Shows
DevinimlerEntelektüellik - 3: Entelektüelin Sorumluluğu ve Otoriter RejimlerEntelektüel podcast serisinin bu son bölümünde Foucaut, Deleuze, Gramsci ve Bauman gibi düşünürlerin görüşleri üzerinden “entelektüelin toplumsal ve siyasi açıdan bir sorumluluğu var mı?” sorusunu tartışıyorum. Bu sorunun cevabını ararken otokrat rejimlerin düşünen, okuyan ve entelektüel kişilerden neden haz etmediğini aktarırken özellikle 1950 sonrası Türkiye’de entelektüelin sistematik şekilde nasıl baskılandığını konuşuyorum. Bölüm Kapağı: Georg Reimer - Librarian (1850)07:25’teki müzik: Tchaikovsky - Variations on a Rococo Theme, Op. 33 for cello and orchestra Var. VI Andante2025-07-0133 min
DevinimlerEntelektüellik - 2: Kim Bu Entelektüeller?Entelektüellik olgusunu tartıştığım podcast serisine 2. Bölüm ile devam ediyorum. Bu bölümde ağırlıklı olarak entelektüel kimdir sorusunun üzerinde duruyorum. İlk bölümdeki teorik altyapıyı somut yaklaşımlarla ete kemiğe büründürmeye çalışıyorum Entelektüel yolculukta belli zevklere sahip olmanın aslında neden genel bir hoşlanma, sevme duygusundan daha fazlası olduğunu tartışıyorum. Bir titre sahip olmanın, iyi bir eğitim almanın ya da mesleğe sahip olmanın entelektüellikle bir ilişkisi var mı yok mu, buna bakıyorum ve buradan yola çıkarak konunun modern topl...2025-05-2128 min
DevinimlerEntelektüellik - 1: Bir Ünvan mı Yoksa Bir Yolculuk mu?CEO olmak, en iyi üniversitelerden mezun olmak, akademisyen olmak, bilim insanı olmak, sanatçı olmak ya da çok kitap okumak bir insanı aynı zamanda entelektüel yapar mı? Entelektüellik, bir zümrenin, bir mesleğin ya da belli bir bilgi dağarcığına sahip kişilerin tekelinde midir?Bu podcast serisinde entelektüellik olgusu üzerine kafa yoruyorum. Serinin bu ilk bölümünde ise entelektüel kelimesinin etimoloji üzerinden entelektüelliğin ne olduğunu, entelektüel eylemin ortaya çıkması için hangi elementlerin bir araya gelmesi gerektiğini, Google Ngram’deki veriler ışığından entelektüelliğin tarihteki yolculuğuna göz atıp Aristote...2025-05-0329 min
DevinimlerAlien - 4: Yaratıcı, Yaratılış ve Teknoloji MeseleleriAlien podcast serisinin son bölümünde “protezli tanrı” ve “tanrıyı oynama” argümanlarını birbiriyle çarpıştıracağız. Önce özellikle serinin Prometheus ve Covenant filmlerinde aktarılan yaratıcı ve yaratılış olguları üzerinde duracağım. Konuya felsefi taraftan bakarken araya bu konudaki bazı eğlenceli popüler kültür elementleri de serpiştireceğim. Bunu tabi ki semavi dinler üzerinden tartışma gibi bir gayem yok. Böylesi bir tartışma başka bir podcastin konusu. Bu bölümde Alien filmlerindeki yaratılış yaklaşımı sınırları içinde kalacağım. Serinin farklı filmlerinde hem antik hikayeler hem de popüler k...2025-02-2836 min
DevinimlerAlien - 3: Oligarklaşan CEO'lar ve Uzay Yolculuklarındaki SınıfsallıkAlien serisinin 3. podcast bölümündeki ana konumuz, özellikle 2024 Amerika seçimlerine doğru ilerleyen süreçle birlikte neredeyse tüm dünyada ama bilhassa Amerika’da Oligarklaşan çok uluslu şirket CEO’ları. Alien filmlerinde teknolojinin kullanım amacı, teknolojinin kimlerinde elinde olduğu gibi alt konular; tüm güce hakim olan CEO’lara, sınıfsal eşitsizliklere, enerji kaynaklarının kullanımına kadar alt başlıklara doğru katmanlanıyor. Önce bu alt başlıkları film özelinde analiz ettikten sonra günümüzde gerçekleşen uzay yolculuklarının gelecekte oluşturacağı sınıfsal yapıyı, şir...2025-02-0929 min
DevinimlerAlien - 2: Sigmund Freud ve PsikanalizSert ve zor konuları tartıştığım Alien serisinin 2. podcast bölümünde bu sefer Sigmund Freud’un psikanalizinin karanlık noktalarına doğru bir yolculuk yapıyorum. Önce Sigmund Freud kimdir ve şiddet konusuna nasıl bakıyor, bu soruları cevaplayarak bir zemin oluşturuyorum. Saldırganlık konusunu da tartıştıktan sonra bu sefer histeri denen olguya cinsiyet ekseninde göz atıyorum. Böylece Alien filmlerindeki cinsiyet olgusunu da derinleştirmiş oluyoruz. Ve son olarak Freud’un meşhur ve bir o kadar da tartışmalı yaklaşımı olan Oedipus kompleksini konuşuyorum. Tabi ki tüm bu konuları Alien filmlerinde...2025-01-0531 min
DevinimlerAlien - 1: Romalı Romulus ve Doğadaki Yaşam DöngüleriBu sefer tartıştığım konular açısından hayli sert bir podcast serisi ile karşınızdayım. Sinemanın kült filmlerinden Alien serisi üzerinden doğaya ve insanın varoluşuna dair farklı konulara kafa yoruyorum.
Serinin ilk bölümünde önce Alien kelimesinin etimolojisine baktıktan sonra Alien’ın beyaz perde için tasarlanan biyolojik döngüsü üzerinden doğadaki canlıları, evrimi ve başkalaşmayı konuşuyorum. Bu biyolojik perspektif üzerinden Alien gibi hayali bir karakter, seyircide niye korku uyandırdığını inceliyorum. Son olarak inşa ettiğimiz bu yapı üzerinden Roma tarihinde kısa ama enter...2024-12-2034 min
DevinimlerToplum Sözleşmesi - 3: Yönetim, Vergi Bilinci ve Demokrasi ÜçgeniToplum Sözleşmesi sersinin 3. bölümünde Rousseau’nun Toplum Sözleşmesi eseri üzerinden devletler neden yıkılır, kötü hükümet yönetimleri, yönetim çeşitleri,halktan alınan vergiler, fırsat eşitliği ve yönetim ilişkisi gibi farklı konuları harmanlayıp bir bütün halinde seriyi tamamlıyorum.Belli zümrelerin boyunduruğu altında olmamak, bu zümrelerin şatafat içinde yaşaması için ağır vergiler ödememek, toplumdaki fırsat eşitliğini koruyabilmekve toplum bilinci kazanmak için Jean Jacques Rousseau’nun eseri üzerine düşünmeye ve senteze y...2024-10-3138 min
DevinimlerToplum Sözleşmesi - 2: Devlet, Etik ve Yasalar ÜzerineBu podcast serisinin 2. Bölümünde Rousseau’nun Toplum Sözleşmesi üzerinden neden devlet ve hükümetin aynı şey olmadığını, etik ve ahlak arasındaki farkları, etik değerlerin toplum için önemini ve yasalarla oluşan adaletin, toplum sözleşmesinin neresinde yer aldığını tartışıyorum.
Türkiye’nin geldiği/getirildiği noktada toplum sözleşmesini, etiği ve toplum bilincini en kuvvetli şekilde tekrar hatırlaması elzem.
