Shows
Heilige Grond#75 - Film en theologie. Met Tabitha van Krimpen en Jort van SlootenIn deze aflevering gaat Koos Tamminga in gesprek met Tabitha van Krimpen en Jort van Slooten over film en theologie. En dat is, zo blijkt al snel, iets anders dan ‘christelijke films’. Sterker nog: “Als de boodschap belangrijker wordt dan de kunst, verliest het aan kracht.” Films zijn een spiegel van de tijd en de cultuur, waarin waarden en wereldbeelden tot uitdrukking komen, existentiële vragen gesteld worden. Leent dan in principe elke film zich voor theologische reflectie? Wat maakt dat je die verbinding wel of niet kunt maken? Draait bij film uiteindelijk juist niet heel veel ook om macht, be...2025-07-0450 min
Theologie aan de gracht#18 - Wat je nog niet wist over de belijdenissen – met Marinus de JongDit jaar herdenken we 1700 jaar concilie van Nicea, onlosmakelijk verbonden met de geloofsbelijdenis van Nicea. Naast Nicea zijn er nog meer belijdenissen. De bekendste is de Apostolische Geloofsbelijdenis, maar hoe zit het ook al weer met Athanasius? Dan zijn er ook nog de gereformeerde belijdenissen: de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de Heidelbergse Catechismus en de Dordtse Leerregels. In deze podcast gaan we ze in vogelvlucht allemaal bij langs en worden er wat mythes gebust.Dr. Marinus de Jong doceert symboliek (leer van de belijdenissen) aan de TU Utrecht en gaf recent een editie uit van de zes belijdenissen van...2025-07-0353 min
DiepZinnigWat is zinvol leven? Maarten Verkerk over Herman DooyeweerdIn deze aflevering duiken we in het denken van filosoof Herman Dooyeweerd, die de werkelijkheid benaderde als iets vol betekenis. Wat kunnen we leren van zijn visie op zingeving?Te gast is Maarten Verkerk, emeritus hoogleraar Christelijk Filosofie en voormalig Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie. Hij is een van de auteurs van het pas verschenen boek: De filosofie van Herman Dooyeweerd (1894-1977) Hoopvol, actueel en praktisch. Samen met presentator Rosa Douma en sidekick Matteo van den Brink bespreekt hij Dooyeweerds ideeën over zin, de werkelijkheid en mens-zijn.DiepZinnig is een productie van de Stichting v...2025-06-2343 minHeilige Grond#74 - Alledaags pastoraat. Met Theo Pleizier en Inge de RouweWelk beeld heb jij van pastoraat? Vaak is de eerste gedachte die aan de predikant of kerkelijk werker die langskomt als je het moeilijk hebt, of aan huisbezoek door een ouderling of bezoekvrijwilliger. Ook wordt het steeds meer ingevuld als ‘omzien naar elkaar’ in bijvoorbeeld een wijk of groep. Pastoraat is een belangrijke taak van de predikant en kerkelijk werker én een belangrijke functie van de gemeente. Maar hoe geef je die ‘aandacht voor de ziel’ vorm en tijd? Hoe kom je ook in het leven van alledag tot een diepere laag in het gesprek? In deze aflevering...2025-06-2051 min
DiepZinnigHoe vind ik stilte? Wouter Beekers over Thomas MertonIn deze aflevering van staat het leven en denken van monnik, schrijver en mysticus Thomas Merton centraal. We gaan in gesprek over stilte: waarom zou je de stilte opzoeken in een wereld vol onrust? En hoe kan stilte juist een plek worden van confrontatie, verlangen en innerlijke groei?Te gast is Wouter Beekers, historicus en voormalig directeur van het Wetenschappelijk Institituut van de ChristenUnie. Hij is als oblaat verbonden aan de Sint-Willibrordsabdij in Doetinchem. Hij deelt zijn fascinatie voor Merton en vertelt hoe diens zoektocht naar stilte, gemeenschap en zelfinzicht verrassend actueel is.Presentator Rosa...2025-06-1248 minTheologie aan de gracht#17 - Wat betekent heil vandaag de dag? - met Hans SchaefferWat is de betekenis van het heil, van redding? Prof. dr. Hans Schaeffer, hoogleraar praktische theologie aan de TUU doet onderzoek naar deze vraag. Dat doet hij vanuit onderzoek naar kerkelijke praktijken. Hoe beleven mensen het heil in de kerk vandaag? Met het expertisecentrum kerkvernieuwings Kerk2030 wordt deze vraag onderzocht en uitgediept. Hans vertelt over zijn bevindingen en inzichten.https://www.kerk2030.nl/ 2025-06-1152 minHeilige Grond#73 - Samen geloven met mensen met een verstandelijke beperking. Met André Mulder en Roelie ReilingMensen met een verstandelijke beperking ervaren vaak belemmeringen om mee te doen en erbij te horen – ook in de kerk. In deze aflevering verkent Koos Tamminga met zijn gasten André Mulder en Roelie Reiling waarom dat zo is, waarom het belangrijk is dat kerken daar actief mee aan de slag gaan en hoe ze dat zouden kunnen doen. Zij zien in kerken veel ongemak en weinig kennis en begrip van deze groep. En dat terwijl er juist ook veel kansen liggen in het samen geloven met mensen met een verstandelijke beperking. Omgaan met kwetsbaarheid vergt ook kwetsbaarheid en hier en...2025-06-0652 minHeilige Grond#72 - Kerkasiel in koninkrijksperspectief. Met Nelleke de Jong en Lex BootSinds 21 november 2024 verleent de protestantse wijkgemeente Open Hof in Kampen kerkasiel aan de familie Babayants, een gezin afkomstig uit Oezbekistan dat 11 jaar geleden in Nederland asiel heeft aangevraagd en nu, na jaren procederen, met uitzetting wordt bedreigd. Concreet betekent dit dat het gezin sinds die dag in het kerkgebouw van de Open Hof woont. Door een doorgaande kerkdienst te houden, die door de overheid niet verstoord mag worden, biedt de kerk ruimte en tijd.Hoe kun je het bieden van kerkasiel verstaan als een roeping van de kerk? Hoe vind je daarbij een balans tussen vurige activiteit...2025-05-2347 minTheologie aan de gracht#16 - Hoe verder na seksueel misbruik in de kerk met Wilco de Vries en Leon van den BroekeSeksueel misbruik in de kerk is een gevoelig en pijnlijk onderwerp. De gevolgen zijn groot, allereerst voor de getroffene, maar ook voor de geloofsgemeenschap. De notie van vergeving is in het christelijk geloof centraal, maar kan in de context van seksueel misbruik ernstig worden misbruikt. Ook kerkrechtelijk is het complex: welke procedures zijn de juiste? Hoe is de verhouding met het wereldlijk recht? Leon van den Broeke is hoogleraar kerk en recht en denkt na over de kerkrechtelijke kant van seksueel misbruik. Wilco de Vries is universitair docent ethiek en het goede leven en doet onderzoek naar de notie...2025-05-1751 min
DiepZinnigHoe maak ik goede keuzes? Pieter Vos over Søren KierkegaardIn deze aflevering gaat het over keuzes maken. Hoe weet je wat een goede keuze is? En hoe leid je een zinvol leven? We duiken in het denken van Søren Kierkegaard, die als vader van het existentialisme diepe inzichten had over vrijheid, verantwoordelijkheid en het worden van een ‘zelf’.Te gast is Pieter Vos, Hoogleraar ethiek en geestelijke verzorging krijgsmacht. Hij laat zien hoe Kierkegaards ideeën over esthetisch, ethisch en religieus leven ons kunnen helpen om keuzes te maken die niet alleen over onszelf gaan, maar ook over hoe we ons verhouden tot anderen en tot Go...2025-05-1347 min
DiepZinnigHoe maak ik echte verbinding? Wilco de Vries over AugustinusIn deze aflevering staat het denken van Augustinus centraal. We gaan in gesprek over liefde: hoe kom je tot echte verbinding met jezelf, met anderen en met God? En hoe ziet een leven eruit dat niet alleen door kennis, maar door liefde wordt gedragen?Te gast is Wilco de Vries, universitair docent ethiek aan de Theologische Universiteit Utrecht. Hij promoveerde op Augustinus’ interpretatie van eigenliefde en onderzoekt hoe liefde richting kan geven aan een bloeiend leven.Presentator Rosa Douma en sidekick Matteo van den Brink spreken met hem over Augustinus’ idee van geordende liefde, de spann...2025-04-2947 minTheologie aan de gracht#15 - Wat is de sociale rol van de kerk in de samenleving? Een blik vanuit de geschiedenis met Lambert PasterkampDe overheid wil sinds tien jaar een participatiesamenleving. Door de toenemende druk op de zorg wordt dat steeds urgenter. Kerken zoeken naar hun rol in deze context. Veel kerken willen graag een sociale rol van betekenis in de buurt spelen. Maar wat doe je dan? En hoe verhoudt dat zich tot het geloof waar het om draait in de kerk? Lambert Pasterkamp, docent sociologie aan de Christelijke Hogeschool Ede en promovendus aan de TUU doet onderzoek naar de geschiedenis van de sociale rol van de kerk in de samenleving in de 19e en 20e eeuw. Hi...2025-04-2553 minHeilige Grond#69 - Leren leven met het kwaad. Met Tirza van Laar en Erik VisscherZonde - we praten er liever niet meer over. Maar daarmee doen we geen recht aan de werkelijkheid. Bovendien levert het veel moois op wanneer we moreel kwaad wel aankaarten. In deze aflevering diepen Tirza van Laar en Erik Visscher dit thema uit in de context van het onderwijs en de vorming van jongeren. Tirza van Laar is pedagoog en onderzoeker bij het Expertisecentrum Onderwijs & Identiteit aan de Theologische Universiteit Utrecht. Ze onderzoekt hoe docenten moreel kwaad ervaren, duiden en ermee omgaan. “Weinig thema’s zijn voor mij op het eerste oog zó naargeestig, maar blijken uiteindelijk zó ver...2025-04-1147 min
