Shows
Trójkowo, filmowoLipcowe premiery i festiwale filmoweO premierze zagranicznej: "Żarty i papierosy" - Davida Trueby, o aktualnej kondycji kina hiszpańskiego - Agnieszka Drewno, a także o 50. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. W tym odcinku również o "bezpośrednim kontakcie kinem" - Festiwal Dwa Brzegi. Goście: Jowita Budnik, Agnieszka Drewno, Magdalena Cichocka i Marcin Radomski.2025-07-1844 min
Raport z LiteraturyKino Nowych Horyzontów: o 25. latach festiwalu, programie, kinie artystycznym, ewolucji widzów z Małgorzatą SadowskąOdkrywać to, co nieznane: czyli po co nam dziś kino artystyczne? Posłuchajcie rozmowy z Małgorzatą Sadowską, Dyrektorką Artystyczną Nowych Horyzontów o 25. latach festiwaluKino nowohoryzontowe — osobny gatunek?Widz NH: czyli kto?Mody na regiony i słów kilka o polityczności kina Istoty nocy: Wielka Brytania, samotne wędrówki, klubowe wieczory, nocne życie, czyli o programie25 lat festiwalu: od zwożenia taśm po dystrybucję digitalowąPasmo Trzecie oko: zoom na matki i mommy issues, kobiecej krzątaniny i kontekstu Jolanty Brach-CzajnyRetrospektywa: Athina Rachel Tsangari o byciu pomiędzy, brazylijskie Cinema Novo, kino Sasnali, Anne-Marie...2025-07-011h 02Raport z LiteraturyNienasycenie. Sorrentino, "Bogini Parthenope" i kino z drem Piotrem SadzikiemNienasycenie. Sorrentino i „Bogini Parthenope”— czyli o pięknie na granicy nieistnienia i traktacie o cudzieO czym rozmawiamy?czym jest sorrentinizm? co łączy kino Paolo Sorrentino z Federico Fellinim? male gaze czy autoironia? O pierwszej bohaterce Sorrentino: Parthenope banalne piękno śródziemnomorza: Neapol i rozprawa o cudzie czym jest antropologia i co oznacza samo słowo „Parthenope”?piękno o dwóch obliczach, czyli zło i dobro jako rewers jednej monetytropy melancholii: od Gombrowicza przez Iwaszkiewicza po Casanovę słów kilka o męskości w zderzeniu z przemijającym cza...2025-05-021h 29
Raport z LiteraturyCo zrobić z uprzedzeniami? O azjatyckim & światowym non-fiction i systemowym rasizmieRazem z Karoliną Bednarz - reporterką, tłumaczką, współtwórczynią wydawnictwa Tajfuny - rozmawiamy o tym, czego może nas nauczyć spojrzenie z zewnątrz. Bo skąd wzięło się przeświadczenie, że *ważne* idee powstają w Europie lub docierają do nas ze Stanów? Podręczna lista tematów: Czy autorka może być bohaterką i stroną w non-fictionDlaczego obiektywizm jest narzędziem podtrzymywania europejskiej hegemonii?Kim jest fixer?Czym są pomniejsze uczucia?Czy wykluczane społeczności zawsze się wspierają? Czyli czym jest autodeprecjacja?Co tak naprawdę wiemy o świecie? O etyce w reportażu i k...2025-04-061h 45Raport z LiteraturyMargaret Atwood who? Feminizm, literatura i świat, który nadchodziMargaret Atwood to kanadyjska pisarka, poetka i krytyczka literacka; urodzona w 1939 roku w Ottawie, Atwood zdobyła międzynarodowe uznanie dzięki takim powieściom jakOpowieść podręcznejczy trylogiaMaddAddam. Jej prace często dotykają tematów feminizmu, ekologii, władzy oraz moralności, a także ostrzegają przed niebezpieczeństwami totalitaryzmu. Tyle w skrócie. A to przecież tylko wierzchołek góry lodowej.Tym razem opowiadam okoncepcie literatury mniejszej dość viralowego w humanistyce duetu Gillesa Deleuze'a i Felixa Guattariego (1974), choć zaczynam od konceptuWeltliteratur J.W. Goethego(1827). O co chodzi? I czym jest literatura światowa?A co poza tym?...2025-02-101h 06
Raport z LiteraturyMargaret Atwood who? Feminizm w świecie dystopii i pisanie z progu przyszłościMargaret Atwood to kanadyjska pisarka, poetka i krytyczka literacka, znana ze swojej twórczości pełnej wnikliwych analiz społecznych i dystopijnych wizji przyszłości.