Bölüm Kapağı: Pieter Bruegel the Elder - The Tower of Babel (1563)
08:15’teki müzik: Bach - Unaccompanied Cello Suite No. 1 in G Major, BWV...2024-10-2035 min
DevinimlerToplum Sözleşmesi - 1: Varoluştan Gelen ÖzgürlükUzun zamandır Toplum Sözleşmesi özelinde bir bölüm yapmak aklımdaydı ama artık Türkiye’nin siyasi, ekonomik, adalet, en önemlisi de toplumsal açından geldiği berbat noktada Jean Jacque Rousseau’nun Toplum Sözleşmesi isimli eserini hatırlamak ve tartışmak her geçen gün daha da önem arz ediyor. Konuyu ikiye bölerek bir seri halinde tartışacağım. İlk bölümde yani bu bölümde Rousseau’nun tariflediği toplum sözleşmesi neyi ifade ediyor, bu sözleşme ekseninde sözleşmeyi niye yapıyoruz, eşit kavramı, genel irade gibi...2024-10-0135 min
DevinimlerKuru Otlar Üstüne - 2: Coğrafya Kader Mi?Nuri Bilge Ceylan’ın Kuru Otlar Üstüne filmi üzerinden tartışımıza serinin 2. bölümü ile devam ediyorum. Bu sefer filmi milyar dolar değerindeki “coğrafya kader mi?” sorusu ekseninde değerlendiriyorum. Bunu yaparken tartışmamızın zeminini İbn Haldun’un Mukkadime eseri üzerine inşa ediyorum. Yelkenimizi bu rüzgarla doldurduktan sonra Jared Diamond’ın coğrafya ve kültür evrimi perspektifine yol alıyorum. Tabi Nuri Bilge Ceylan’ın “başka yer avuntusu” yorumunu da psikolojide yer etmiş “The Grass is Greener” isimli bir sendrom ile derinleştiriyorum. Samet ve Nuray’ın sofradaki meşhur tartışma sahnesini de coğrafya bağlam...2024-08-0342 min
DevinimlerKuru Otlar Üstüne - 1: İçimizdeki Narsist Kişilik2 bölümlük bu podcast serisinde Nuri Bilge Ceylan’ın Cannes Festivali’nde Altın Palmiye için yarışan Kuru Otlar Üstüne filmi ile insanın karanlık yönüne bir yolculuk gerçekleştiriyorum. İlk bölümde narsisizm hakkında metaforlar ve referanslarla dolu film üzerinden narsist kişiliği tartışıyorum. Narsisizm nedir, olgu olarak nasıl ortaya çıktı, klinik seviyede narsist kişilik bozukluğu nasıl literatüre girdi gibi soruların cevabını ararken hem filmdekikarakterleri bu gözle inceliyorum hem de günümüz dünyasının bizleri nasıl narsist kişiliğin sınırlarında g...2024-06-1133 min
DevinimlerUbuntu - 2: Müştereklikten Toplumsal ÜtopyayaAfrika kültüründen ortaya çıkan Ubuntu felsefesi üzerine konuştuğum podcast serisinin ikinci bölümünde toplum yapısı inşa edildiğinde beri var olan müştereklik konusunu tartışıyorum. Müştereklik konusunu tartışmak bize farklı
bir kapı daha açacak. Ubuntu bir ütopyadan mı ibaret, toplum ve bireysellik arasındaki denge olmalı mıdır gibi soruları sorarak eleştirel perspektiften de bakabilme fırsatı yakalayacağız.
Tabi tüm bu konular üzerine bugün tartışabilmemizin en önemli sebeplerinden biri, Ubuntu felsefesinin Afrika sınırlarını aşabilmesi, kültürel bir kod olarak kalmak yerine bir felsefey...2024-04-2831 min
DevinimlerUbuntu - 1: Toplum Olma BilinciSon yıllarda hem Türkiye’de hem de dünyada adaletsizliğe, hukuksuzluğa, doğa katliamlarına ve tabi ki liyakatsizliğe karşı büyük bir duyarsızlık hali var. Toplumu oluşturan bireyler olarak toplum denen yapının beraber, eşit ve özgürce yaşama amacını pratikte uygulamaktan her geçen gün uzaklaşıyoruz. İşte bu yüzden iki bölümlük bu seride toplum ve birey arasındaki ilişkiye dair kafa yormak istiyorum. Fakat bu sefer sentezimi, Yunan ya da Batı felsefesinden ziyade çok farklı bir akımın perspektifinden, Afrika’nın en önemli...2024-03-3029 min
DevinimlerHamburger - 2: Ekmek Arası FordizmHamburgerin insanlık tarihindeki yolculuğuna kaldığım yerden devam ediyorum. Fakat bu sefer konumuz Hamburglu Alman göçmenler Amerika’ya yerleştikten sonra yani 1840’lardan itibaren devam ediyor. Hamburgerin Amerika’da kabul görmesindeki zorlu yolları, 1900’lerde girişimcilerin, aşçıların, işletmecilerin hamburgeri bugün yediğimiz forma getirebilmek için hangi denemeleri yaptıkları üzerinden şekillenen hikayemiz, neoliberalizmi besleyen Amerika Rüyası’nın mihenk taşlarından Fordizm (Henry Ford) ve hamburger arasındaki ilişkiye kadar derinleşiyor.Bölüm Kapağı: Resource (freepik.com)07:20’deki müzik: Brahms - String Quartet #2 In A Minor, Op. 51, 2 - 1. A...2024-02-1135 min
DevinimlerHamburger - 1: Ekmek Arası İnsanlık TarihiBu yeni podcast serisinde hamburgerin 100 yıl önce başlayan kısa hikayesi üzerinden tüm insanlık tarihine bakmaya çalışıyorum. Her ne kadar bu podcast serisinde hamburgerin ortaya çıkışını konuşuyor olsak da bu serüvende değindiğim birçok şey 300 bin yıllık insanlık tarihinde daha çok yeni. Hamburger köftesinden tutun buz dolabına hatta kıyma makinesine kadar konu hep aynı yere çıkıyor. Ezelden beri var olduğunu düşündüğümüz şeyler aslında insanlık tarihinde çok yeni. Serinin bu ilk bölümünde hamburger köftesinin...2024-01-1527 min
DevinimlerTartışma Kültürü - 2: Rubicon Nehri'nde UzlaşabilmekTartışma Kültürü podcast serisinin 2. bölümünde tartışma eylemini bir kültüre dönüştüren 6 temel öğeyi detaylandırıyorum. Bu 6 öğenin hangi tartışma tiplerinde kullanıldığını, günlük hayatımızdaki bir tartışmayı hangi adımlarla kurgulayabilirsek tartışma eylemini bir iletişim aracına dönüştürebileceğimizi inceliyorum.
Türkiye ve dünyadaki iletişim yozlaşmasını ise Robert Stawksi’nin akademik çalışmalarından, Stephen Toulmil’in ölçümleme modelinden ve Deborah Tannen’in günümüz medyasına bakışından beslenerek kişisel görüşlerimi Agonizm olgusu ekseninde se...2023-12-0334 min
DevinimlerTartışma Kültürü - 1: Rubicon Nehri'ni GeçmekTartışma kültürünü ve eylemini tartıştığım yeni bir podcast serisi ile karşınızdayım. İnsanların birbirini dinlemediği, empati yapma gereği duymadığı ve bir konu hakkında tartışmayı kavga etmek olarak algıladığı tuhaf zamanlardan geçiyoruz. Zıt görüşlere dair korku eşiğini aşıp farklı fikirlerden beslenmek, kavgasız gürültüsüz tartışmak hatta tartışma eylemini bir çözüm bulma yolu olarak görebilmek için insanlarda tartışma kültürünün yerleşmiş olması
gerekiyor.