DiepZinnigHoe ga ik om met lijden? Richard Steenvoorde over Edith SteinIn deze aflevering staat filosofe Edith Stein centraal. We gaan in gesprek over lijden. Hoe kun je op een goede manier omgaan met het lijden in de wereld en in je eigen leven? En wat betekent het om niet alleen over waarheid na te denken, maar die waarheid ook te leven?Te gast is Richard Steenvoorde, dominicaan en bijzonder hoogleraar Christelijke Filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij werkt aan een boek over Edith Stein en deelt in deze aflevering hoe zij hem op het spoor zette van een levenshouding waarin lijden, geloof en verbondenheid samenkomen.2025-04-0849 minTheologie aan de gracht#14 - Waarom de vrouw in ambt eerst kwam in kleine kerken – een gesprek over lutheranen in Nederland met Sabine HiebschLutheranen in Nederland zijn al eeuwen een minderheid in een land waar calvinisten domineren. Hoe hielden die het hoofd boven water? Wat voor kerken waren dat eigenlijk? En hoe kan het dat juist in minderheidskerken zoals de Lutherse kerk vrouwen veel eerder dominee werden dan in de andere kerken? Een gesprek over de geschiedenis van lutheranen in Nederland waarbij we inzoomen op de manier waarop de ambten werden opengesteld voor vrouwen – al waren er wel voorwaarden. Te gast is Sabine Hiebsch, bijzonder hoogleraar op de Kooiman-Boendermaker Leerstoel voor Luther en de geschiedenis van het (Nederlandse) lutheranisme aan de...2025-04-041h 07Theologie aan de gracht#13 - Hoop: een kracht die alles nieuw maakt met Roel KuiperHoop – de Bijbel staat er vol mee, de christelijke traditie ook, maar in onze tijd ontbreekt het ons er nogal eens aan. Wat is hoop eigenlijk? En waar komt dit woord vandaan? Is het iets dat je kunt leren, is het maakbaar? En hoe spreekt de Bijbel over hoop? Gaat hoop over dit leven of het toekomende leven? Een gesprek met prof. dr. Roel Kuiper, historicus, voormalig lid van de Eerste Kamer voor de ChristenUnie. Kuiper redigeerde een bundel met bijdragen vanuit de TUU rond het thema hoop: Rob van Houwelingen, Roel Kuiper en Annemarie Kuij...2025-03-1341 min
DiepZinnigIs er hoop voor de wereld? Almatine Leene over Jürgen MoltmannIn deze aflevering van DiepZinnig staat de theologie van Jürgen Moltmann centraal. Moltmann wordt de ‘theoloog van de hoop’ genoemd en stelde dat christelijke hoop niet alleen iets is voor het hiernamaals, maar ook een kracht voor verandering in het hier en nu. Hoe helpt hoop ons omgaan met onzekerheid? En wat betekent het als we geloven dat een nieuw begin juist in het einde ligt?Te gast is Almatine Leene, theoloog, predikant en voormalig theoloog des Vaderlands. Ze heeft zich verdiept in het werk van Moltmann en gaat in gesprek over de relevantie van zijn denke...2025-03-1043 min
DiepZinnigWat is zinvol werk? Jan van der Stoep over Henk van RiessenIn deze aflevering van DiepZinnig staat de vraag centraal: wat is zinvol werk en hoe ontdek je je roeping? We duiken in het gedachtengoed van filosoof Henk van Riessen, die stelde dat werk meer is dan een middel van bestaan – het is een manier om bij te dragen aan de wereld. Maar hoe verhoudt dit idee zich tot de moderne arbeidsmarkt, waarin zelfontplooiing, efficiëntie en impact steeds belangrijker lijken te worden?Te gast is Jan van der Stoep, bijzonder hoogleraar christelijke filosofie aan de Theologische Universiteit Utrecht en Wageningen University & Research. Hij doet onderzoek naar de bet...2025-03-1048 min
DiepZinnigMoet ik in verzet komen? Daan Savert over Dietrich BonhoefferIn deze aflevering van DiepZinnig staat theoloog Dietrich Bonhoeffer centraal. We gaan in gesprek over verzet: wanneer spreek je je uit en wanneer kom je in actie? Bonhoeffer leefde in nazi-Duitsland en koos bewust voor verzet tegen het regime, een keuze die hem uiteindelijk zijn leven kostte. Wat dreef hem? En wat kunnen we van hem leren over morele moed en verantwoordelijkheid in onze eigen tijd?Te gast is Daan Savert, die een research master Peace, Trauma & Religion deed aan de Vrije Universiteit. Presentator Rosa Douma en sidekick Matteo van den Brink gaan met hem in gesprek...2025-03-1047 minHeilige Grond#66 - Wachten op God: de kerk in actie. Met Trinette Verhoeven en Hans SchaefferWe zijn geneigd te reageren met oplossingen op de uitdagingen waar we voor staan als kerken, het liefst zo snel mogelijk. Maar dan missen we God, stelt Amerikaanse theoloog Andrew Root. We moeten wachten op Hem. Dat betekent niet “niks doen”, maar wat dan wel? In deze aflevering spreken we met Trinette Verhoeven en Hans Schaeffer over de waarde van Roots gedachtegoed voor onze Nederlandse kerken.Trinette is classispredikant van de classis Utrecht van de Protestante Kerk in Nederland. Hans is hoogleraar praktische theologie aan de Theologische Universiteit Utrecht en betrokken bij kerkvernieuwingsbeweging Kerk2030.Link...2025-02-2149 minTheologie aan de gracht#12 - Hart voor onderwijs met Wolter HuttingaWolter Huttinga is niet alleen systematisch theoloog, tuinier en frequent kloosterbezoeker. Hij doet echter ook praktijkonderzoek op een basisschool, als onderzoeker bij het Expertisecentrum Onderwijs en Identiteit aan de Theologische Universiteit. Wat ben je aan het doen als je in de klas staat? Hoe kijken we naar leerlingen en naar onszelf? En hoe kan theologie het onderwijs verder helpen? Website Expertisecentrum Onderwijs en Identiteit: e-oi.nl (publicaties en activiteiten), en www.identiteitsplein.nl (actuele thema's en onderwerpen) W. Huttinga en R. Kuiper (red.), Mens worden. Over de relatie tussen theologie en pedagogiek (Buijten & Schipperheijn, 2021): https://www.e-oi.nl/mensworden. G.J.J...2025-02-2044 minTheologie aan de gracht#11 - Denken over de zin van dagelijks werk als brug tussen christenen en andersgelovigen met Jan van der StoepDe verbinding tussen ons geloof en ons dagelijks werk vinden we vandaag de dag niet gemakkelijk te leggen. Er is daarom al veel over geschreven. Christelijk filosoof Jan van der Stoep, hoogleraar aan de TUU en aan Wageningen University, denkt ook na over deze vraag. Voor hem is filosofie een brug tussen geloof en ongeloof, tussen kerk en wereld. Juist het doordenken van deze vraag vanuit de filosofie kan ons verder helpen. Vragen naar de zin van werk leven in de hele breedte van de samenleving. Het is de uitdaging om als christelijk denker daarbij de aansluiting te zoeken. 2025-01-2950 minTheologie aan de gracht#10 - Waarom lijden volgens Paulus goed kan zijn met Myriam Klinker-De KlerckIn de het Nieuwe testament kom je het regelmatig tegen: lijden wordt als iets goeds gezien: je groeit erdoor in geloof, je komt dichterbij Christus. Maar over wat voor lijden gaat dit eigenlijk? En hoe werkt dat dan precies? Lijden is toch gewoon iets vreselijks. Myriam Klinker-De Klerck doet al jaren onderzoek naar deze teksten. Zij betoogt dat meer oog hebben voor de rol van eer en schaamte in de tijd van de Bijbel ons helpt om deze teksten beter te verstaan. Myriam Klinker-de Klerck, “Lijden omwille van Christus” In: Armin Baum en Rob van Houwel...2025-01-0947 minTheologie aan de gracht#9 - De kerk en de Joden in heden en verleden, met een uitstapje naar moslims, met George HarinckDe relatie van de kerk met de Joden en –na 1948– de staat Israël heeft een roerig verleden en heden. Wat kunnen we leren van het verleden op dit punt? George Harinck doet al jaren onderzoek naar de relatie kerk en jodendom en is deze aflevering te gast. Een genuanceerd gesprek over een complex en gevoelig onderwerp. En liggen er parallellen met het antisemitisme van vroeger en de houding ten opzichte van de moslims vandaag de dag? Kuyper, Liberalisme en Joden (Amsterdam: J.H. Kruyt, 1878). https://sources.neocalvinism.org/.full_pdfs/kuyper/liberalistenenjo00kuyp.pdf George Harinck...2024-12-1850 minHeilige Grond#61 - Geestelijke verzorging: donkere dieptes en glorende hoop. Met Erik Olsman en Marleen BlootensDonkere dieptes, glorende hoop, en een schitterend feest. Zinnebeelden uit de op 21 november gehouden oratie van Erik Olsman, die sinds enkele maanden Hoogleraar geestelijke verzorging aan Protestants