Urodzona w 1939 roku w Ottawie, Atwood zdobyła międzynarodowe uznanie dzięki takim powieściom jak Opowieść podręcznej czy trylogia MaddAddam. Jej prace często dotykają tematów feminizmu, ekologii, władzy oraz moralności, a także ostrzegają przed niebezpieczeństwami totalitaryzmu.
Najbardziej znane powieści Atwood, takie jak Opowieść podręcznej i Oryks i Derkacz, poruszają kluczowe problemy współczesnego świata, od władzy politycznej po zmiany klimatyc...2024-10-1100 minRaport z LiteraturyVirginia Woolf who? O wysokim modernizmie, sztuce XX wieku i drodze do praw kobietVirginia Woolf była angielską pisarką, eseistką i jedną z czołowych postaci literatury modernistycznej. Urodziła się w 1882 roku w Londynie i była częścią Grupy Bloomsbury - formacji intelektualistów, którzy wywarli ogromny wpływ na kulturę i sztukę początku XX wieku.
O czym posłuchacie w najnowszym odcinku?
Dlaczego realizm nie wystarcza? Czyli słów kilka o modernizmie i literackich technikach tego czasu
W jaki sposób Woolf przepracowywała traumę w osobistą i społeczną w literaturze?
Czym zajmuje się krytyka przekładu? I co wspólnego z teorią Freuda ma Virginia Woolf?
...2024-10-091h 18Raport z LiteraturyJoan Didion who? Nowe Dziennikarstwo, Kalifornia i lata magicznego myśleniaJoan Didion, urodzona w 1934 roku w Sacramento, to postać, która zrewolucjonizowała amerykańskie dziennikarstwo i literaturę. Jej przenikliwe spojrzenie na społeczeństwo i politykę USA uczyniło ją jedną z najważniejszych głosów swojego pokolenia.
czym jest więc Nowe Dziennikarstwo?
w jaki sposób Didion kwestionuje mity dzieci-kwiatów i Hollywood?
i co z tym wszystkim ma wspólnego mit pionierski?
Zaczynając karierę w „Vogue”, Didion szybko zyskała sławę dzięki swoim esejom i powieściom, które wnikliwie analizują kulturę i politykę Stanów Zjednoczonych.
W jaki sposób Didion portretowała Ka...2024-10-071h 14Raport z LiteraturyOlga Tokarczuk who? Droga do Nobla, siła mitu i ambitny popCzy istnieje przepis na Nagrodę Nobla (i za co się ją otrzymuje)? Czym jest literatura środka? I jaką wizję literatury ma Olga Tokarczuk?
Tym razem opowiadam Wam o polskiej noblistce z 2018 roku, przyglądając się kolejnym etapom jej twórczości - szczytowych latach 90./00., prywatnych i lokalnych mitach lat 10. oraz gatunkowych rozszczelnieniach po Noblu i manifeście zawartym w "Czułym narratorze".
- Co pisarce wychodzi najlepiej, a co nie wypada najzręczniej?
- W jaki sposób odbywało się orientalizowanie Europy Wschodniej?
- Skąd wzięły się zarzuty o zawłaszczen...2024-09-021h 56
Już tłumaczęLato w mieście #8Zapraszamy Was do słuchania wakacyjnej serii odcinków „Lato w mieście”. Przez cały lipiec i sierpień będą pojawiać się spontanicznie krótkie odcinki, nagrywane z naszego ogródka, z parku i kto wie skąd jeszcze.
Chcemy mówić o książkach właśnie przeczytanych, dopiero co zaczętych, czy dawno skończonych – na luzie i bez planu.
W ósmym, ostatnim, odcinku serii opowiemy Wam o nowej ulubionej pisarce Pai i o pewnym wciągającym cyklu książek, a także pożegnamy się z Wami na pewien czas. Z nowymi odcinkami wrócimy 31 paźd...2024-08-3122 min
Już tłumaczęLato w mieście #6Zapraszamy Was do słuchania wakacyjnej serii odcinków „Lato w mieście”. Przez cały lipiec i sierpień będą pojawiać się spontanicznie krótkie odcinki, nagrywane z naszego ogródka, z parku i kto wie skąd jeszcze.
Chcemy mówić o książkach właśnie przeczytanych, dopiero co zaczętych, czy dawno skończonych – na luzie i bez planu.
W szóstym odcinku serii opowiemy Wam o książce, która pochyla się nad rozpaczą i przynosi pocieszenie, i o pięknie napisanym reportażu, który rozprawia się z mitami. Miejsce nagrania: tężnia na Paruszowcu w Rybniku.