Bu minvalde seriyi, tarihi olaylardan esinlendiğim bir metafor üze...2023-10-2835 min
DevinimlerPragmatizm - 2: Pratik ve Sonuç Odaklı Olma ÇelişkisiPragmatizm serisinin 2. bölümünde konunun biraz daha günümüz toplumsal yapısıyla, hayatlarımızla temas eden noktaları üzerinde durmaya çalışacağım. Günümüz dünyasının pratik ve sonuç odaklı olma takıntısını eleştirel bir pencereden değerlendireceğim. Bunu yaparken tabi ki işin teorisinden yani William James’in pragmatizmi üzerinden ilerlemeye devam edeceğim. Tartışmamızı derinleştirmek için yer yer son yüz yılın en önemli matematikçi ve felsefecilerinden Bertrand Russell’ın görüşlerinden de yararlanacağım. Pragmatizmin günümüz kapitalizmi ile olan ilişkisin...2023-09-0931 min
DevinimlerPragmatizm - 1: Bir William James EleştirisiSon zamanlarda insanların dilinden düşürmediği bir kelime Pragmatizm ya da pragmatik olmak tabiri. Pragmatizmin bir olgudan, bir yaklaşımdan ziyade biraz yerli yersiz tekrarlanmaya başlanan bir kelimeye dönüştüğünü düşünüyorum. İşte bu yüzden iki bölümlük seri boyunca Pragmatizm tam olarak nedir; bunu detaylandırmaya çalışacağım. Tartışmamı meşhur pragmatist William James’in düşüncelerine eleştirel bir bakış açısı ile yapacağım.Serinin bu bölümünde daha çok pragmatizm olgusunu teorik yönden incelemeye çalışacağım. Pragmatizm fayda, sonuç, pratiklik ve doğruluk kavramları arasındanasıl bir...2023-08-1528 min
DevinimlerCuba Libre - 2: Promilli ÖzgürlükCuba Libre kokteyli podcast serisine 2. bölümü ile devam ediyorum. Bu
bölümde Cuba Libre’nin ortaya çıkış hikayesi üzerinden kokteylin tarifini de detaylandıracağız. Bacardi’nin Cuba Libre kokteylinin ortaya çıkışı açısından özel bir yeri var. O yüzden Bacardi’nin dününü ve bugününü yani hala en önemli içki markalarından biri olmayı nasıl başardığını, ne tip pazarlama stratejileri uyguladığını tartışacağız. Tabi bir yandan tarihi yolculuğumuzdan da sapmayacağız çünkü 10 Yıl Savaşları’ndan sonra Küba’daki özgürlük hareketleri devam ediyor. Bu toplumsal hareketler de Cuba Libre kokt...2023-07-0834 min
DevinimlerCuba Libre - 1: Promilli ÖzgürlükDevinimler Podcast’i yakından takip edenler artık yeme içmeye ne kadar meraklı olduğumu anlamışlardır. Yeme içmeye merakım sadece tat ve duyularımı tetiklemekten ibaret değil. Yemeğin arkasındaki tarihi hikaye de benim ilgimi çekiyor. İşte bu iki bölümlük seride Küba’nın en popüler içeceklerinden Cuba Libre kokteylini konuşacağım.
Bu içeceğin ortaya çıkış hikayesi çok çeşitli konulara temas ediyor. Bu konuları birleştirdiğimizde Küba’nın keşfinden, şeker yapımına, insanlığın en büyük ayıplarından biri olan kölelik tarihinden tutu...2023-06-2330 min
DevinimlerSiyasetsizleştirmeye Rağmen Umut Etmek28 Mayıs 2023 tarihinde gerçekleşecek/gerçekleşen seçim öncesi siyasi gündeme dair konuşma ihtiyacı duyduğum spontan bir bölüm oldu.
Ülkede yükselen asimetrik kutuplaşma, yakın siyasi tarihi objektif olarak öğrenmenin önemi ve geleceğe dair umut edebilmek hakkında konuştum. Bonus olarak ise yakın Türkiye siyasi tarihi için önerdiğim bazı kitap tavsiyelerimi paylaştım.
Bölüm Kapağı: The Death of Socrates - Jacques Louis David (1748 - 1825)
2023-05-2416 min
DevinimlerEstetik Olgusu - 2: Kant ve Estetik YargıEstetik Olgusu podcast serisinin 2. bölümünde estetik hazza giden yolculuğu Immanual Kant’ın görüşleri üzerinden kırılımlandırıp estetik olgusunun teorik boyutunu derinleştiriyorum. Böylece estetik yargının bilgiye dayalı mı (A Priori) yoksa deneyime dayalı bir yargı olduğunu tartışıyorum. Tabi ki ilk bölümde de belirttiğim gibi Platon ve Aristoteles’in sanat anlayışına geri dönüp bu sefer konuyu Mimesis üzerinden tartışıp estetiğin birey ve toplum için neden önemli olduğu sorusunun cevabını arıyorum. Tabi tüm bunları tartışırken ilk bölümde de dillendird...2023-04-1637 min
DevinimlerEstetik Olgusu - 1: İdealar ve DuyularDevinimler Podcast’te yine 2 bölümlük bir seri ile karşınızdayım. Bu sefer üzerine tartışacağım, belki de tarihin en subjektif ve bir o kadar da farklı noktalara temas eden olgularından biri olan “estetik olgusu”.
İlk bölümde yani bu bölümde Platon ve Aristoteles’in güzellik kavramı hakkındaki görüşleri üzerine tartışarak estetik olgusuna dair bir temel oluşturacağım. Sanat ve güzellik kavramı arasındaki ilişkiyi de inceleyerek estetik olgusunu somutlaştırma çabam olacak.
2. bölümde ise konuyu Immanuel Kant’ın e...2023-03-1931 min
DevinimlerKerr: Obskürantizm ve Machiavelli ÜzerineBu bölümde Tayfun Pirselimoğlu’nun yönetmenliğini yaptığı Kerr filmini, Obskürantizm olgusu ve Machiavelli’nin Prens kitabında egemenlik hakkında kaleme aldığı düşünceleri üzerinden yorumlayacağım. Kerr, bana göre yakın tarihin ve günümüzün modern bir alegorisi. İktidarların tahakkümüyle oluşan baskı ve korku ortamının toplumdaki sorgulayıcı aklı nasıl yok ettiğini trajikomik bir yaklaşımla aktarıyor film. Bölüm boyunca Obskürantizm olgusunun despot iktidarlarla nasıl bir ilişkisi olduğunu tartışacağım. Tabi bir yandan baskıcı bir rejimin toplumu abluka altına...2023-01-0734 min
DevinimlerAyna ve Benlik - 2: Gallup Deneyi ve Lacan Üzerinden OkumalarAyna podcast serisinin 2. bölümünde hayvanların da insanlar gibi varlıklarına dair bir bilinçleri var mı sorusuna ayna konusu üzerinden cevaplar arayacağım. Tabi bu sorunun cevaplarına giderken yolculuğumuz boyunca uğramamız gereken duraklar var. İlk durağımız yakın dönemin en önemli psikanalistlerinden Jacques Emile Lacan’ın ayna konusundaki görüşleri olacak. Daha sonra yönümüzü meşhur ayna deneyine, nam-ı diğer Gallup deneyine çevireceğiz. Fakat konuyu sadece Gallup deneyi ile sınırlı tutmayacağım. Hayvanların benlik bilinci ile ilgili farklı deneyleri de konuşacağım. Ve tabi ki tartışm...2022-11-0642 min
DevinimlerAyna ve Benlik - 1: Yansımamızda Gördüklerimizİki bölümlük bu podcast serisinin ilk bölümünde insanın varoluş ve benlik bilincini aynanın tarihi üzerinden tartışıyorum. Bu bölümde aklımıza pek gelmeyen bir konuyla; insanın kendisini aynada hiç görmediği dönemle yolculuğumuza başlayacağız. Daha sonra aynanın kısa tarihinde yolculuğumuza devam edip günümüze kadar geleceğiz. Böylece aynanın insanın varoluş üzerinde yarattığı etkiyi konuşacağız. Aynanın insan üzerindeki etkisini farklı deneylerle detaylandırıp bilişsel perspektiften değerlendirmeye gayret edeceğim.Bölüm Kapağı: Socrates looking at mirror...2022-10-0134 min
DevinimlerNefret - 2: En Yıkıcı Duygunun AnatomisiNefret podcast serisinin ikinci yani bu bölümünde nefreti bir olgu olarak değerlendirmeye çalışıyorum. İşin felsefi tarafına bakmak adına girişi Aristoteles’le yapıyorum. Aristoteles ile oluşturduğumuz iskeleti, “nefret öğrenilen bir şey mi?” sorusuyla şekillendiriyorum. David Hume ve Frederich Nietzsche de konu bölüm boyunca nefretin olgusal ve felsefi tarafına eşlik eden diğer düşünürler.Tabi ilk bölümde olduğu gibi bu bölümde de bazı bilimsel deneylerden bahsediyorum. Bölümün en sonunda da nefretin erillikle olan ilişkisine Nanking katliamı ve Berlin olayları gi...2022-08-0638 min
DevinimlerNefret - 1: İnsanın En Yıkıcı DuygusuBu 2 bölümlük podcast serisinde insanın en yıkıcı duygusu olan nefreti konuşacağım. Kimimizde daha az, kimimizde çok yoğun; fakat ne kadar inkâr etsek de istisnasız hepimizin birilerine, bir düşünceye, bir ideolojiye yani bir şeylere karşı duyduğu bir hissiyat nefret dediğimiz şey. İşin enteresan kısmı, nefretin yanlış olduğunu, ne kadar yıkıcı olduğunu bilmemize rağmen bu hissiyat ne yazık ki hayatımızın ve biyolojimizin bir parçası.Serinin ilk bölümü olan bu bölümde nefretin tam olarak ne olduğunu tanımlaya çalı...2022-07-2730 min
DevinimlerAnother Round: Varoluş Felsefesi ve KierkegaardDevinimlerin bu podcast bölümde Danimarkalı filozof Soren Kierkegaard’ın varoluş felsefesi üzerine konuşacağım ama bunu 2021 yılında en iyi yabancı film Oscar’ını kazanan Danimarka filmi Another Round filmi üzerinden yapmaya gayret edeceğim Başka bir deyişle; Another Round filminin anatomisini Kierkegaard üzerinden inceleyeceğim de diyebiliriz.Another Round üzerinden varoluşu tartışırken bir yandan da Maslow’un “kendini gerçekleştirmek” olgusunu, insanın kendine nasıl yabancılaştığını ve Kierkegaard’ın umutsuzluk kavramına nasıl baktığını değerlendireceğiz. Kısacası, film üzerinden farklı olguları ve felsefeleri harmanladığım bir bölümle ka...2022-06-2939 min
DevinimlerSavaş Çanları: Rasyonalitenin RiyakarlığıBu bölümünde Ukrayna ve Rusya savaşı üzerinden gündemdeki bazı konuları değerlendirmeye çalışıyorum.