Theologische Universiteit is. Hij gaat het gesprek aan met Marleen Blootens, voormalig gemeente-predikant en sinds twee jaar werkzaam als geestelijk verzorger bij het Erasmus Medisch Centrum. Voor er door Erik en Marleen na de donkere dieptes wordt afgedaald, eerst een gesprek over de praktijk van alledag. Want wat is nu een predikant geestelijk verzorger? En welke rol nemen zij in binnen een klinische omgeving zoals een academisch ziekenhuis, waar de dokters ‘de ho...2024-12-131h 04Theologie aan de gracht#8 - Jezus en (on)reinheid met Arco den HeijerArco den Heijer, Portraits of Paul's Performance in the Book of Acts: Luke's Apologetic Strategy in the Depiction of Paul as Messenger of God (Mohr Siebeck, 2021) .Arco den Heijer, "Reinheidstaal en doop in Lucas-Handelingen: Verkenning van Lucas 11:37-54, Handelingen 10, 11 en 15 en 22:16" in: Bart Koet en Nico Riemersma (red.), Het oog op Lucas-Handelingen: Bijdragen vanuit de Lucaswerkplaats (Amsterdam: SHA 2024). Philo van Alexandrie, De schepping van de wereld (Damon, 2020).Philo van Alexandrie, Het leven van Mozes (Damon, 2014).Philo van Alexandrie, Over de Tien Woorden (Damon, 2011). T. Kazen, Jesus and Pur...2024-11-2952 minTheologie aan de gracht#8 - De doop in het nieuwe testament met Arco den HeijerPortraits of Paul's Performance in the Book of Acts: Luke's Apologetic Strategy in the Depiction of Paul as Messenger of God (Mohr Siebeck, 2021) Philo, Arco den Heijer, REINHEIDSTAAL EN DOOP IN LUCAS-HANDELINGEN: Verkenning van Lucas 11:37-54, Handelingen 10, 11 en 15 en 22:16 in: Bart Koet en Nico Riemersma (red.), Het oog op Lucas-Handelingen: Bijdragen vanuit de Lucaswerkplaats’ (ACEBT.SS 21, Amsterdam: SHA 2024). Bibleproject over reinheid T. Kazen, Jesus and Purity Halakhah: Was Jesus Indifferent to Purity? (ConBNT 38), Winona Lake 2010 Yair Furstenberg, Purity and Identity in Ancient Judaism: From the Temple to the Mishnah, Bloomingt...2024-11-2952 minHeilige Grond#60 - De betekenis van het kruis. Met Stefan Paas en Arnold HuijgenWat betekent het kruis van Jezus? Gebeurde op Golgota iets dat we nodig hebben? En waarvoor en wanneer dan? Het klassieke protestantse antwoord op die vraag kun je samenvatten als verzoening door voldoening. Arnold Huijgen en Stefan Paas vernieuwen – of verbreden - in hun spreken over resp. de hel en het heil hun antwoord hierop. In deze aflevering gaan de twee publieke theologen samen in gesprek: theologie op het scherpst van de snede. Arnold Huijgen is hoogleraar Dogmatiek aan de Protestantse Theologische Universiteit, Stefan Paas hoogleraar Missiologie aan de VU en de Theologische Universiteit Utrecht. Luis...2024-11-2253 minTheologie aan de gracht#7 - Een onverwachte blik op gender vanuit de drie-eenheid met Lois OosterhofWeinig ligt zo gevoelig in zowel kerk als samenleving als gender. Lois Oosterhof is bezig met een proefschrift over gender en theologie in het werk van de anglicaanse theoloog Sarah Coakley. Coakley is een creatieve denker die de genderkwestie opnieuw doordenkt vanuit de leer van de drie-eenheid en de praktijk van het gebed. Daarmee komt ze tot verrassende inzichten. Richard Hooker, Of the Lawes of Ecclesiastical Politie (1594) Oliver O’Donovan, Church in Crisis: The Gay Controversy and the Anglican Communion (Cascade Books, 2008). Judith Butler, Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identi...2024-11-0651 minTheologie aan de gracht#6 - Een verrassende blik op migratie en diversiteit vanuit Genesis 10 met Koert van BekkumAls het gaat over migratie en culturele diversiteit wordt vaak verwezen naar het boek Ruth. Koert van Bekkum deed onderzoek naar een passage die zowel omstreden als genegeerd is: Genesis 10, een lijst van volken en naties. Omstreden, want deze tekst werd gebruikt om rassenscheiding te legitimeren. Koert laat zien dat deze tekst het tegendeel betoogt.Koert van Bekkum, "These are the Clans of the Sons of Noah: Ethnic and Cultural Diversity in the Table of the Nations (Genesis 10)." in Marjo Korpel and Paul Sanders (eds.), Meaningful Meetings with Foreigners in the World of the Bible: Essays in...2024-10-1840 minHeilige Grond#57 - Polarisatie: kunnen we ook optimistisch zijn? Met Daniël Muller en Merlijn SlothouberWat heeft je bardienst bij de sportvereniging te maken met “transcendentie van het Goede?” In dit gesprek gaan Daniël Muller en Merlijn Slothouber in op wegen om polarisatie tegen te gaan, of ten goede te keren. Kan dat, en wat vraagt dat dan? Daniel is filosoof en projectmanager voor het Moral Compass Project bij de Protestantse Theologische Universiteit. Merlijn is sociaal regisseur bij Stichting Vreedzaam. Zowel in het Moral Compass Project als in democratisch burgerschapsprogramma De Vreedzame Wijk draait het om de vraag wat ons verbindt, en hoe om te gaan met verschillen en tegenstellingen. Polarisatie ervare...2024-10-1553 min
GeopolitiekNu Podcast67. De Geopolitiek van de Tachtigjarige Oorlog: ter ere van de Universiteit Leiden, het Leidens ontzet op 3 oktober en NederlandTer ere van de Universiteit Leiden is GeopolitiekNu vandaag even GeopolitiekToen. 3 oktober nadert. Voor alle Leidenaren een welhaast heilige datum. Dan vieren wij immers het Leidens ontzet. Op deze dag werd Leiden in 1574 bevrijd door een Geuzenvloot van het Spaans Beleg. Als beloning voor deze heldendaad kreeg Leiden een universiteit: de Universiteit Leiden 🥳.De oudste universiteit van Nederland dankt haar ontstaan aan een belangrijke gebeurtenis in de Tachtigjarige Oorlog. Dit jaar markeert een bijzonder jubileum: 450 jaar. Dat maakt de viering van het Leidens ontzet extra speciaal.GeopolitiekNu brengt middels deze fascinerende aflevering een ode aan de...2024-09-3052 minTheologie aan de gracht#5 - Waarom christenen kritiek hebben op mensenrechten met Maurits PotappelMensenrechten zijn regelmatig in het nieuws en niet meer weg te denken. Maar waar komen ze eigenlijk vandaan? En wat zijn mensenrechten eigenlijk? Maurits Potappel is promovendus aan de TUU en weet alles van mensenrechten. Naast de wortels in de verlichting en het christendom spreken we door over hoe christenen eerst kritisch stonden tegenover deze rechten, maar ze later omarmden. Joan Lockwood O’Donovan, English Public Theology: A Reformation Response to the Crisis of Natural Rights (Bloomsbury, 2023) Joshua Berman, Created Equal: How the Bible Broke with Ancient Political Thought (OUP, 2011) Tom Holland, Heersc...2024-09-2646 minTheologie aan de gracht#5 - Waarom christenen kritiek hebben op mensenrechten met Maurits PotappelMensenrechten zijn regelmatig in het nieuws en niet meer weg te denken. Maar waar komen ze eigenlijk vandaan? En wat zijn mensenrechten eigenlijk? Maurits Potappel is promovendus aan de TUU en weet alles van mensenrechten. Naast de wortels in de verlichting en het christendom spreken we door over hoe christenen eerst kritisch stonden tegenover deze rechten, maar ze later omarmden. Joan Lockwood O’Donovan, English Public Theology: A Reformation Response to the Crisis of Natural Rights (Bloomsbury, 2023) Joshua Berman, Created Equal: How the Bible Broke with Ancient Political Thought (OUP, 2011) Tom Hollan...2024-09-2546 minTheologie aan de gracht#4 - Is de Bijbel de grond waarop we staan of meer de bril waardoor we kijken? Met Hans BurgerDe Bijbel lezen is best ingewikkeld. En hoe weet je wat de goede uitleg is? Is de Bijbel onze enige bron van kennis van God of moeten we dat anders zien? Hans Burger, hoogleraar systematisch theologie, schreef een dik boek over dit onderwerp. Zijn pleidooi is om de Bijbel niet primair te zien als een boek dat het fundament is voor onze kennis over God, maar een boek dat een plek heeft in onze relatie met Christus in de context van de kerk met als doel om ons een met Christus te maken. Hans Burger, J...2024-09-0450 minTheologie aan de gracht#3 - Hoe groen is de Bijbel eigenlijk? Met Jaap DekkerHoe groen is de Bijbel? Regelmatig wordt de link tussen het christendom en de ecologische crisis gelegd. Het christendom stelt de mens centraal en laat hem ‘heersen’. Maar klopt dat beeld eigenlijk wel? Moeten we de Bijbel ‘groen’ herlezen? En hoe ziet dat er dan uit? Hebben andere tradities Prof. dr. Jaap Dekker is hoogleraar Oude Testament en heeft veel over deze vragen nagedacht. Lynn White, "The historical roots of Our Ecological Crisis” in: Science 155, 1203-1207 (1967) https://www.cmu.ca/faculty/gmatties/lynnwhiterootsofcrisis.pdf James Nash, Loving Nature: Ecological Integrity and Christian Responsibility (Nashville: Abingdon Press, 1991...2024-08-1447 minTheologie