z Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, autorką książki „Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce”.
●
Rozmowę poprowadzi Michał Nowak — dziennikarz radiowej Dwójki, filozof, klarnecista.
●
dr Magda Szcześniak — kulturoznawczyni, badaczka kultury wizualnej i historii kultury polskiej XX wieku. Szczególnie interesują ją polityki reprezentowania klas społecznych i konfliktów klasowych, a także praktyki wizualnego konstruowania tożsamości – w życiu codziennym oraz sztuce. W Instytucie Kultury Polskiej UW kieruje specjalizacją „Kultura wizualna” oraz prowadzi zajęcia poświęcone m.in. przemianom struktury klasowej w dwudziestowiecznej Polsce, antropologii kultury wizualnej, współczesnym teoriom tożsamościowym i metodologii badań wizualnych. Od września 2024 roku pełni funkcję Zastępczyni Dyrektora ds. naukowych. Autorka książki Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji (2016), poświęconej kulturze wizualnej – obrazom i praktykom patrzenia – w okresie transformacji ustrojowej oraz licznych artykułów w pismach naukowych (m.in. w „New Literary History”, „Journal of Visual Culture”, „Oxford Art Journal”, „Tekstach Drugich”, „Kontekstach”, „Praktyce Teoretycznej”, „Kulturze i Społeczeństwie”, „Didaskaliach”). W najnowszej książce, Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce (2023), Magda Szcześniak przywraca pamięć o doświadczeniu mobilności społecznej, elektryzującym temacie debaty publicznej okresu PRL. Analizując różnorodne źródła – literaturę, pamiętniki, prasę, film i telewizję – zadaje w niej pytanie o to, w jaki sposób społeczeństwo polskie przeżywało i wyrażało doświadczenie radykalnej przemiany struktury społecznej po II wojnie światowej, przede wszystkim procesów mobilności społecznej klasy robotniczej i chłopskiej.
●
Rozmówki odbywają się w niezobowiązującej atmosferze z aktywnym udziałem publiczności.
●
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków własnych Stowarzyszenia Dom Tańca (1%).
●
Rozmówki wiejsko-miejskie to cykl spotkań w Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej na warszawskim Jazdowie. Pomysłodawcą i gospodarzem Rozmówek jest Stowarzyszenie Dom Tańca.
●
Rozmowa odbyła się w październiku 2024 r.