Aslında insanlık tarihi hiçbir zaman bir barış atmosferinde olmadı. Bu durum 2. Dünya Savaşı’ndan sonra da farklı değildi. Bu yüzden öncelikle yakın savaş tarihine kısa bir yolculuk yapacağız. Buradan yola çıkarak Ukrayna’da yaşananlara rasyonel perspektiften bakma çabasının bir noktadan sonra savaşı, ölümleri ve şiddeti meşrulaştırma noktasına nasıl ilerlediğini tartışacağım. Daha sonra savaş ve coğrafya üzerinde duracağı. En sonunda da Zygmund Bauman, Otto Hirchman gibi düşünürlerin...2022-04-0344 min
DevinimlerPlaton'un Mağara Alegorisi - 2: Kitlesel HisteriSerinin 2. Bölümünde Platon’un Mağara Alegorisi’ndeki yolculuğumuza devam ediyoruz.Bu bölümde alegoriyi tersten değerlendireceğim. Nasıl ilk bölümde alegoriyi zihinsel perspektiften ele aldıysam, bu bölümde de toplumsal ve politik perspektiften değerlendirme çabam olacak. Değerlendirmelerim sırasında farklı konulara da temas edeceğim. Mesela bölümün başlığı olan kitlesel histeri olgusunu konuşacağım. Duning Kruger Sendromu’ndan bahsedeceğim. Hannah Arendt, Soren Kierkegaard gibi bazı filozoflar da konumuza dahil olacak. Ve tabi ki; Don’t Look Up filmini unutmadım. Yeri geldiğinde Don’...2022-02-1244 min
DevinimlerPlaton'un Mağara Alegorisi - 1: Don't Look Up (Yukarı Bakma)Bu 2 bölümlük podcast serisinde Platon’un meşhur “Mağara Alegorisi” üzerinden güncel konulara dair bazı düşüncelerimi paylaşacağım sizlerle. Bu serinin çıkış noktası son zamanlarda baya bir gündem olan film Don’t Look Up (Yukarı Bakma). Fakat bu podcast serisi, Don’t Look Up filmi üzerine kurguladığım bir seri değil.
Dünyada olan bitenlere bakın; elinizi nereye atsanız saplantılı ideolojiler, körü körüne inançlar, çıkarcı politikacılar ve bu politikacıları koşulsuz takip eden toplumlar görüyorsunuz.
Fakat 2300 yıl öncesine gittiğimizde, en azından felsef...2022-01-2341 min
DevinimlerKorku - 2: Bir Epikürizm EleştirisiKorku podcast serisinin 2. bölümünde filozof Epikür’ün düşünceleri üzerinden ilerliyorum. İlk bölümde korku olgusunu biyolojik perspektiften ele almıştım. Bu bölüm de ise korku olgusunu felsefi perspektiften irdeleyip günümüz şartlarına göre tartışmaya çalışıyorum. Değerlendirmelerimde Epikür’ün korku olgusu hakkındaki görüşlerine eleştirel bir yaklaşım sergiliyorum. Buradaki yegâne amacım, Epikür’ü eleştirmekten ziyade toplumsal yapının nasıl suni korkular yarattığını tartışmaya açabilmek.Bölüm Kapağı: Arnold Böcklin - Self Portrait with Fiddling Death (1872)12:05’t...2021-12-2932 min
DevinimlerKorku - 1: Sadece Hayatta Kalma Dürtüsü mü?2 bölümlük yeni podcast serisi ile karşınızdayım. Başlıktan da anlaşılacağı üzere; bu 2 bölüm boyunca “korku” olgusunu tartışacağım.
Hepimiz korkularımızla mücadele etmeye çalışıyoruz. Peki korku, önüne geçebileceğimiz, engel olabileceğimiz bir hissiyat mı?
Korku, temelde canlıların doğa şartlarında hayatta kalmasını sağlayan bir mekanizma. Fakat evrimsel sürece baktığımızda insanların hissettiği korkular, hayatta kalabilme dürtüsünü tetiklemekten çok daha karmaşık. Toplum yapısına geçtiğimizden beri korkuların yanına bir de farklı endişeler ekle...2021-12-1133 min
DevinimlerBilgelik - 2: Seneca'nın Çelişkisiİlk bölümü, “bilge kişi haksızlığa uğramaz” argümanıyla kapatmıştık. Seneca’nın bu argümanı üzerinden sentezlerimi çeşitlendireceğim bu bölüm.
Önce bilgelik yolcuğunda olgunluk ve cesaret olgularına bakacağım. Daha sonra konuyu, bu iki olgudan alıp bilgenin talih ve kadere bakışına taşıyacağım. Tabi paralelde bilgelik ve meta arasındaki ilişkiye ilk bölümden biraz daha farklı bir perspektiften bakmaya da çalışacağım.