aan de gracht#2 - Over slavernij en contextualisatie: de eerste kerk op Kaap de Goede Hoop met prof. dr. Erik de BoerHet slavernijverleden van Nederland staat in het middelpunt van de belangstelling en ook de rol van de kerk daarin komt steeds meer aan het licht. Prof. Dr. Erik de Boer is emeritus hoogleraar Kerkgeschiedenis. Zijn laatste boek zoomt in op een deel van deze geschiedenis: de stichting van een kerk door de Nederlanders in het zuidelijkste puntje van Zuid-Afrika middenin de Gouden Eeuw. Hoe zag deze kerk eruit? Hoe speelde slavernij een rol? Hoe was de verhouding met de kerk in Nederland? Paste de kerk zich aan de inheemse context? Erik van Alten, Erik de Boer, Gert Du...2024-07-3151 minTheologie aan de gracht#1 - Waarom het neocalvinisme wereldwijd springlevend is, maar niet in NederlandHoe kan het dat een oude Nederlandse theologische traditie in het buitenland juist populair is? Het neocalvinisme is een Nederlandse theologische traditie ingezet door Abraham Kuyper en Herman Bavinck aan het einde van de 19e eeuw. In Nederland is dit vooral geschiedenis, en zelfs een wat verguisd verleden, die van ‘zware’ gereformeerden. Toch is juist deze traditie internationaal enorm in de belangstelling, in de V.S., maar ook in Latijns-Amerika en Azië. Hoe kan dat? En moeten wij er misschien ook opnieuw naar leren kijken?We spreken door over hoe de neocalvinistische omgang met de Bijbel ook voor...2024-07-0257 minHeilige Grond#53 - Christelijke politiek, bestaat dat? Met Ruard Ganzevoort en Roel KuiperDeze week gaat Europa naar de stembus en de formatie is nog volop aan de gang, politiek staat er veel op het spel. Volgens sommigen ook de toekomst van een christelijk Europa, en dus de oproep om ‘christelijk’ te stemmen. Maar wat is dat eigenlijk, en bestaat er eigenlijk wel iets als een ‘christelijke’ stem?In deze aflevering praten we over wat christelijke politiek wel en niet is met Ruard Ganzevoort, voormalig Eerste Kamerlid namens GroenLinks en rector van het International Institute of Social Studies in Den Haag en hoogleraar op de leerstoel Geleefde Religie en Ontwikkeling, en Roel...2024-06-0455 minHeilige Grond#52 - Afgunst en zelfliefde. Met Rob Compaijen en Wilco de VriesAfgunst, geen emotie waarover je op een verjaardag makkelijk in gesprek gaat. Veel mensen zijn wel eens afgunstig, maar het is ook een emotie waar we ons voor schamen. Interessant om er eens van een afstandje naar te kijken. Wat is het eigenlijk voor emotie? Wat is het verschil tussen jaloezie en afgunst? Is afgunst altijd slecht of kan het ook motiveren om jezelf te ‘verbeteren’? En: hoe kom je er vanaf? In deze aflevering een gesprek met filosoof Rob Compaijen en theoloog Wilco de Vries. Rob Compaijen is als universitair docent verbonden aan de Protestantse Theologische Univ...2024-05-2455 minHeilige Grond#51 - Liturgie en spiritualiteit. Met Klaas Touwen en Ineke CornetWat is de spirituele kracht van liturgie? En waar is die te ontdekken? Enerzijds is er een trend te zien waarbij de traditionele vormen van de katholieke of anglicaanse liturgie sterkte aantrekkingskracht blijkt te hebben op protestanten, maar ook op mensen die niet meer gewend zijn om naar de kerk te gaan. Anderzijds is er ook de sterke neiging om te experimenteren met liturgie, daar nieuwe wegen in te zoeken en ruimte te zoeken voor 'spontaniteit'.Liturgie staat centraal in het gesprek tussen Ineke Cornet, docent Spiritualiteit aan de PThU en Klaas Touwen, die als predikant in...2024-05-1049 minHeilige Grond#50 - Duurzaam denken en doen. Met Mirella Klomp en Lydia van Maurik“Fascinerend dat mensen banger lijken te zijn voor de oplossing dan voor het probleem” zegt Lydia van Maurik, duurzaamheidsmedewerker bij de PKN in dit gesprek, dat zij en hoogleraar Praktische Theologie Mirella Klomp in deze aflevering voeren onder leiding van Koos Tamminga. Op tafel ligt het net verschenen rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau en de Protestantse Theologische Universiteit over duurzaam denken en doen. Mirella Klomp is één van de auteurs van het rapport en vertelt in dit gesprek over de werkwijze en de uitkomsten. Het rapport bevat de resultaten van een vragenlijstonderzoek naar opvattingen en gedrag ten aanzien van kl...2024-04-2649 minHeilige Grond#49 - Weg met de preek? Over jongeren in de kerk. Met Nelleke Plomp en Janine PetersenVaak zitten er maar weinig jongeren in de kerkbanken, het spreekt hen niet aan. Tegelijk verlangen ze wel naar preken en verhalen die raken aan hun leven en hoop geven.Moet de preek in de prullenbak? Of is het een enorme kans om het evangelie met hen te delen? Hoe doe je dat dan op een manier die jongeren aanspreekt? Wat vraagt dat van een voorganger, van een jongere en van de hele kerkgemeenschap?Een urgent thema waarover we in gesprek gaan met Nelleke Plomp en Janine Petersen. Nelleke werkt op het kenniscentrum van de...2024-04-1247 minHeilige Grond#47 - Hoe zijn geloof en grond verbonden? Met Mirella Klomp en David OnnekinkHoe zijn we als mensen verbonden met de aarde waarop we leven? Vandaag de dag hebben we te maken met grote vraagstukken die direct raken aan of voortkomen uit onze omgang met grond. Bijvoorbeeld als het gaat om voedselproductie, vervoer, consumptie, klimaatverandering… Tussen het theologisch denken over zulke vraagstukken en de keuzes die christenen maken in de praktijk, wordt vaak een kloof zichtbaar. Gasten zijn in deze aflevering Mirella Klomp en David Onnekink, die er in hun onderzoeksprojecten naar streven om die verbinding tussen praktijken en geloof juist heel concreet te maken en te versterken. Wat vraagt dat van ee...2024-03-0853 minHeilige Grond#46 - De kinderdoop: leven vieren of zonde wassen? Met Jos Colijn en Paul WatervalDopen. Het wordt wereldwijd en al eeuwenlang in kerken gedaan. De handelingen en woorden die tijdens die doop worden gebruikt, zijn in die tijd weinig veranderd. Toch verschuift de betekenis die mensen er, op verschillende plekken en tijden aan geven wel. Daarover vertellen Jos Colijn en Paul Waterval in deze aflevering. We kijken naar de geschiedenis van de kinderdoop, de verschillende overtuigingen die er bestaan over de betekenis ervan, en hoe mensen de doop vandaag de dag ervaren.Jos Colijn is docent aan de Theologische Universiteit Utrecht en promoveerde aan de Protestantse Theologische Universiteit op een studie...2024-02-2351 minHeilige Grond#45 - Open en onbevangen in gesprek met moslims. Met Benno van den Toren en Cees RentierHoe gaan overtuigd zijn en openheid samen in gesprek met mensen die anders of niet geloven? Zodra de waarheidsvraag op tafel komt, word je toch al snel gezien als fundamentalist (te overtuigd) of als relativist (te open). In dit gesprek over interreligieuze ontmoetingen zit Koos aan tafel met Benno van den Toren, hoogleraar interculturele theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit en Cees Rentier, predikant-directeur van Stichting Evangelie en Moslims. Een gesprek over waarheid en identiteit, ontvangen en geven, perspectiefwisseling lef, twijfel, en geloof dat tegen een stootje kan. Hoe ervaren zij wat er gebeurt als je met Moslims in...2024-02-0951 minHeilige Grond#44 - Verlangen naar rust. Met Bert de Leede en Joël van AalderenMeer dan ooit zijn we op zoek naar rust en stilte. Retraites, kloosterweekenden, meditatie, stiltetrainingen, mindfulness etc. zijn ongekend populair. Hoe is dat te duiden? Wat is er vanuit theologie over te zeggen? Hoe kun je vanuit de christelijke traditie zinnig met deze trend bezig zijn?Veel in de christelijke benadering van stilte en rust lijkt ook gepsychologiseerd - het is 'heilzaam' in de zin van welzijn en (mentale) gezondheid of het gaat in allerlei retraites en stiltetrainingen over meer ‘verbinding met jezelf’. Hoe verhouden theologie en psychologie zich hier tot elkaar en hoe uit zich dat in p...2024-01-2657 minHeilige Grond#43 - Geloof in beweging, over de toekomst van de kerk. Met Johan ter Beek en Marijn VlasblomWie om zich heen kijkt ziet dat alles in beweging is, van het klimaat tot de wereldpolitiek. 2024 lijkt een spannend jaar te worden vol met veranderingen en vraagtekens op de horizon. Hoe ziet de toekomst van de kerk er uit in deze tijd en wat zijn onze goede voornemens voor dit nieuwe kerkelijke jaar?We gaan daarover, en meer, in gesprek met Johan ter Beek en Marijn Vlasblom. Johan is innovatieexpert bij de Protestantse Kerk in Nederland en Marijn denkt als voorganger en docent aan het Baptisten Seminarium na over veranderingen in de kerk. Een open en...2024-01-1255 minHeilige Grond#42 - Hoe twee kerken elkaar verder brengen. Met Bettelies Westerbeek en Martine van OmmerenHet is bijna kerst, we vieren dat God klein, kwetsbaar en arm werd. Hoe krijgt dat goede nieuws vorm in Geloven in Moerwijk, de armste wijk van Den Haag? En hoe in Kruispunt, een vinexwijkgemeente in Vathorst. Twee heel verschillende kerken, die toch werken vanuit een gezamenlijke missie. Wat brengen zij elkaar?In deze aflevering gaat Koos in gesprek met Bettelies Westerbeek (buurtpastor bij huis-tuin-en-keuken-kerk Geloven in Moerwijk) en Martine van Ommeren (diaconaal bestuurslid bij Kruispunt in Vathorst) over hun bijzondere vriendschapsverband. Een gesprek dat je uitnodigt ook zelf een verbinding aan te gaan met een heel...2023-12-2248 min