2024-08-1224 minRaport z LiteraturyAnnie Ernaux who? Ciało, płeć i klasa we współczesnej autofikcjiCzym jest kolektywna autobiografia? I dlaczego tak trudno jednoznacznie przypisać twórczość francuskiej noblistki, Annie Ernaux, do radykalnego feminizmu? A w końcu - jak rysuje się tradycja współczesnych opowieści autobiogaficznych? Posłuchajcie o odkrywaniu korzeni osobistej pamięci i jej powiązaniach z szerszymi strukturami społecznymi.
O czym jeszcze usłyszycie tym razem?
klasa a płeć, czyli co napędza pisanie w tym gatunku?
wielka historia w oczach jednostki - o spleceniu publicznego i prywatnego i fenomenie "Lat"
wolności Maja 1968 roku i nowe pęknięciach społeczne
życie w czyjejś biografii, czy...2024-07-261h 28Raport z LiteraturyCena awansu społecznego. O klasowej zdradzie, starości, śmierci, Didierze Eribonie i relacji matka-syn z dr Pauliną MałochlebJakie miejsce we współczesnych społeczeństwach zajmuje dzisiaj starość? Czy awans społeczny i intelektualny wiąże się wyłącznie z ruchem w górę? Kiedy konsekwencją awansu jest alienacja i zerwanie związków rodzinnych?
Sądzę, bez kokietowania, że to jedna z najważniejszych rozmów, które do tej pory ukazały się w Raporcie. Razem z dr Pauliną Małochleb rozmawiamy o narracjach o awansie: najnowszym eseju Didiera Eribona "Życie, starość i śmierć kobiety z ludu" (tłum. J. Giszczak) oraz "Hance. Opowieści o awansie" Macieja Jakubowiaka.
Mówimy o:
- odrywaniu się języ...2024-06-141h 10Raport z LiteraturyJak odzyskiwać herstorię? Z Klaudią Hartung-Wójciak i Barbarą Piórkowską wokół XIX. w. gdańskich pisarek i performansie w salonie Johanny SchopenhauerW jaki sposób odzyskać herstorię? Jak poradzić sobie z białymi plamami w biografiach, których nie da się już uzupełnić? Razem z Klaudią Hartung-Wójciak oraz Barbarą Piórkowską rozmawiamy o twórczym dotwarzaniu. O czym mówimy? Lista poniżej:
Czym różnią się historyczne narracje męskocentryczne i performatywne próby herstoryczne?
Zwrot ku relacyjności i małym narracjom
Kobiece niedoreprezentowanie i narracje o wyczerpania - i co z tym zrobić?
Dlaczego gdańszczanie w XIX wieku hodowali ananasy?
W jaki sposób upamiętniać kobiety? Czyli stanowcze "dziękuję" pomnikom i tablicom
And last but not least...2024-06-071h 12Raport z LiteraturyPani Bovary i Flaubert: być gdzie indziej. O męskim oku, francuskich autofikcjach i fiasku emancypacji z prof. Piotrem Śniedziewskim (ft. Festiwal Fabuły 2024)Czy pani Bovary to Flaubert? I czym jest dziś nowy bowaryzm?
Razem z prof. Piotrem Śniedziewskim, literaturoznawcą, tłumaczem, specjalistą od literatury XIX wieku rozmawiamy o niezwykle silnej mocy rażenia pewnego arcydzieła: "Pani Bovary" Gustave'a Flauberta.
O czym posłuchacie tym razem?
Męskie oko o kobiecej perspektywie, czyli o pożądaniu, nudzie i marzeniu oraz pytaniu, czy mężczyzna może opisać kobiece doświadczenie?
Powieść bez pręgierza, czyli literacki proces sądowy przeciw obrazie moralności: czyli co się stanie, gdy powieść nie oskarża kobiety?
S...2024-05-1758 minRaport z LiteraturyUrsula LeGuin: Wyobrazić inną przyszłość. O modelach wspólnot z prof. Agnieszką Gajewską (ft. Festiwal Fabuły 2024)Jakie recepty na przyszłość zostawiła nam Ursula LeGuin? Która forma wspólnotowości jest najmniej krzywdząca? I co z nadzieją?
Razem z profesor Agnieszką Gajewską (UAM) rozmawiamy o twórczości i wizjach Ursuli Le Guin - pisarką już dla wielu po prostu ikoniczną. O czym dyskutujemy?
Dlaczego Le Guin postawiła na fantasy?
Jaką funkcję społeczną pełni science ficiton?