Bölümün sonunda da değineceğim iki kısa alt başlık olacak. Biri Seneca’nın da bilgeliği üzerine...2021-11-0929 min
DevinimlerBilgelik - 1: Seneca'nın Çelişkisiİki bölüm olarak kurguladığım bu seride hayli iddialı bir konuyu tartışacağım. Serinin başlığından da görüldüğü üzere konumuz bilgelik.Aristoteles, bilgelik yolunda ne yaparsanız yapın, iyi bir insan değilseniz, bilge bir kişi de olamazsınız diyor.Bilgelik, aslında ulaşılabilecek bir nokta değil. Bilgelik, hayatımızın sonuna kadar devam eden bir yolculuk. Yüksek bir dağa tırmanıp zirveye ulaşabileceğimiz bir şey değil. Bilgeliğin amacı da bir hedefe ulaşmak değil zaten.Konuyu Seneca’nın bilgelik konusu...2021-10-2926 min
DevinimlerEspresso - 3: Fincandaki KültürEspresso podcast serisinin üçüncü yani son bölümüyle seriyi noktalıyoruz.Bu bölümde, espressonun İtalya’daki günlük hayata nasıl entegre olduğunu ve kahve kültürünün İtalyan kültürüyle nasıl iç içe geçtiğini konuşacağız.Aynı zamanda İtalya’daki kahve alışkanlığını Türkiye’deki kahve alışkanlığıyla karşılaştırma çabam olacak. Türkiye, Türk kahvesi itibariyle bir kahve ülkesi aslında. Fakat espressonun da çok talep görmediği bir ülke. Biraz bunun nedenlerine bakmaya gayret edeceğim.Bölüm Kapağı: P...2021-09-2927 min
DevinimlerEspresso - 2: Tarihten FincanaEspresso podcast serisinin ikinci bölümüyle devam ediyoruz.Hikayemiz, Achille Gaggia’nın 1947 yılında piyasaya sürdüğü inovatif espresso makinesinden sonraki süreçle devam ediyor. Tarihi süreci bu bölümün ilk yarısında tamamladıktan sonra bölümün kalan yarısında da kaliteli bir espreossuyu oluşturan kıstaslara bakacağız. Bu kıstasları hem tat açısından hem İtalyan kültüründen referanslar vererek aktarmaya çalışacağım.Seriyi iki bölüm olarak tasarlamıştım ama daha düzenli olması ve dinlerken sizi yormaması için konu...2021-09-2323 min
DevinimlerEspresso - 1: Endüstri Devrimi'nin İtalyan Kahvesiİki bölümlük bu podcast serisinde dünyanın en yoğun ve aromatik kahvelerinden biri olan (belki de en yoğunu) espressoyu konuşacağım.Espresso, bu kadar popüler olmasına rağmen aslında kahve tarihinde oldukça yeni bir içecek. Espressoyu özel kılan diğer bir detay da tarihte bu kadar yeni olup aynı zamanda kahve kültürü açısından bu kadar dominant olması.Bu bölümde kahve tarihine çok kısa değinip yönümüzü espressonun tarihine çevireceğiz. Yani espresso dediğimiz kahve ne zaman ortaya çıktı v...2021-09-1840 min
DevinimlerSu Krizi - 2: Türkiye'deki Durum ve Stoa Felsefesi Üzerinden YorumlarSu krizi ile ilgili podcast serisinin ikinci ve son bölümünün başlığından da anlaşılacağı üzere; öncelikle Türkiye’nin içinde bulunduğu su krizini güncel rakamlarla değerlendireceğim. Daha sonra Stoa felsefesinin doğa ve akıl arasında kurduğu ilişkiye bakacağım. Bu sayede “insanın doğaya karşı sorumluluğu nedir?” sorusunun cevabını aramış olacağız. Bölümün en sonunda da tüm bu anlattıklarıma dayanarak kişisel yorumlarımı sizlerle paylaşacağım.10:55’teki müzik: Bach -14 Ouverture Nº 2 En Si Mineur, BWV 1067 Badinerie 20:5...2021-08-2042 min
DevinimlerSu Krizi - 1: Ellerimizle Yarattığımız Felaketİnsanın içini karartan ama bir an önce yüzleşip çözümler üretmemiz gereken kritik bir konuyla karşınızdayım.Su krizi!Türkiye’de ve dünyada yaşanan seller, orman yangınları, kuraklık artık doğanın alarm verdiğinin göstergesi. Küresel ısınmanın yarattığı iklim değişikliği beraberinde su krizini de getiriyor.Buradaki kritik nokta şu; bu iklim krizini ortaya çıkaran bizleriz, başka bir faktör değil. Suçluyu başka yerde aramaya gerek yok. Neden olduğumuz bir krizin içinde de adeta boğuluyoruz....2021-08-0838 min
DevinimlerUmwelt ve Öz Algı Teorileri: Marcus Aurelius Üzerinden EleştirilerBu podcast bölümünde farkındalık konusunu; daha önceki bölümlerden çok daha farklı bir yol izleyerek, iki akademik teori ve sonrasında Stoa felsefesinin en önemli figürlerinden Marcus Aurelius’un düşünceleriyle işleyeceğimİlk önce Umwelt Teorisi ile başlayacağım. Bu teori felsefeden biyolojiye, nöro-bilime kadar tartışılan bir teori. İkinci kısımda da Sosyal psikolog Daryl Bem’in Self Perception Theory’si üzerinde duracağım. Türkçe’siyle Öz Algı Teorisi.Bu iki teoriyi detaylandırıp üzerine konuştuktan sonra son kısımda Marcus Aurelius’un düşünceleri üzerine yo...2021-07-1733 min
DevinimlerBoğulmuş Dev: Metaforlar ÜzerineBu podcast bölümünde farklı bir format ile karşınızdayım. Netflix’te yayınlanan Love, Death & Robots (Aşk, Ölüm ve Robotlar) isimli animasyon serisinin “The Drawned Giant” bölümü üzerine konuşacağım. The Drawned Giant (Boğulmuş Dev); varoluş, ölüm, yaşam ve toplumsal dejenerasyon gibi önemli konular hakkında sert metaforlar içeriyor.
Özellikle ölüm ve yaşam metaforlarını, Socrates’in felsefesi ve Epiktetos’un Stoacı yaklaşımı ile yorumlamaya çalışacağım. Bölümün metaforlarını incelerken Colossus heykelinin tarihi hikayesine ve güncel konulara da değinerek belli çıkarımlarda bulunacağı...2021-06-2431 min
Devinimlerİrade ve Düşünce Özgürlüğü - 2: Spinoza'nın İfade ÖzgürlüğüSerinin 2. Bölümü ile devam ediyoruz. Özgür irade konusunu ilk bölümde temellendirdikten sonra bu bölüm ifade özgürlüğünü tartışıyorum. Konu çok geniş olduğu için felsefi boyutunu düşünür ve filozof Baruch Spinoza’nın düşünceleri ile sınırlandıracağım.,Öncelikle özgürlük kavramına değineceğim. Hem Spinoza hem de Thomas Hobbes’un görüşleri üzerinden belli sentezler yapmaya çalışacağım. Sonrasında Spinoza’nın ifade ve düşünce özgürlüğü felsefesine odaklanacağım. Konuyla ilgili kendi fikirlerimi, serinin ilk bölümünden farklı olarak; bu sefer bölüm ilerledikçe payl...2021-05-3039 min
Devinimlerİrade ve Düşünce Özgürlüğü - 1: Özgür İrade ÇelişkisiÖzgür irade var mı yok mu sorusu insanlık tarihi boyunca cevabı bulunmaya çalışılan bir soru. Varoluşumuza dair bir soru aslında bu. Haklı da bir soru çünkü insan hayatı, özgür olabildiğimiz, özgür düşünebildiğimiz sürece bir anlam kazanıyor.Bu iki bölümlük serinin ilk bölümünde özgür irade konusunu tartışacağım. Özgür irade konusunu tartışarak aslında serinin ikinci bölümüne zemin hazırlamaya çalışacağım. İkinci bölüm ifade özgürlüğü hakkında olacağı için özgür iradeyi tartışmamız elzem.Konu çok kapsamlı ol...2021-04-2527 min
DevinimlerKaos Teorisi - 2: Karmaşanın DüzeniKaos Teorisi podcast serisinin 2. bölümünde, teorinin hem bilimsel hem de felsefi bağlamda detayına girmeye çalışacağım.Bölüm boyunca şöyle bir yöntem izlemeyi planlıyorum:1) Önce Kaos Teorisi’nin zaman ve olay örgüsüyle olan ilişkisine bakacağım.2) Daha sonra bu konuyu bir takım somut örneklerle genişletmeye çalışacağım. Amacım ilk bölümde bahsettiğim doğrusal ve doğrusal olmayan sistemlerin karşılaştırmasını yapabilmek.3) Son olarak da işin felsefe tarafına bakmayı planlıyorum. Kişisel çıkarımlarım ve yo...2021-03-2835 min
DevinimlerKaos Teorisi - 1: Bir Kelebeğin Kanat ÇırpışıBu 2 bölümlük Podcast serisinde Kaos Teorisi’ni, popüler ismiyle Kelebek Etkisi’ni konuşacağız.
Bu bölümde, yani ilk bölümde Kaos Teorisi’nin bulunuşuna doğru giden tarihsel süreçte bir yolculuk yapacağız. Bu süreci bilmek, teorinin hem felsefi hem de bilimsel boyutunu irdeleyebilmek için elzem çünkü Kaos kelimesinin zihnimizdeki çağrışımları ve teorinin kendisi insan denen canlıyla birebir ilişkili.