De Ongelooflijke PodcastDe hemelse klanken en intrigerende geschiedenis van kerstmuziek (met Hanna Rijken en Stefan Paas)Een aflevering waarin je prachtige muziek gaat horen én mooie verhalen. We duiken dit keer in de geschiedenis van de kerstmuziek, en die is veel gelaagder dan je zou denken. Je hoort onder meer het oudste kerstlied ter wereld (uit de vierde eeuw n.c.), een meesterwerk van Bach en een historische spiritual. Kerstliederen zijn maatschappijkritisch, satirisch, en bij vlagen hilarisch. Het is bij uitstek muziek waarbij de hemel soms even de aarde raakt, zegt onze gast: Hanna Rijken. De ideale gast voor deze aflevering want zij is theoloog én musicus. Rijken doceert aan de Protestantse Theologische Universiteit Amsterdam en...2023-12-171h 02Heilige Grond#41 - Tekst achter de tekst: een gesprek over de Bijbel met Matthijs de Jong en Jan Krans-PlaisierDe Bijbel die bij veel mensen in de boekenkast staat, zo weten de meeste trouwe lezers wel, is een vertaling van oeroude Hebreeuwse en Griekse teksten. Dat is echter maar het begin, want zo vanzelfsprekend is die ‘grondtekst’ helemaal niet. We spreken over de fascinerende en verborgen wereld van manuscripten, tekstkritiek en vertaalproblemen met Matthijs de Jong, Hoofd vertaler en Bijbelwetenschap bij het NBG en bijzonder hoogleraar aan de VU, en Jan Krans-Plaisier, universitair docent Nieuwe Testament aan de PThU en expert op het gebied van tekstkritiek.Een diepgaand gesprek over alles rondom de tekst in de Bijb...2023-12-0854 minHeilige Grond#40 - Jezus en de parabels. Met Eric Ottenheijm en Martijn StoutjesdijkStorytelling. Een kunstvorm die niet langer alleen omarmt wordt door kunstenaars en sprekers, maar ook in het bedrijfsleven zijn ingang gevonden heeft. Want met een verhaal bereik je zoveel meer dan met feiten en cijfers. Ook Jezus maakte veel gebruik van verhalen. En in het bijzonder van gelijkenissen, parabels. Kleine verhalen die een diepere betekenis over willen brengen. Jezus sloot hiermee aan bij een levendige (mondelinge) traditie in met name Galilea, waar in verhalen weer aansluiting werd gezocht bij de Oud Testamentische profeten.In deze aflevering over parabels gaat Koos in gesprek met Eric Ottenheijm (Universiteit Utrecht...2023-11-2455 minHeilige Grond#39 - Kerk zonder dominee? Een gesprek over ambt met Henk van den Bosch en Robert StigterEen eerlijk gesprek tussen, jawel, drie dominees over de waarde van ambt. Wat maakt het nou zo bijzonder om predikant te zijn en hoe helpt het ambt daarbij? Draagt de predikant het ambt of wordt de predikant toch vooral door het ambt gedragen?De krimpende en steeds maar weer vernieuwende kerk heeft met dit stoffige begrip 'ambt' goud in handen, tegelijkertijd moet het ook telkens weer geactualiseerd worden. Hoe gaat dat en hoe zit dat met het ambt van alle gelovigen? Daarover spreken we met Robert Stigter en Henk van den Bosch. Robert Stigter, predikant en synodelid...2023-11-1052 minDe Ongelooflijke PodcastWaarom we de hel nodig hebben (met Arnold Huijgen en Stefan Paas)'De hel is helemaal terug', stelt theoloog Arnold Huijgen. En bizar genoeg maakt de hel juist een comeback bij ongelovigen! Opvallend, want hadden we de hel niet allang afgeschaft? En zijn we ook niet beter af zonder de 'plaats van geween en tandengeknars', zoals de Bijbel het omschrijft? Nee, zegt Huijgen! Juist nú hebben we de hel nodig. Maar waarom dan? En bestaat die hel dan echt? Wat is het? En wie komen erin? Een toepasselijk thema zo aan de vooravond van Halloween.
Huijgen is professor aan de Protestantse Theologische Universiteit en staat erom bekend dat hij d...2023-10-291h 22Heilige Grond#38 - Polarisatie: hoe overbruggen we de kloof? Met Pieter Vos en Tom de HaanStikstof, het klimaat, Israel, zomaar een aantal thema's die vandaag voor verhitte discussies zorgen waarin deelnemers elkaar niet meer bereiken maar zich steeds meer op hun eigen stelling terug trekken. Een wij-versus-zij een houding die niet helpt om verschillen tussen mensen te overbruggen en samen verder te komen. Tom de Haan is stadspredikant in Haarlem. Hij ziet het als zijn taak om verschillende groepen met elkaar te laten praten en heeft daarom tijdens corona bijeenkomsten georganiseerd. Pieter Vos is hoogleraar Ethiek aan de PthU en redacteur van het onlangs verschenen boek The Calling of the Church in...2023-10-2754 minHeilige Grond#37 - Gender, over diversiteit en identiteit. Met Micha Bos en Almatine LeeneWeinig debatten zijn zo gepolariseerd als het gesprek over gender. Grote woorden zijn snel gesproken, en angsten aangewakkerd. Maar waar hebben we het eigenlijk over als het over gender gaat? En hoe komt het dat juist dit onderwerp zulke verhitte discussies oplevert? Wie of wat bepaalt onze identiteit eigenlijk, gender of God? Een boeiend en eerlijk gesprek dat laat zien dat praten over gender begint met naar elkaar luisteren. In deze podcast aflevering heeft Koos een gesprek met Micha Bos en Almatine Leene. Micha groeide op als meisje, maar na een lange en moeizame ontdekkingstocht schuift hij als...2023-10-1351 minHeilige Grond#36 - Franciscus, paus en heilige. Met Willem Marie Speelman en Corinne GroenendijkOp 4 oktober is het dierendag, de naamdag van Franciscus van Assisi (1181 - 1226). Als Italiaanse, rijke jongeman koos hij ervoor om afstand van al zijn bezit te doen. Hij ontdekte: er is een goede manier van arm zijn. Als je geen bezit hebt, krijg je daar echte verbinding met de ander, met God, met de natuur en dus ook de dieren voor terug. Toen Jorge Mario Bergoglio in 2013 aantrad als paus, koos hij als eerste bisschop van Rome ook voor de naam Franciscus. In de afgelopen tien jaar heeft hij, als Jezuit, veel franciscaanse waarden het Vaticaan en d...2023-09-2953 minHeilige Grond#35 - Hoe blijft de hel relevant? Met Arnold Huijgen en Guido DerksenAl eeuwenlang spreken hel en hiernamaals tot de verbeelding. Theoloog Arnold Huijgen zette met zijn oratie het onderwerp weer op de kaart en geograaf en schrijver Guido Derksen bracht de hel in kaart. Het boek Hemel en hel in kaart dat hij samen met Martin Mousch maakte brengt 5000 jaar verbeelding van de hel bij elkaar. Als Huijgen en Derksen in deze aflevering met elkaar in gesprek gaan onder leiding van Koos Tamminga, komen verschillende beelden van de hel langs, waarbij duidelijk wordt hoe die (denk)beelden samenhangen met sociale en culturele ontwikkelingen en theologische en filosofische inzichten. We zien...2023-09-1546 minHeilige Grond#34 - Waarom zou je dankbaar zijn? Met Ciska Stark en Marije VermaasWe leven in een tijd waarin dankbaarheidsdagboeken als warme broodjes over de toonbank vliegen. Duizenden lessen en tips worden gedeeld over hoe je een dankbaar mens kunt zijn. Want een dankbaarder mens is ontspannener, gelukkiger, liefdevoller.... In deze podcastaflevering spreekt Koos met Ciska Stark (docent homiletiek en liturgiek, PThU) en Marije Vermaas (geestelijk verzorger) over dankbaarheid. Waarom denken zij dat zoveel mensen vandaag de dag naar manieren zoeken om dankbaarder in het leven te staan? Wat moet je met een begrip met zulke oude, christelijke, papieren? En hoe kun je ervoor zorgen dat dankbaarheid geen kunstje maar ee...2023-09-0153 minHeilige Grond#33 - AI: Kunnen we alles maken? Met Ad de Bruijne en Ariën VoogtDeepfake, ChatGPT en zelfrijdende auto’s; het zijn fenomenen die dankzij artificial intelligence bestaan. De ontwikkelingen op dit gebied gaan ontzettend snel. Zullen op termijn verlamden dankzij AI weer kunnen lopen? En blinden weer kunnen zien?In deze aflevering van Heilige Grond praten we met theoloog Ad de Bruijne en filosoof Ariën Voogt. Zien zij ethische grenzen aan het gebruik van AI? Hoe gaan we om met macht en onmacht in het gebruik van AI? En wat zegt het toenemende gebruik van AI over ons