Lektury z końca świata, czyli dokąd doprowadzi nas dalsza degradacja środowiska?
Le Guin - Morrison - Atwood - czyli co łączy trójkę pisarek?
Obsesja mapy vs jej brak - co różni Gwiezdne Wojny...2024-05-111h 00Raport z LiteraturyDramat i co teraz? O ziemi niczyjej, czyli współczesnym dramatopisarstwie i teatrze opowiada prof. Piotr Dobrowolski (ft. Festiwal Fabuły 2024)Co tak naprawdę wiemy o współczesnym dramatopisarstwie?
Ja - niezbyt wiele. Dlatego razem z profesorem Piotrem Dobrowolskim (UAM) rozmawiamy o sprawach zupełnie podstawowych i tych, które wcale nie są intuicyjne. Stąd i lista wielu pytań, które w finale złożyły się na dyskuję o problemach, potrzebach i kondycji dramatopisania - wypchniętego z literatury, wepchniętego do teatru; nadającego z ziemi niczyjej.
Jak traktować dramat? Czy istnieje poza sceną? Czyli słów kilka o teatralnej teorii dramatu
Kto dziś zajmuje się dramatem? I dlaczego to decyzja polityczna?
Kim jest dramaturg, a kim d...2024-05-031h 13Raport z LiteraturyWampir jest w nas: o Marii Janion, AI, psychoanalizie i tym, czego się dziś lękamy opowiada Agnieszka Wolny-HamkałoW jaki sposób przejąć moment, w którym kończy się język?Kim lub czym jest współczesny wampir? I jak czytać dziś myśl ostatniej wielkiej humanistki, Marii Janion?
Na te i inne pytanie próbujemy odpowiedzieć z Agnieszką Wolny-Hamkało, poetką, autorką powieści i sztuk teatralnych, członkinią zespołu badawczego Archiwum Kobiet IBL PAN.
O czym rozmawiamy?
Czym jest kamp? I dlaczego pojawia się w pracach i myśli Marii Janion?
Wampiryczne AI i wampiryczny kapitalizm, czyli o zasysaniu zasobów, żywieniu się myślą
Między sobowtórem i wampirem, czyli o dwóch f...2024-04-2553 minRaport z LiteraturyOlga Drenda: Wspólnota śmiechu. O wywrotowej sile humoru i ciemnych stronach żartuWydawcy jej nienawidzą [zobacz memy]
Tym razem, z Olgą Drendą, rozmawiamy o stereotypach i granicach: bo czy rzeczywiście „wielka” literatura rodzi się tylko z traumy? I czy żartować można ze wszystkiego? No i jak wyglądałby kanon śmiesznej kultury?
A poza tym:
Dyskutujemy o bardzo długiej europejskiej tradycji humoru, terapeutycznym działaniu żartu i wyścigu państw o palmę narzekackiego pierwszeństwa.
Zadajemy sobie pytanie, dlaczego tak bardzo potrzebujemy dziś błaznów? Czyli o balansującym na granicy norm społecznych tricksterze, Stonodze i Testovironie.
Kiedy śmiech staje się etyczni...2024-03-2954 minRaport z LiteraturyTove Jansson who? Nie tylko Muminki. Czyli jak zostać artystką i zamienić życie w sztukę.TOVE JANSSON WHO?
Nie tylko Muminki. Czyli jak zostać artystką i zamienić życie w sztukę.
Choć Jansson była Finką, pisała głównie po szwedzku. Jej życie rozciągało się niemal na cały XX wiek - od zawieruch wojennych, prez depenalizację homoseksualizmu (1971) niemalże po legalizację związków partnerskich na północy Europy.
Była skrupulatna i uważna na detale - jej notatki i zeszyty potrafiły w całości opisywać schemat działania maszyny, o której tylko wspomniała w tekście. Tove Jansson zaczynała jako malarka, choć pragnęła zosta...2024-02-241h 53Raport z LiteraturyCzytać świat. Antypodsumowanie 2023 i nadzieje na 2024: Magdalena Gołdanowska (Wydawnictwo Czarne)Przed Wami antypodsumowanie roku 2023 - dlaczego anty? Bo razem z Magdaleną Gołdanowską - redaktorką nabywającą obcej prozy związanej z Wydawnictwem Czarne, rozmawiamy o zmieniającym się rynku książki w Polsce, polskiej i zagranicznej prozie, roli agentów, kupców i prywatnych literackich zachwytach, które trudno zamknąć w ramie 12 miesięcy. Wybiegamy też w przyszłość - czyli wspominamy o tym, co pojawi się na półkach w 2024 (a idą rzeczy potężne). A rozmowa jest treściwa - bo ponad godzinna.