Böylece belli çıkarımlar yapmaya çalışacağımız 2. bölüm için gerekli alt yapıyı da kurulmuş olacak.
Kaos Teorisi, matematikç...2021-03-2130 min
DevinimlerYenilenebilir Enerji: Erdem Başgül ile Hukuki Perspektiften BakışKüresel ısınma ve iklim değişiklikleri etkisini iyiden iyiye hissettirmeye başladı. Türümüzün doğaya verdiği korkunç tahribatın sonuçları da hem bizim için hem de bu dünyayı paylaştığımız diğer canlılar için çok tehlikeli bir boyuta ulaştı. Bunun sonucunda da herkesi ilgilendiren büyük bir iklim felaketinin eşiğindeyiz aslında.
Bu yüzden yenilenebilir enerji konusu daha da önemli bir hale gelmiş durumda. Hatta bir gereklilik haline geldi dememiz yanlış olmaz.
Bu bölümde Avukat Erdem Başgül ile yenilenebilir e...2021-03-0628 min
DevinimlerKendini Bilmek ve Akıl: Sokrates ve Aristoteles'in İzinde“Sorgulanmadan geçen bir hayat yaşamaya değer olmayan, boşuna yaşanmış hayattır.”Sokrates’in bu sözü; kendini bilmek felsefesinin özünü yansıtır.Kendini bilmek, insanın kendiyle yüzleşmesi, tanıması, eksiklerinin farkında olması; varoluş sebebini anlamaya çalışması aslında. Bu varoluş arayışında insanın kendisi hakkında farkına varacağı, çözümüne ulaşacağı şeyler, ellerimizle yarattığımız birçok toplumsal ve çevresel sıkıntının da çözümüne yönelik temelleri oluşturuyor.Kendini bilme yolunda, insanın aklına başvurması gerekiyor. Akıl insanın en kuvve...2021-02-2136 min
DevinimlerGulaş: Tarihte Yolculuk Eden ÇorbaBir yemeğin tarih sahnesindeki yolculuğu, insanlık tarihi konusunda da çok enteresan okumaların yapılmasına yardımcı olacak kadar derin. Her bir yemeğin hikayesi birbirinden farklı ve akla gelmeyecek detayları barındırıyor.
Macaristan’ın sembolik yemeği gulaş çorbası da böylesi derin bir hikaye barındırıyor.
Gulaş çorbası, yemek kültürünün insanlık tarihi boyunca nasıl değiştiğini, kültürel etkileşimlerin sadece toplumları değil aynı zamanda yemekleri de nasıl değiştirdiğini adım adım gözlemleyebileceğiniz bir çorba. Sırf gulaş...2021-01-3126 min
DevinimlerDüşünmek ve Okumak - Schopenhauer yanılıyor mu?Düşünmek insanın en önemli yetisi, zorunlu bir yaşam koşulu. Bu sadece alelade bir eylem değil; aynı zamanda sistematik bir bilişsel ve biyolojik süreç gerektiren çok önemli bir yeti.Düşünme eyleminin mana kazanması için, zihnin bilgi dağarcığının da farklı perspektiften bir çok bilgi ile beslenmesi gerekiyor. Bunun da en temel yolu; 5000 yıl önce bulunan yazının ortaya çıkardığı okuma eylemi ile mümkün.Fakat Schopenhauer’e göre kitap okumak, derin düşünmeyi engelleyen bir eylem.Bu bölüm, düşünmek ve okumak arasında kurduğu ilişki...2021-01-0828 min
DevinimlerNeoliberalizm - 3: "Modern" Devlet ve Emek Değer TeorisiNeoliberalizm podcast serimizin son bölümü, günümüz “modern” devlet yapısı hakkında. Günümüz devlet yapıları, modernizm adı altında neoliberal sistem ve sermaye ile iç içe geçmiş, ulus şirketlere dönüşmüş durumda.
Bu bağlamda konumuzu Karl Marx’ın Emek Değer Teorisi üzerinden detaylandıracağım. Marx üzerinden yapacağım çıkarımları da Hannah Arendt, Adam Smith ve Immanuel Wallerstein’ın düşünceleriyle zenginleştirmeye çalışacağım.
Neoliberal devletler ve şirketlerin çıkar ilişkileri, insan doğasının nepotizme yatkınlığı, emek sömürüsü ve gelir eşitsizliği de bölümümüzün alt başlı...2020-12-2737 min
DevinimlerNeoliberalizm - 2: Bir Özgürlük YalanıNeoliberalizm podcast serisinin 2. bölümüyle devam ediyoruz.
Bu bölümde, neoliberalizme sosyolojik ve felsefik perspektiften, olabildiğince provokatif bir şekilde bakmaya çalışacağım.
Bölümün iskeletini Güney Koreli Felsefeci Byung Chul Han’ın görüşleri üzerine inşa etmeye çalışacağım. Byung Chul Han’a göre neoliberalizm, sınıfsal yapıları yok edip herkesi sermaye ve ideolojiler için köleleştiren bir doktrin.
Bunu yapmak için de hayatlarımızda sosyal medya, kariyer, prestij ve alım gücü gibi yanılsamalar yaratarak insanların gönüllü köl...2020-12-1331 min
DevinimlerNeoliberalizm - 1: Tarihsel Karmaşaİki bölümlük bir podcast serisiyle devam ediyoruz.Biliyorsunuz son zamanlarda Neoliberalizm en çok tartışılan konulardan biri oldu. Tabi bu tartışmanın tekrar alevlenmesinin temel nedenlerinin başında Covid-19’un dünya çapında yarattığı ekonomik sıkıntılar geliyor. Günümüz küresel ve neoliberal düzeninde, pandeminin sıkıntıları hem ekonomik kırılganlığı hem de sınıfsal eşitsizlikleri birden bire yüzümüze çarpıverdi.Peki neoliberalizm nedir?Neoliberalizmin tam bir tanımı yok aslında. Ya da yapılan yaklaşıma göre değişkenlik gösteren çeşit...2020-12-0534 min
DevinimlerDeprem: Prof. Dr. Reşat Ulusay ile SöyleşiJeoloji mühendisi Profesör Doktor Reşat Ulusay ile Türkiye’nin bitmeyen gündemi olan deprem konusunda bir söyleşi gerçekleştirdik.
Bu bölümü benim için özel kılan detay, Reşat Hoca’nın babam olması.
Kendisi Eylül 2019’dan bu yana Uluslararası Kaya Mekaniği ve Kaya Mühendisliği Birliği’nin başkanlığı görevini sürdürmekte. Bu göreve getirilen ilk Türk ünvanının da sahibi.
Haziran 1975 ve Aralık 1995 arasında Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü’nde mühendislik jeolojisi ve jeoteknik konularında...2020-11-171h 05
DevinimlerOld Fashioned Kokteyli ve Kadınların YükselişiKokteyl kültürünün geldiği nokta çok ışıltılı da olsa, tarih sahnesinde gözardı edilen ya da pek bilinmeyen karanlık bir sayfa var: Kadınların barlarda barmeyd olarak çalışabilmek için cinsiyet ayrımcılığına karşı verdikleri zorlu savaş.Bu bölümde, benim en sevdiğim kokteyl olan Old Fashioned’ın tarihi üzerinden barmeydlerin eril toplum yapısına karşı nasıl başkaldırdıklarını anlatacağım.Neden Old Fashioned üzerinden bir anlatı yapıyorsun diye soranlar olabilir. Old Fashioned, kokteyl tarihinde yaşananların tamamına tanıklık eden yegane kokteyl. Detayları d...2020-10-2929 min
DevinimlerKol Saatleri: Geleneksel ve Yeninin SavaşıDijitalleşen dünyaya karşı inatla direnen bir sembol gibi geleneksel saatler. Akıllı saatlerin ulaştığı popülerliğe rağmen hala varlıklarını ve ağırlıklarını saat pazarında devam ettiriyorlar.Bu bölümde; kol saatinin genel tarihi, büyük İsviçreli firmaların saat piyasasına nasıl adapte olduğu ve dijitalleşme yolunda değişen trendlerle nasıl mücadele ettiğine bakacağız.Geleneksel kol saatlerinin aksesuardan öte, mühendislik olarak büyüleyici bir tarafı var. Bir de saatin zaman denen olguyla ilişkisi çok enteresan ve cezbedici. Kolunuzd...2020-10-1132 min
DevinimlerSinema ve DistopyaSinema tarihine baktığımız vakit, özellikle son 30 yılda sayısız distopya filmi görüyoruz. İnsanlığın yok olduğu, bir sürü felaketin gerçekleştiği, robotların dünyaya ele geçirdiği, hatta uzaylıların istilasını konu alan; hep insanın canını sıkan, gelecekte sürekli ıstırap çekileceğini gösteren filmler.Distopyaya büyük bir ilgi var ki, film sektörü de ticari kaygılar doğrultusunda distopik filmler çekiyor. Yani izleyicinin bu tarz filmlere büyük bir ilgisi ve talebi var.İşte bu bölüm cevabını aramaya çalışacağım...2020-09-2534 min
DevinimlerKültür Evrimi - 2: Semboller ve Birikimİki bölümden oluşan Kültür Evrimi Serisi’nin ikinci bölümünde; kültür evrimini sosyolojik, felsefik ve simgesel perspektiften inceleyerek belli çıkarımlar yapmaya çalışıyorum.