mens- en godsbeeld?Heilige Grond is een podcast van...2023-06-0953 minHeilige Grond#32 - Samen één kerk? Over migrantenkerken met Hedwig Komproe en Klaas BomNederland kent ruim een miljoen christenen met een migratieachtergrond en toch zie je daar weinig van in de gemiddelde witte kerk. Hoe komt dat en is het erg om in de kerk je eigen cultuur op te zoeken? We praten erover met Klaas Bom, docent dogmatiek en interculturele theologie aan de PThU en Hedwig Komproe, predikant en bestuurslid van SKIN.In aanloop naar Pinksteren staan we stil bij de uitstorting van de Heilige Geest, die alle culturen en muren doorbreekt en de kerk maakt tot één lichaam met vele ledenmaten. De interculturele theologie, en pneumatologie, zijn echter ni...2023-05-2647 minHeilige Grond#31 - Nood leert helpen. Met Martha Zonneveld en Marieke MeiringHoe kun je er zijn voor mensen die geconfronteerd worden met een plotseling verlies of acute nood? Wat is helpend, hoe ga je om met de vragen die het oproept? Koos Tamminga spreekt in deze aflevering met Martha Zonneveld, projectleider noodhulp bij Tearfund en Marieke Meiring, luchthavenpastor op Schiphol. Hoe kun je er als pastor zijn voor iemand die net iets heeft meegemaakt dat enorme impact heeft – terwijl ze op doorreis zijn en er dus geen pastorale relatie is of mogelijkheid voor follow-up? Wat kunnen kerken betekenen in gebieden waar een ramp is gebeurd? Is christelijke noodhulp onderscheidend? Wat do...2023-05-1250 minDe Ongelooflijke PodcastWas de kerk fout in de Tweede Wereldoorlog? (Ongelooflijke Café met George Harinck en Stefan Paas)In de week van 4 en 5 mei is dit een confronterende gedachte: nergens in West-Europa werden zoveel joden gedeporteerd als in Nederland. 75 procent van de joodse gemeenschap overleefden de oorlog niet, in België was dat 40 procent en in Frankrijk 25 procent. Hoe kan het in Nederland zo hoog zijn? En welke rol speelde religie daarbij? Was de kerk een aanjager van antisemitisme of vooral een bron van verzet?
George Harinck is historicus, hoogleraar en Rector Magnificus aan de Theologische Universiteit Utrecht en heeft veel over dit onderwerp geschreven. Hij noemt de rol die de kerk in de oorlog speelde un...2023-04-301h 15Heilige Grond#30 - Waar was God in Auschwitz? Met Joyce RondaijWaar was God in Auschwitz? is één van de bekendste en indringendste vragen die het geloof in een goede en almachtige God uitdagen. Een vraag die ook in het licht van hedendaagse verschrikkingen op ons af kan komen. Houden onze theologische begrippen, onze Godsbeelden, onze mensbeelden, stand in het licht van het ergste lijden? In deze aflevering spreekt Koos Tamminga met Joyce Rondaij, expert op het gebied van literatuur en theologie. Zij is gepromoveerd op een theologische lezing van het werk van Primo Levi. Levi, een Italiaanse scheikundige die Auschwitz overleefde en daarover schreef, was zijn leven lang overtuigd ath...2023-04-2848 minHeilige Grond#29 - Klimaatverandering en theologie. Wie redt de aarde? Met Jan van der Stoep en Rozemarijn van 't EindeHet ene na het andere klimaatrapport laat zien dat de klimaatcrisis niet te ontkennen is en ook dat menselijk handelen daar alles mee te maken heeft. Eind maart 2023 nog, schreef het IPCC – het klimaatpanel van de Verenigde Naties – dat de mogelijkheden om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad te beperken gauw buiten zicht raken.Wat doet dat met je? Blokkeert het je? Zet het je juist aan tot actie? Tot protest misschien? En: wat heeft theologie in dit debat in te brengen? Waartoe roept geloof je op? Wat staat je te doen, als individu, als gelovige, als...2023-04-1450 minHeilige Grond#28 - Slavernij, verleden of heden? Met Martijn Stoutjesdijk en Ruben VlotDit jaar herdenken we de afschaffing van de slavernij. Belangrijk én dubbel, want is slavernij wel echt afgeschaft? Wereldwijd zitten nog miljoenen mensen vast in systemen die hen tot ‘moderne slaven’ maken. We praten erover met Martijn Stoutjesdijk, post-doc onderzoeker aan de PThU met betrekking tot bijbelgebruik in het slavernijverleden van de kerk, en Ruben Vlot, Director of Mobilisation van International Justice Mission. Is er een vergelijking te maken tussen slavernij vroeger en nu, en de rol die de kerk daarin speelt? En kunnen we iets leren van het verleden, van het goede en slechte? Wat staat ons nu...2023-03-2457 minHeilige Grond#27 - Trauma en theologie. Met Marie Hansen en Hanneke Schaap-JonkerWe leven in de veertigdagentijd, een tijd waarin christenen traditioneel hun aandacht richten op het lijden in de wereld en in hun eigen leven. In deze aflevering staan we stil bij trauma en theologie. We komen steeds meer te weten over de impact van trauma’s op wie we zijn als mensen. Wat gebeurt er in een mens wanneer deze overweldigd wordt door pijn, moeite en verdriet? Hoe geven mensen woorden aan de gevolgen van diep ingrijpende gebeurtenissen in mensenlevens? En wat gebeurt er in de relatie tussen God en mens? Is het eigenlijk wel een goed ide...2023-03-1042 minHeilige Grond#26 - Bidden, spreken met God? Met Jos Douma en Agnes HuizengaEen schietgebedje bij het inruimen van de vaatwasser, of een tijd verblijven in de stilte. Het kan allebei gebed zijn, volgens Agnes Huizenga (teamleider gebedspastoraat New Wine) en Jos Douma (predikant en oprichter van de online School voor Spiritualiteit). Maar of bidden ook echt spreken met God is? Daarover valt volgens hen nog veel meer te zeggen: Bidden is vooral bewustzijn van Gods aanwezigheid. Maar, hoe doe je dat dan, ‘bewustzijn van Gods aanwezigheid’? Is dat aan te leren en zijn er hulpmiddelen die je kunt gebruiken bij het bidden? Of kan het zijn dat je gewoon niet...2023-02-2449 minHeilige Grond#25 - De Bijbel in dialoog met geloof, cultuur en wetenschap, met Mechteld Jansen en Koert van BekkumKoert van Bekkum, hoogleraar Oude Testament en Mechteld Jansen, emeritus-hoogleraar Interculturele Theologie en Missiologie bespreken in deze podcastaflevering de recent uitgekomen “Bijbel met bijdragen over geloof, cultuur en wetenschap” waaraan zij beiden een bijdrage hebben geleverd. Zij bespreken deze uitgave en gaan in op de Bijbel als “wereldbibliotheek”, hoe lees je de Bijbel en hoe overbrug je de kloof van de tijd van de Bijbel naar vandaag de dag. Ze kijken terug op hoe de Bijbel door de tijd heen gelezen is en hoe er telkens getuigd is van deze Bijbel. Ze wijzen op de waarde van extra inf...2023-02-1051 minHeilige Grond#24 - Leren geloven, kan dat? Met Corina Nagel en Anko OussorenKun je geloven leren, of moet het je gegeven worden? De geestelijke vorming van jonge generaties krijgt binnen de kerk veel aandacht, maar staat tegelijk onder druk – bijvoorbeeld door ontkerkelijking, handelingsverlegenheid bij opvoeders, individualisering en het ontbreken of afbrokkelen van een lerende cultuur. Hoe leer je, te midden van alle veranderingen in en om de kerk, jonge generaties geloven? Koos Tamminga gaat hierover in gesprek met Corina Nagel, specialist op het snijvlak van onderwijskunde en theologie bij de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk en promovendus bij de Protestantse Theologische Universiteit en Anko Oussoren, jongerenwerker in een kerk, en jeugdwerkadviseur bi...2023-01-2751 minHeilige Grond#23 - Mogen ouderen nog meedoen? Met Frits de Lange en Klaas SpronkHoe gaat een samenleving om met haar ouderen? Mag je nog gewoon oud worden? In deze podcastaflevering gaan Frits de Lange (emeritus hoogleraar Ethiek) en Klaas Spronk (hoogleraar Oude Testament), beiden verbonden aan de Protestantse Theologische Universiteit, met elkaar in gesprek over deze vragen en de rol van ouderen in onze samenleving. Ze bespreken de verwachtingen die de maatschappij uitoefent, christelijke waarden en maken daarbij gebruik van verschillende culturen. ‘Wijsheid’ en ‘zelfbeeld’ zijn hierbij kernbegrippen die hen helpen bij het verstaan van de kunst van het ouder worden.Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologi...2023-01-1354 minHeilige Grond#22 - Ziel en zakelijkheid, over ondernemerschap en vermogen. Met Leon van den Broeke, Pim Boven en Giel Stomphorst.In de vorige aflevering van Heilige Grond ging het over armoede. Wat betekent het als er niet genoeg is? Hoe reageer je daar als christen op?Misschien wel juist door te leren zien dat er wel genoeg is. En is een podcast over rijkdom meer op zijn plaats dan een podcast over armoede. Want, hoe gaan we om met rijkdom? Stinkt geld? Of onderschatten we talenten als het gaat over geld, ondernemen. En als je het hebt over ondernemen. Wat is dan goed ondernemen? In deze aflevering kijken we hoe de werelden van God, geld en...2022-12-2048 minDe Ongelooflijke PodcastDe geschiedenis van slavernij en de immense rol van religie (met Martijn Stoutjesdijk en Stefan Paas)19 december 2022 moet een historische dag in de Nederlandse geschiedenis worden: excuses van het Nederlandse kabinet voor zijn rol in het slavernijverleden. Maar de aankondiging leidde tot veel commotie. Wie wil begrijpen waarom dit zo’n gevoelig en gewichtig besluit is, moet diep de geschiedenis induiken, en religie speelt hierbij een immense rol. In deze aflevering kijken we naar slavernij in de klassieke oudheid en wat er gebeurde toen het christendom zijn intrede deed. Uiteraard richten we ons ook op de trans-Atlantische slavenhandel waar de regering nu haar excuses voor wil aanbieden. Wat is de rol geweest van de Bijbel bi...2022-12-141h 12Heilige Grond#21 - Helpen of helen? Over omgaan met armoede. Met Dorina Nauta en Thijs TrompSteeds meer mensen krijgen tegenwoordig te maken met kosten en rekeningen die ze nauwelijks meer op kunnen brengen. Tegelijk wordt er ook nog steeds een taboe ervaren op armoede. Bewust of onbewust hebben we veel waardeoordelen over armoede – en die hebben invloed op de manier waarop we ons voor armen inzetten, of naast armen kunnen staan. En op de mate waarin we daartoe bereid zijn. Wat is jouw visie op armoede? En wat betekent dat voor hoe je op armoede reageert – als individu en als kerk/diaconie? Kunnen we loskomen van afhankelijkheidssyndromen en Messiascomplexen? In deze aflevering spree...2022-12-0949 minHeilige Grond#20 - Wat profeten vandaag zeggen, met Jaap Dekker en Robin ten HoopenIn tijden van crisis krijgen de Bijbelse profeten nieuwe zeggingskracht, ze bieden hoop. Maar die hoop is iets anders dan zoete geruststelling of optimisme. We worden gedwongen de confrontatie met onszelf aan te gaan. In deze aflevering leiden oudtestamentici Jaap Dekker en Robin ten Hoopen ons door de boeken van de profeten en zoeken ze naar de relevantie voor vandaag. Een indrukwekkende aflevering die ons bevraagt op onze moed. Durven we in de spiegel te kijken? En durven we zelf profeet te zijn?Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en d...2022-11-2549 minHeilige Grond#19 - Homoseksualiteit, identiteit en navolging. Met Ad de Bruijne en Alexander Noordijk“Het grootste en eerste gebod is de liefde.” Maar de liefde tussen twee mensen van hetzelfde geslacht verdeelt christenen en kerken. De meningsvorming rond homoseksualiteit heeft het risico homo’s en lesbiennes te reduceren tot standpunten, in plaats van aandacht te geven aan de persoonlijke worsteling. De kijk op homoseksualiteit lijkt daarbij te zijn verheven tot de lakmoesproef voor Bijbelgetrouwe christenen. Theoloog en ethicus Ad de Bruijne en Alexander Noordijk, dominee te Monnickendam en zelf homoseksueel, gaan met elkaar in gesprek naar aanleiding van het onlangs verschenen boek van Ad de Bruijne Verbonden voor het leven.Studiedag: https...2022-11-1153 minDe Ongelooflijke Podcast'Ons idee van vrijheid klopt niet' en de gevolgen zijn groot (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)Wie wil nou niet vrij zijn? Het is een van de belangrijkste waarden in onze cultuur, en als je goed kijkt is het ook één van de oerprincipes die achter vrijwel elk publiek debat schuilgaat. 'We moeten vrij zijn om te doen, te laten en te zeggen wat we willen', zo klinkt het vaak. Er is alleen één probleem: onze moderne, populaire definitie van vrijheid klopt niet. Zeker niet als je kijkt naar de geschiedenis en de theologische traditie. En dat is niet zonder consequenties, het zorgt voor problemen in onze samenleving en misschien ook wel in onze eigen leve...2022-11-091h 08Heilige Grond#18 - Mijn verlangen, jouw verdriet. Wie mag er meepraten over euthanasie? Met Stef Groenewoud en Trijntje Scheeres-FeitsmaAls een geliefde euthanasie wil, klinkt vaak de roep om iemands autonomie te respecteren. Het getuigt van liefde om iemand zelf te laten beslissen over diens levenseinde. Maar hoe individueel is zo’n beslissing? Is het ware liefde om iemand vrij te laten in zijn keuze? Of betekent liefde juist dat je iemand bij je wilt hebben? Wat is de rol van naasten bij euthanasie? Welke plek is er voor hun waarden, wensen, gevoelens en overtuigingen? Welke morele verantwoordelijkheid dragen zij, bijvoorbeeld wanneer iemand euthanasie wenst bij dementie? We praten over de rol van naasten bij euthanasie met Stef Gr...2022-10-2849 minHeilige Grond#17 - Arts of patiënt, wie beslist? Met Henk Jochemsen en Marieke den Besten“Mijn leven is mijn project”, zo denken we vandaag de dag. In dat kader is de medische zorg meer en meer een instrument. Hoe merk je dat op een ziekenhuisafdeling? Is de klant koning? Tegen welke ethische dilemma’s loopt een arts dan aan? In deze aflevering krijgen we een kijkje in de keuken van verloskundearts Marieke den Besten-Niemeijer. Henk Jochemsen, emeritus hoogleraar ethiek in de zorg, laat zien hoe het ziekenhuis een afspiegeling is van de maatschappij. Samen blikken ze terug en vooruit: welke ethische waarden zijn er opnieuw te ontdekken?Dit is deel 1 van een...2022-10-1448 minHeilige Grond#16 - Online kerk, voorbij of de toekomst? Met Theo Hettema en Eric van den BergIn de afgelopen jaren raakten we vertrouwd met het online vieren van de liturgie, hielden we bijbelstudies via Zoom en vergaderingen via Teams. Is dat nu ‘gelukkig voorbij’, of ontdekten we ook kansen? Is het gelukt om de gemeenschap te bewaren of zelfs te creëren via online ontmoetingen? Is in deze tijd, waarin het leven zich sowieso grotendeels online afspeelt, het online kerk zijn noodzaak geworden? Mediawetenschapper Eric van den Berg en theoloog Theo Hettema duiden in deze aflevering elk vanuit hun perspectief de ontwikkelingen rond online kerk zijn en de kansen en beperkingen die ze daarbij zien.2022-09-2352 minHeilige Grond#15 - Crisis, fixen of uitzitten? Met Jan Wolsheimer en Miranda KlaverExplosieve boosheid van mensen die niet gehoord worden. Gevoelens van onmacht, grote woorden en groeiende verschillen. Het westerse vooruitgangsdenken zit muurvast. Het gebrek aan geloof en vertrouwen in overheid en medemens kleurt onze samenleving. En God? Wordt hij nog gevonden in deze crisis? Verlangt hij radicale veranderingen, quick fixes of....In deze aflevering van Heilige Grond gaan Jan Wolsheimer (dorpsdominee en directeur van MissieNederland) en Miranda Klaver (hoogleraar antropologie van religie) met elkaar in gesprek over geloven en kerkzijn in crisistijd. Jan en Miranda zien een grote rol weggelegd voor geestelijk leiders die richting wijzen in deze t...2022-09-0947 minHeilige Grond#14 - Heil, wat is dat eigenlijk? Met Kees van Ekris en Sake StoppelsOp een zeepkist staan en het evangelie verkondigen. Het lijkt niet meer helemaal van deze tijd. Maar wat doe je wel als je er van overtuigd bent dat het evangelie levensveranderend en – belangrijk is?Het heeft alles te maken met heil en heil ‘zoeken’ vinden theologen Sake Stoppels en Kees van Ekris. Maar wat is dat dan eigenlijk heil? Kijken we vandaag de dag anders naar heil (brengen) dan bijvoorbeeld twintig jaar geleden? En is de kerk eigenlijk nog wel een logische plek om week in week uit te preken over dat heil?Dialoog, dans en due...2022-06-1056 minHeilige Grond#13 - Kerkzijn in oorlogstijd, met Jos Colijn en Heleen ZorgdragerIn Oekraïne staat het leven in een ander licht. Omdat dat wat zeker leek, dat niet is. Families, huizen, veiligheid en vertrouwen zijn kapotgeschoten. Hoe is het om christen te zijn in Oekraïne op dit moment? Waar vind je houvast, of heerst de wanhoop? En hoe vanzelfsprekend is het om christen te zijn in deze voormalige Sovjetstaat? Het zijn vragen die in deze podcast besproken worden met Jos Colijn en Heleen Zorgdrager, beiden jarenlang werkzaam in Oekraïne. Het is hun missie om meer verhalen uit Oekraïne te delen. Want hoe meer we als Nederlandse chris...2022-05-2755 minDe Ongelooflijke PodcastEen gesprek over abortus: geschiedenis, religie en ethiek met Heleen Zorgdrager en Stefan PaasHet is misschien wel een van de laatste grote morele debatten van deze tijd: het abortusdebat. De scheidslijn loopt daarbij ogenschijnlijk tussen gelovigen (veelal pro-life, dus tegen abortus) en niet-gelovigen (vaak pro-choice, dus voor het toestaan van abortus). Hoe komt het dat gelovigen over het algemeen zo principieel tegen abortus zijn? Is dat altijd al zo geweest? En wat is nou een verstandige, ethische manier om naar abortus te kijken?