O czym posłuchacie w najnowszym odcinku?
Rok opowiadań? Magda podkreśliła, że miniony rok był dla ni...2024-01-131h 21Raport z LiteraturyToni Morrison who? O odzyskiwaniu blackstorii, sumieniu Ameryki i podejrzanym literackim NobluTym razem znajdujemy się na granicy dwóch stanów: Kentucky i Ohio. Toni Morrison w swojej twórczości zadaje pytania z gatunku tych najstrudniejszych - a co, jeśli nie ma dobrego wyboru?
00:11:54 WHY Toni?
Co łączy Jima Morrisona z Toni M? Czym jest życiopisanie? I co ma z tym wspólnego Flaubert?
00:17:44
Blackstoria, czyli co? O dziejach pewnego - świeżo ukutego (pewnie wcale nie) - pojęcia.
00:19:45
Historia arcydzieła: Umiłowana (przeł. K. Gucio)
i w całości odcin...2023-12-061h 25
PRETA TALKSAgnieszka Budnik o literaturze bez presjiMoim dzisiejszym gościem jest Agnieszka Budnik, literaturoznawczyni i autorka podcastu Raport z Literatury.
Z Agą bez napięcia i ścisku rozmawiamy o tym, że książki nie powinny budzić w nas poczucia wstydu: ani ze względu na swój temat, ani przez to, że mogą nas nudzić, być dla nas trudne lub totalnie niezrozumiałe.
Pytam Agę o książki, które wprowadziłaby do tego kanonu oraz o książki, które w tym kanonie są i czasami skutecznie zniechęcają nas po sięganie po "wielką literaturę".
Czy książki mogą uczyć kreatywności i uczyć...2023-11-0746 minRaport z Literatury#30 Eduardo Halfon: Czy Żydem się jest, czy tylko bywa? O tożsamości gwatemalskiej, syryjskiej, libańskiej i polskiej oraz strategiach przetrwania (PL, ES; odcinek dwujęzyczny))Przy okazji 15. edycji Conrad Festival udało mi się porozmawiać z pisarzem, o najbardziej złożonej tożsamości, jaką można sobie wyobrazić. Razem z Eduardo Halfonem rozmawiamy o:
- mozaice tożsamości, czyli metaforze szafy: jakie kostiumy wiszą w szafie Halfona (gwatemalskie, polskie, syryjskie, libańskie, amerykańskie i francuskie)? Które "przebranie" jest mu najbliższe?
- wachlarzu tożsamości, czyli o tym, czy kim się jest, kiedy przebranie się zdejmuje?
- o strategiach przetrwania Żydów: polskich, arabskich, ortodoksyjnych i nie tylko, czyli o wątku migracyjnym
- o p...2023-10-291h 04
Raport z Literatury#29 Grzegorz Jankowicz: Literatura jako rzeczywistość. Jak czytać, żeby przetrwać?Gdzie dziś, w sferze naszych działań indywidualnych i społecznych, znajduje się literatura? Razem z Grzegorzem Jankowiczem, filozofem literatury, krytykiem literackim, eseistą i dyrektorem programowym Conrad Festival stajemy wbrew bezsilności, zadając sobie pytanie o to, co może dać nam literatura? No i - w jaki sposób Kafka korzystałby z Facebooka? I dlaczego bał się snu?
O czym rozmawiamy?
literatura jako część rzeczywistości (nie wbrew, nie zamiast, nie w opozycji)- o najnowszym filmie Agnieszki Holland
przekład - czyli jak odnieść tekst literacki do siebie, a w konsek...2023-09-201h 37
Podkast ZamorskiPodkast Zamorski #18: Charmaine Wilkerson, „Czarny tort”W osiemnastym odcinku Podkastu Zamorskiego rozmawiamy o powieści amerykańsko-jamajskiej pisarki Charmaine Wilkerson pt. "Czarny tort" (ang. "Black Cake"). Książka ukazała się w Wydawnictwie Znak, a przełożyła ją Agata Ostrowska.