Bu bölümde varmak istediğim nokta, bireyin kültür evrimine katkısı nedir sorusunu sentezlemek.
O zaman şu soruyu sorarak bölüme başlayabiliriz:
Birey olarak kültür evriminin neresindeyiz?
Bölüm Kapağı: Jean Baptiste Simeon Chardin - Monkey Artist
07:50’deki müzik: That's All - Bill Evans
20:25’teki müzik: How Deep Is the Ocean - John C...2020-09-1240 min
DevinimlerKültür Evrimi - 1: Biyolojik Evrimin Ötesiİki bölümden oluşan Kültür Evrimi Serisi’nin bu ilk bölümünde, kültür evriminin biyolojik evrimle olan ilişkisini inceleyerek belli çıkarımlar yapmaya çalışıyorum.
Davranışlarımız, konuştuğumuz dil, inançlarımız, ideolojilerimiz, teknoloji, moda, sanat ve daha aklınıza ne gelirse, hepsi kültürün ve kültür evriminin bir parçası.
Kendi ellerimizle yarattığımız kültür, birçok faktörden beslenerek hem bizim hem de çevremizdeki canlıların biyolojik evrimine kadar müdahale ediyor.
Peki kültür evrimi kalıtsal v...2020-08-3030 min
DevinimlerNezaket: Kabalığın Gölgesindeki Yaşam BiçimiGünümüz toplumları nezaketi ya da kibarlığı bir zayıflık, güçsüzlük ibaresi olarak algılıyor. Hatta kabalığın, nezaketsizliğin kutsandığı, takdir edildiği bir dönemden geçiyoruz.
Siyasette, iş yerlerinde, kamuda, ailede; yani makro ölçekten mikroya kadar kötü söz, kabalık bu anlamda aklınıza ne gelirse mevcut.
Böylesi bir ortamda kibar olmak, nazik olmak ne yazık ki kişisel bir seçim haline geldi.
Peki nezaket fenomeni tam olarak nedir?
Bilimsel teoriler nezaketi bilişsel olarka nasıl ele alıyor?
İnsanla...2020-08-1328 min
DevinimlerŞiddetin Tarihçesi: Varoluşsal Bir LanetMartin Luther King’in dediği gibi:
“Şiddet sadece geçici zaferler kazandırır; sosyal sorunları çözmekten çok onları arttırır, asla kalıcı barışı getirmez.”
Fakat insan şiddet dolu bir dünyanın ürünü. Genetiğimize işlemiş şiddet, ellerimizle yarattığımız toplumsal yapı, ahlak ve inanç düzleminde doğadakinden çok daha farklı bir forma evrildi. Çeşitlendi ve kitlesel bir sapkınlığa döndü.
Bu bölümde şiddetin karanlık derinliklerine iniyoruz.
Bölüm Kapağı: Revolt in Cairo - Anne-Louis Girodet (October 21, 1798)
08:43’teki müzik: Max Richter - O...2020-07-2635 min
DevinimlerVaroluş Sıkıntısı: Bir Schopenhauer KötümserliğiSchopenhauer, varoluşumuzdaki tek gerçekliğin çektiğimiz ıstıraplar olduğunu söyler. Hatta ıstırap faktörünü yok ettiğimiz vakit, varoluşumuz dünyadaki en gereksiz ve uygunsuz şeydir.
Schopenhauer’in böyle düşünmesinin belli nedenleri var tabi. Kendisi, nereye baksak, acı, yoksulluk, hırs, öfke, doyumsuzluk ve daha birçok olumsuzlukla karşılaştığımız söylüyor. Sorduğu temel soru da şu aslında:
Istırapla bezenmiş bir hayata kim gelmek ister ki?
Bu bölümü Schopenhauer’in kötümserliği üzerine inşa edip Thomas Hobbes, John Locke ve Rouss...2020-07-1224 min
DevinimlerYapay Zeka ile Senaryo Yazmak: Film ve Dizi Endüstrisi ÜzerineYapay zeka, bir insan gibi dizi ya da film senaryosu yazabilir mi?
Büyük veri ve yapay zeka, Netflix gibi streaming platformları tarafından nasıl kullanılıyor?
Bu bölümde, özellikle bu iki sorunun cevabını arıyoruz.
05:55’teki müzik: Sibelius 13 Pieces for Piano, Op.76 - 2. Etude
12:44’teki müzik: Max Richter - Written On The Sky
21:40’taki müzik: Antonio Vivaldi - Storm2020-06-2728 min
DevinimlerHedonik Adaptasyon: Normalleşmenin Dayanılmaz Hafifliğiİnsan en olumsuz durumlara adapte olabiliyor. En yakını ölse bile bir şekilde hayata tutunmayı beceriyor.
Hatta pandemi sürecinin normalleşme safhasında sanki salgın hiç yaşanmamış gibi bir anda normal yaşantısına dönebiliyor.
Peki, olumlu ya da olumsuz olaylar bu kadar hızlı nasıl kanıksıyoruz?
Hedonik Adaptasyon Teorisi bu sorunun cevabını arıyor.
Bölüm Kapağı: Gerrit van Honthorst - Happy Violinist with a Glass of Wine (c. 1624)
05:42’deki müzik: Haendel – Sarabande
19:10’daki müzik: Chopin - Nocturne E Flat Major Op.2020-06-1323 min
DevinimlerMaske Takmak ya da Takmamak, İşte Bütün Mesele Bu!Korona Virüs’ün pandemiye dönüşmesiyle tıbbi maskeler de hayatımızın zorunlu bir parçası haline geldi.
Peki tıbbi maskeler diğer pandemilerde de kullanılmış mıydı?
Bu bölümde kısa bir yolculuğa çıkıp tarihte maskenin (özellikle tıbbi maskenin) yerine bakıyoruz.
Bir yandan da bazı insanların niye ısrarla maske takmak istemediklerini incelemeye çalışıyoruz.
Bunları incelerken pandemi tarihine de göz atıyoruz tabi.
Kapak resmi: Paul Fuerst – Der Doctor Schnabel von Roma (The Plague Doctor 1656)
11:12’deki müzik: Dvor...2020-05-3128 min
DevinimlerMarka: CEO'lara ve Çalışanlara Hükmeden GüçMarka, çalışan ve yönetici tarafında bir metadan öte, hükmeden, kontrol eden hatta yöneten ilahi bir güce dönüşmüş durumda.
Bu bölümde markalaşmanın (ya da şirketleşmenin) tüketici tarafına değil, çalışan tarafına bakacağız.
Yönettiğimizi düşündüğümüz şirketler ya da büyük markaları cidden biz mi yönetiyoruz?
Yoksa ellerimizle yarattığımız markalar bizleri mi yönetiyor?
Dizi repliği: Madmen
16:33'teki müzik: Vivaldi - Four Seasons (Winter)2020-05-2522 min
DevinimlerVikingler ve Cinsiyet Eşitliği - 2: Kadın SavaşçılarKadın Viking savaşçılar gerçekten var mıydı? Dizi ve filmlerdeki gibi erkekleri peşlerinden sürükleyip savaş meydanlarında korku salıyorlar mıydı?