Het onderwerp staat weer bovenaan de agenda nu in Amerika de landelijke abortuswetgeving teruggedraaid lijkt te gaan worden. Wat betekent dat? En komt abortus in Europa ook ste...2022-05-251h 19Heilige Grond#12 - Dementie: wie ben je nog als je dat zelf niet meer weet? Met Tim van Iersel en Christa ReinhoudtWat betekent het om met dementie te leven? Wat doet dementie met jouzelf, je mensbeeld en je beeld van God? Wie ben je eigenlijk nog als je dat zelf niet meer weet? Koos Tamminga praat er in deze aflevering over met Tim van Iersel en Christa Reinhoudt. 'Dementiedominee' Tim van Iersel is geestelijk verzorger en ethicus en schreef meerdere boeken over dementie. Christa is docent en spreker, ze was pastoraal werker totdat bij haar op 47-jarige leeftijd Alzheimer werd geconstateerd. Tim en Christa werken al jaren samen in de cursus "Dementie: een pastorale en theologische uitdaging".2022-05-1352 minHeilige Grond#11 - Voorbij goddeloos jeugdwerk, met Tabitha van Krimpen en Ron BeckerDe plek van jongeren in de kerk is veelal een urgent onderwerp in snel vergrijzende geloofsgemeenschappen. Vaak is dan de vraag: Wat maakt de kerk aantrekkelijk voor jongeren? Hoe binden we jongeren nog aan de kerk? Want: “wie de jeugd heeft, heeft (de) toekomst.” Maar wat doet het eigenlijk met je benadering als je jongeren vooral ziet als een investering in de toekomst? Kijken we niet voorbij aan de betekenis en plek van jongeren nu – aan hoe God nu al werkelijkheid wordt in een jongere? Aan hoe de werkelijkheid van jongeren in deze tijd vraagt om een andere kijk op God...2022-04-2246 minHeilige Grond#10 - Lijd-motieven in Passie en pop, met Corjan Matsinger en Hanna RijkenIn deze aflevering gaan we in op lijden als thema in de muziek. Wat is dat toch, dat de Matthäus Passion in ons seculiere Nederland zoveel mensen blijft aanspreken? Waarom zijn pijn, lijden en depressie ook altijd een dominant thema geweest in de popmuziek? Zijn het de teksten die herkenning en erkenning oproepen, of gaat het juist om wat niet onder woorden gebracht kán worden, wat de muziek doet? Is de muziek een manier om ons met de werkelijkheid van lijden te verbinden, of daar bovenuit te stijgen? Met passie-kenner Hanna Rijken en pop-kenner Corjan Matsinger aan ta...2022-04-0855 minHeilige Grond#9 - Wat is waarheid? Met Mechteld Jansen en Rik PeelsWaarheid staat onder druk. Niet langer is waarheidsvinding sport voor theologen of filosofen, maar in deze tijden van fake news en manipulatie van media is waarheidsvinding letterlijk van levensbelang. In deze podcastaflevering gaan Mechteld Jansen (emeritus hoogleraar en voormalig rector van de PThU) en Rik Peels (filosoof en theoloog) met elkaar in gesprek over waarheid. Mechteld en Rik zijn van mening dat waarheid die geen vragen toestaat propaganda is. Het is aan wetenschappers om elke keer weer te vraag te stellen: Is het waar? Daarbij passen geen snelle antwoorden of scherpe conclusies, maar waarheid laat je...2022-03-2552 minHeilige Grond#8 - Theologen en de waarheid, met Maarten Wisse en Ad de BruijneWie begint aan een studie theologie kan gemakkelijk verzanden in de veelheid van vakken en perspectieven. Is er wel een verbindende factor in het nadenken en spreken over God en mens?Dat zou wel eens het begrip ‘waarheid kunnen zijn. Maar wat is waarheid? Is het iets veranderlijks of is het juist duidelijk aanwijsbaar? Maarten Wisse (hoogleraar Systematische Theologie en rector van de PThU) en Ad De Bruijne (ethicus aan de TU Kampen | Utrecht) verkennen het begrip. Ze vertellen daarbij wat ze in hun studies en persoonlijke leven over waarheid ontdekt hebben en waarom het belangrijk is dat...2022-03-1155 minDe Ongelooflijke PodcastWat één week oorlog allemaal verandert met Beatrice de Graaf en Stefan PaasIn één week oorlog kan net zoveel veranderen als in 50 jaar vredestijd. Ingrijpende veranderingen, die ons anders laten kijken naar onze samenleving, onze waarden én onze religie. Vaste gasten Beatrice de Graaf en Stefan Paas kijken weer met een scherpe historische en theologische bril naar alle duizelingwekkende ontwikkelingen die nu plaatsvinden. Beatrice duidt in hoeverre de oorlog van Poetin nu echt een religieuze oorlog is. Is dit zo’n oorlog waarvan mensen na afloop zullen zeggen: zie je wel wat voor ellende religie aanricht? En Stefan pleit voor 'het nieuwe normaal' waarbij we ons opnieuw moeten leren verhouden tot het k...2022-03-051h 07Heilige Grond#7 - Kerk en erfenissen van slavernij, met Urwin Vyent en Andreas WöhleWaarom zou de kerk zich vandaag de dag nog bezighouden met de historische en sociale realiteit van het slavernijverleden? Wat was eigenlijk de rol van de kerk in dit verleden? Met welke ‘erfenissen van slavernij’ hebben we vandaag de dag nog concreet te maken? Wat doet dat met ons spreken over schuld en verzoening? Wat is nodig voor een heilzame verwerking? Presentator Koos Tamminga spreekt er in deze podcast over door met Urwin Vyent, directeur van het Nationaal Instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) en Andreas Wöhle, predikant in de multiculturele Evangelisch-Lutherse Gemeente Amsterdam.https://www.ninse...2022-02-2553 minHeilige Grond#6 - Missie binnenstebuiten, met Petra de Jong-Heins en Hans SchaefferHet evangelie is een explosie van vreugde. Een eerste liefde. Je kunt er niet zonder, en dat moet iedereen horen. Toch?In deze aflevering van Heilige Grond gaan Petra de Jong – Heins (missionair consulent voor kerken) en Hans Schaeffer (hoogleraar Praktische Theologie aan de Theologische Universiteit Kampen | Utrecht) met elkaar in gesprek over missionair zijn. Want veel kerken ervaren missionair zijn als last.In tijden van krimp en secularisatie moet je al zoveel, en dan moet je ook nog naar buiten treden met je verhaal?Een misverstand volgens de Jong en Schaeffer. Missionair zijn is...2022-02-1151 minHeilige Grond#5 - Waarom zou je bijbellezen? Met Bram van Putten en Jeroen PierikWaarom zou je bijbellezen? En wat als de Bijbel jou begint te lezen? In deze aflevering van podcast Heilige Grond gaat presentator Koos Tamminga in gesprek met Bram van Putten, ‘beroepsbijbellezer’ en Jeroen Pierik, psycholoog, dertiger en docent in opleiding. Jeroen merkt net als veel leeftijdsgenoten die opgegroeid zijn in een christelijk milieu: Bijbellezen is niet meer zo vanzelfsprekend. En zeker wanneer je weinig structuur ervaart en er van samen lezen weinig komt (door coronabeperkingen, drukte etc.) blijft de Bijbel makkelijk dicht. Bram van Putten vraagt zich af waar het gevoel van ‘moeten’ bijbellezen eigenlijk vandaan k...2022-01-2853 min