Usłyszycie:
• O Berlinie, literaturze karaibskiej i newsletterze
• O zamorskim aspekcie Festiwalu Conrada
• O autobusie cukierniczym
• O recepcji „Czarnego tortu” w karaibskim bookstagramie
• O Cindy Allman, bohaterce #13 odcinka Zamorskiego
• O wątku queerowym w „Czarnym torcie”
• O serialu na bazie powieści Charmaine Wilkerson
• O pepperpot i czarnym torci...2023-09-0640 min
Raport z Literatury#28 Przemek Dębowski: "Czas weryfikuje wartość literatury". O 15. latach KarakteruW 2023 roku Karakterowi, najbardziej znanemu wydawnictwu niezależnemu, wybija 15. lat działalności na rynku. To również 15. lat zmian społecznych, politycznych i kulturalnych. Zatem:
czy wydawca musi mieć misję? Czyli po co Przemek Dębowski wciąż publikuje książki?
jak zmieniliśmy się my i rynek? Czyli czasy dolara za 2 złote i świecie ziszczonego snu
w jaki sposób Karakter znajduje swoich autorów? I czego nie udało się przeforsować Przemkowi?
co działo się z krytyką literacką? I czy możliwy jest plan pozytywny i Republika Krytyków? :)
czy wszystkie potrzeby czytelników należy zaspokajać? Czyli o ka...2023-08-111h 13
Raport z LiteraturySusan Sontag who? Czyli o co chodzi z ostatnią ikoną humanistykiSusan Sontag - ikona, despotka, ostatnia wielka gwiazda humanistyki?
Jak zabrać się do jej twórczości? Była nie tylko eseistką i pisarką, ale również wpływową krytyczką i teoretyczką kultury. Odwagą myślenia i pisania (może nawet zuchwalstwem) zmieniła oblicze współczesnej humanistyki. Jej esej "Notes on 'Camp'" z 1964 roku zrewolucjonizował sposób, w jaki rozumiemy sztukę, a krytyka wojny w Wietnamie oraz pomoc niesiona w trakcie wojny w Bośni wyznaczyła standard intelektualistom zaangażowanym (choćby w teorii).
Od czego zacząć? I po co to robić?
Przejdziemy od fotografii...2023-06-161h 26
Raport z Literatury#26 Paulina Małochleb: WSTYD. Jak działa i skąd się bierze? O płci, klasie i rasie przy okazji trzech przeoczonych książek.Razem z dr Pauliną Małochleb - krytyczką, akademiczką, uważną czytelniczką i twórczynią @ksiazkinaostro - rozmawiamy o WSTYDZIE.
skąd bierze się wstyd?
dlaczego wstyd jest skutecznym narzędziem dyscyplinowania kobiet?
co wspólnego ze wstydem ma klasowość? I jak z kastową strukturą społeczną radzi sobie Francja?
w jaki sposób Marie Ndiaye dekonstruuje model lewicowego zaangażowania?
czy jest możliwa ponowna kolonizacja?
jakie tematy są bliskie współczesnej literaturze francuskiej?
miasto jako wstyd: Bordeaux jako miejsce wstydu
co jest lepszą metodą popularyzowania myśli feministycznej? Czyli furia Eimar McBride vs pop-intelektualizm R. Solnit
A odpowiedzi na...2023-05-2058 min
Raport z Literatury#25: Draka o esej, czyli czy wiemy, o czym tak naprawdę mówimy?Z esejem jest pod górkę - każdy ma w głowie swoje wyobrażenie, a zdarza się, że mijamy się jak - sama nie wiem - statki na niebie, bo jednak myślimy o zupełnie różnych esejach.
No to jaki jest współczesny esej? Wywrotowy, niesforny i buntowniczy czy rozwodniony, puszczony i bufoniasty?
Czym jest (a czym nie) esej?
Dlaczego czytanie to pakt z autorem / autorką?
Co utrata Kresów miała wspólnego z tzw. „polskim esejem”?
Skąd wzięło się porównanie...2023-04-301h 06
Raport z Literatury#24 Długo i na temat: O "Jak płakać w miejscach publicznych" Emilii Dłużewskiej, czyli jak ocenić książkę "na ważny temat" i dlaczego promocja to nie krytyka.Tym razem zapraszam Was do pierwszego odcinka "interwencyjnego", czyli opowieści o książce Emilii Dłużewskiej "Jak płakać w miejscach publicznych".
- czy "ważny temat" książki usprawiedliwia formę?
- między promocją a krytyką literacką
- socjologicznie o literaturze, czyli o zapotrzebowania na konkretną literaturę i konsekwencjach wyborów
- pisanie autofikcyjne czy...? Czyli o trzech książkach o doświadczeniu z ostatnich kilku lat
Jeśli masz ochotę wesprzeć moją p...2023-03-2448 min
Raport z Literatury#23 Ryszard Koziołek: literatura jako technologia antropologicznaTym razem, przy okazji poznańskiego spotkania, rozmawiam z profesorem Ryszardem Koziołkiem: literaturoznawcą, eseistą, rektorem Uniwersytetu Śląskiego, a co najważniejsze dla tej rozmowy - autorem kilku książek o czytaniu, pisaniu i rzecz jasna - samej literaturze.