Çoğumuz Vikings dizisinin Lagertha’sı ya da The Last Kingdom’un Brida’sı gibi Viking kadınlarının savaş meydanlarında cenkleştiğini hayal ediyoruz.
Fakat tarihi gerçekler popüler kültürün bize sunduklarıyla örtüşüyor mu?
Bu konu üzerinde son dönem bilimsel çalışmalar çok etkileyici ve şaşırtıcı nitelikte.
Konunun çözümlemesini aşağıdaki sırayla yapıyorum:
- Viking kadınlarını...2020-05-1724 min
DevinimlerVikingler ve Cinsiyet Eşitliği - 1: Dizilerden 1000 yıl önce790’lardan 1066’ya kadar Avrupa’ya sayısız akın düzenlemiş ve dünyanın birçok ülkesine gitmeyi başarmış enteresan bir medeniyet Vikingler.
Özellikle son zamanlarda popüler olan Viking dizileriyle tarihleri hiç olmadığı kadar gündeme gelmiş durumda.
Film ve dizi endüstrisi özgüvenli, savaşçı, bir o kadar da özgür Viking kadınlarını ekranlara yansıtıyor.
Peki, Viking kadınları Ortaçağ’ın kanlı geçmişinde gerçekten dizilerdeki kadar özgür müydü?
Kapak Resmi: Fritz Beinke – Viking Queen
Aradaki müzik: Jonna Jinton – The Frozen Call (Ancient N2020-05-1022 min
DevinimlerMoka Pot: Kahvenin Seyrini Değiştiren İcatMoka Pot, 1933 yılından beri espressonun büyüleyici tadını evimize taşımaya devam ediyor.
Çoğumuzun uzun zamandır mutfağının bir köşesinde duran ama belki de hiç kullanmaya yeltenmediği bu cihaz, özellikle 1950’den sonra kahve alışkanlıklarını da küresel çapta değiştiriverdi.
Yüksek basınçlı bir espresso makinasının kıvamını yakalayamasak da, kendi mutfağımızda pratik yolla elde edebileceğimiz bir kahve deneyimi sunuyor moka pot.
Bu bölümde, espresso hakkında çok kısa konuştuktan sonra “moka potu” kimin, nasıl icat...2020-05-0218 min
DevinimlerDijitalleşen Müzik Endüstrisi ve İş ModelleriSpotify, Apple Music, Deezer ve daha birçok farklı “streaming” platformunun pazarı domine etmesi ile müzik dinleme alışkanlıklarımız son yıllarda hiç olmadığı kadar değişti.
Dinleyicilerin alışkanlıklarındaki değişiklik, haliyle tüm müzik endüstrisinin de farklı bir yaklaşımla yola devam etmesine ve kendilerini “streaming” teknolojisine adapte etmelerini zorunlu kıldı.
1877 yılında fonograf ile başlayan müzik yolculuğu sırasıyla plak, kaset ve CD ile devam edip 2020 yılına geldiğimizde saf bir dijitalleşme sürecine girdi.
Bu bölümde, müzik endüstrisin...2020-04-2626 min
DevinimlerKoronavirüs'ün Sorgulattıkları - 2: Virüse Rağmen AçgözlülükTüm dünyayı etkisi altına alan bir virüs bile, yaşanılan hastalık ve ölümlere rağmen insanoğlunun açgözlülüğüne engel olamıyor.
Bu bölümde insanın benliğine işlemiş böylesi bir özelliği, Svetlana Krivtsova’nın açgözlülük fenomenini gözlemlemek ve analiz etmek için 5 ile 7 yaş aralığındaki çocukların üzerinde yaptığı sosyo-psikolojik deney üzerinden tartışıyorum.
Soldaki resim: Campion Lady (ressam bilinmiyor)
Sağdaki resim: Woman Begging with Two Children (ressam bilinmiyor; yıl 1600)2020-04-1921 min
DevinimlerKoronavirüs'ün Sorgulattıkları - 1: Fareler ve İnsanlarKoronavirüs, son zamanlarda hemen hemen herkesi, günümüz toplumunu ve üzerine inşa ettiğimiz sistemi sorgular duruma getirdi. Bu süreçte sınıfsal ayrılıkların ve eşitsizliklerin daha bir gözle görülür hale gelmesi, uzun zamandır içinde yaşadığımız bu sistem karşısında bizleri oldukça mutsuz ve stresli yaptı.
Fakat unuttuğumuz bir şey var: Bu noktaya gelişimizdeki süreç, 11 bin yıl önce tarım devrimini gerçekleştirmemizle başladı.
Şu anki toplum yapısını John Calhoun'un meşhur deneyi 25. Evren...2020-04-1029 min
DevinimlerKöy Enstitüleri - 4: Kapatılışa Giden Sancılı SüreçHasan Ali Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç’un köy enstitülerini kurduktan sonra ortak bir hayali vardı: 1960 yılına kadar Anadolu’daki ilköğretim yetersizliğini bu coğrafyadan sonsuza dek silmek.
Fakat ne yazık ki; siyasi ve kişisel çıkarlar, olan bitene göz yumanlar ve feodal düzenin takipçileri, iki büyük eğitimcinin ortak hayali gerçekleşmeden köy enstitülerini bu coğrafyadan sonsuza dek sildi.
Enstitüler serisinin bu son bölümünde köy enstitülerinin kapatılışına giden süreci inceledim.2020-04-0327 min
DevinimlerKöy Enstitüleri - 3: Düşünen Bireyi Yaratan MüfredatEnstitüleri başarıya götüren, tasarlanan kuramın gerçek hayata da bire bir uygulanabilmesi aslında.
Öğrencinin, o dönemin zor koşullarına rağmen ders konularını ezberleyerek değil uygulayarak öğrenebileceği ve bir birey olmanın gerekliliklerini demokratik bir ortam tartışarak edinebileceği bir yapının sağlanması ile evrensel eğitimin zirve yaptığı noktadır köy enstitüleri.
Feodal düzene bir başkaldırının yanında toplumu takip eden değil, toplumu bilime ve ilime yönlendiren bir felsefenin de kurumsallaşmış halidir; bunu da Hasan Ali Y...2020-03-2934 min
DevinimlerKöy Enstitüleri - 2: Kurum İçinde KuramEnstitü kurucuları Hasan Ali Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç, enstitüleri standart bir eğitimi amaçlayan devlet kurumunun çok ötesinde bir vizyonla kurdu.
Bir çok "eğitim kuramının" harmanlanarak nihai amacın özgür ve demokratik bireyler yetiştirmek olduğu bu önemli eğitim atılımı, günümüz eğitim sisteminin çok ötesinde olduğu aşikar.
Köy enstitülerini bilmek için arka planda tasarlanan felsefeyi de anlamak gerek.2020-03-2419 min
DevinimlerKöy Enstitüleri - 1: İmkansızlık İçinden Çıkan MucizeBir eğitim atılımından çok daha ötesidir Köy Enstitüleri. Temelinde, bireyin hayata dair her şeyi sorgulaması ve kendini geliştirmesini sağlayacak vizyonu kazanmasını amaçlayan bir alt yapı kuruludur. Belki de bu coğrafyada yeşermiş en güzel ve saf oluşumdur.
Köy Enstitü serisinin bu ilk bölümünde; enstitülerin kuruluşuna giden yolda yapılan atılımları, eğitimin 1923 yılına kadarki durumunu ve imkansızlıkların kuşattığı bir coğrafyada imkansızı başarmak için enstitülerin açıldığı 1940 yılına kadar nelerin yaşandığını tartışa2020-03-1416 min
DevinimlerDevinimler - Kültür Evrimine 5 Kala"Devinimler", aslında amaç içinde bir araç: Yeni bilgiye ulaşmak için kendime bir motivasyon yaratırken, edinimlerimi tamamiyle amatör bir yaklaşımla başkalarıyla paylaşmak.
Kısacası; koşuşturma içindeki hayatımızda kültür evriminin kıyısından köşesinden geçerek akan zamanı biraz daha manalı ya da podcast serisinin deyimiyle "devinimli" kılmak.2020-03-1301 min