Niedługo po premierze ostatniego zbioru „Czytać, dużo czytać”, opublikowanego przez Wydawnictwo Czarne, dyskutujemy o tym, czy trzeba czytać wszystko, o współczesnych sprzymierzeńcach literatury, kanonie literackim i Oldze Tokarczuk, w której można zobaczyć Elizę Oszeszkową.
I jak zwykle: ale nie tylko.
Czytamy, kiedy milczymy
I to milczenie przygotow...2023-03-1558 min
Raport z Literatury#22 Przeoczone: Literatura środka, empatia & centrum świata. "apokalipsa ludzi pracy", "Berdyczów" i "Elmet"Co wspólnego ma „Berdyczów” Marty Kozłowskiej z „Prawiekiem” Olgi Tokarczuk?
Czym jest literatura środka?
Czy realizm magiczny jest jeszcze żywy w polskiej literaturze? I co z tym wszystkim ma wspólnego Odyseusz?
„apokalipsa ludzi pracy” valtera hugo mae (przeł. Michał Lipszyc)– czyli opowieść o samotności i empatii
Czy apokalipsa musi być widowiskowa? O niewidzialnej i niskopłatnej pracy kobiet oraz statusie imigrantów Europy wschodniej
O potrzebie miłości, choćby najbardziej raniącej, prekarnej rzeczywistości i małych-wielkich końcach
A w końcu: o braku język...2023-02-281h 09
Raport z Literatury#21 Olga Wróbel (Kurzojady): nadzieje na 2023 i porachunki z 2022. O krytyce literackiej, prozie i rynkuRazem z Olgą Wróbel, założycielką Kurzojadów, muzealniczką, recenzentką wewnętrzną wydawnictw oraz krytyczką literatury rozmawiamy o nadziejach na 2023 rok i porachunkach z 2022. Czego jeszcze możecie się spodziewać? Lista tematów poniżej:
Czy da się być „niezależną” krytyczką? I dlaczego potrzebny do tego inny etat?
Co zaskoczyło nas w 2022?
- czyli o powrocie publiczności na festiwale i ucieczce ze spotkań literackich
Książki, które warto, a o które przeszły bez echa:
1. Apokalipsa ludzi pracy, valter hugo mae, przeł. Michał Lipszyc, Ossolineum; https://wydawni...2023-01-121h 27
Raport z Literatury#20 Po co Lemowi kosmos? O zwątpieniu w człowieka, innej ewolucjach i świecie bez ludziPo co Stanisławowi Lemowi kosmos? I czy jest w nim jeszcze dla nas miejsce?
W kolejnym odcinku serii "Źródło" opowiadam Wam o mojej lekturze trzech powieści Stanisława Lema w dość specyficznym kluczu: .
W jaki sposób Lem podważa nadrzędną pozycję człowieka w świecie? Czyli w jaki sposób Lem kwestionuje paradygmat antropocentryzmu?
Czy powieści Lema układają się w pewną całość?
Jak łączy się zimna wojna, design lat 60. i pralka Frania z futurologią?
Czy ludzkość nie jest błędem procesu ewolucyjneg...2022-12-231h 12
Raport z Literatury#19 Wzrok i ciało: jak sztuka widzi(ała) kobiety? O związku porno i filozofii, socjologicznym ujęciu „50 twarzy Greya”, obrazie, który zmienił grę, queerze i sztuce krytycznejCzy wiesz, że pornografia była kiedyś przeżyciem filozoficznym (i co wspólnego ma z porno Susan Sontag i architektura)?
Albo że związki homospołeczne nie mają nic wspólnego z erotyką?
Zastanawiało Cię, dlaczego kobiece ciało jednocześnie przyciąga i obrzydza?
W 19. odcinku podcastu opowiadam o źródłach literackiej pornografii: zaczynamy od XVIII wieku, bo sprawa jest poważna - idzie o wielką zmianę - o nadejście nowoczesności.
Zaglądam do najważniejszego aktu z XIX. wieku, zerkam na jego przemiany w polskim wariancie, a przede wszystk...2022-11-301h 28
Albo poczytamAgnieszka Budnik: Raport z literatury.O tym, czy literatura może nas uratować, czy książki muszą trafiać pod strzechy i czy każdy musi czytać? Agnieszka Budnik prowadzi podcast i blog Raport z Literatury i zajmuje si szeroko pojętą promocją literatury. Nie zgadzają się z Anną Karczewską, ale może właśnie dlatego warto posłuchać tej rozmowy.2022-11-231h 00
Raport z Literatury#18 Światy: Co i jak czyta Ameryka? dr Piotr Florczyk#18 Światy: Co i jak czyta Ameryka? dr Piotr Florczyk
Cześć! Tym razem witam się z Wami z Seattle, z University of Washington. Przed Wami rozmowa z drem Piotrem Florczykiem (wykładowcą, tłumaczem, jurorem nagrody krytyków literackich, poetą) o literaturze amerykańskiej i rynku książki w Stanach.
Co się tutaj czyta - skąd tyle poezji, wszystkożernego eseju i karmienia literaturą w0jenną?
Dlaczego nie trzeba załamywać rąk nad tylko 3 procentami przekładów względem amerykańskiej prozy? Skąd w Ameryce tylu pisarzy, co mają z tym wspólnego uniwersytety i które wydawn...2022-10-141h 45
Raport z Literatury#17 Rafał Hetman: metafora bierze się z faktu. O reportażuW rozmowie Rafałem Hetmanem bierzemy na warsztat reportaż: nie tylko premierową książkę gościa "Las zbliża się powoli" (wydawnictwo Czarne), ale również sam gatunek.
- dyskutujemy o prawdzie w reportażu, etyce i granicach parafrazy i cytatu.
- Z tym wiążę się kolejny duży temat: kategoria literackości w tekstach reporterskich: Czy fakt zawsze stoi w opozycji do metafory? I czym różni się literatura od reportażu literackiego?
I czy reportaż musi cokolwiek rozstrzygać, zapełniać wszystkie białe plamy i dawać gotowe rozwiązania na problemy?
Mówimy również o słaboś...2022-09-211h 19
Raport z Literatury#16 Światy: Bartosz Wójcik o literaturze karaibskiejJeśli chcesz zostać patronką bądź patronem Raportu, zapraszam o tu: https://patronite.pl/raportzliteratury
✨w najnowszej serii Światy rozmawiam ze specjalistami i specjalistkami od literatur z zakątków globu: zdałam sobie sprawę, że o nich, mimo bycia literaturoznawczynią i krytyczką literacką, wiem najmniej. Dlatego też głos oddaję tu ekspertkom i ekspertom: proszę gości o listę lektur, a potem zderzam swoją perspektywę laiczki z wiedzą i zajawą rozmówcy/rozmówczyni.
Cykl rozpoczyna rozmowa z drem Bartoszem Wójcikiem o literaturze karaibskiej, z zoomem na Jamajkę. Rozmawiamy o tym,
dlaczego literatury nie da się o...2022-08-171h 49
Normalnie o tej porzeRaport z literatury: Agnieszka BudnikO tym, czy literatura może nas uratować, czy książki muszą trafiać pod strzechy i czy każdy musi czytać? Agnieszka Budnik prowadzi podcast i blog Raport z Literatury i zajmuje si szeroko pojętą promocją literatury. Nie zgadzają się z Anną Karczewską, ale może właśnie dlatego warto posłuchać tej rozmowy.2022-08-061h 00
Raport z Literatury#15 Grzegorz Jankowicz: Literatura jako forma życia, wspólnoty w kryzysie. O aktywizmie literackim, programie Conrad Festival, anachronicznej męskości w „Empuzjonie” i zmianach w nagradzaniuCo ma z nami robić literatura?
Razem z Grzegorzem Jankowiczem nagraliśmy się na chwilę przed upublicznieniem programu Festiwalu Conrada. Rozmawiamy jednak nie tylko o programowaniu największego festiwalu literackiego w Polsce, ale przyglądamy się również:
wspólnotom (i ich nie zawsze pozytywnym wpływie na jednostki), bo to właśnie wspólnoty są naczelnym hasłem tegorocznej edycji
aktywizmowi literackiemu i literaturze jako formie życia. W jaki sposób zmienić i animować życie literackie?
nagrodom literackim; Po co komu nagrody literackie i jak możemy je przywrócić odbiorcom?
W odcinku posłuchacie także o tym, c...2022-06-151h 36![8 KOBIET [AGNIESZKA SZYDŁOWSKA]](https://images.pod.co/MKE98bgiEi7tvcq-KZ-d6SCVn9CQdJ48RtdYRtQVBPw/resize:fill:1500:1500/plain/artwork/cfcd8702-0190-4830-9eaf-fb09fee8d9ca/8-kobiet-agnieszka-szydowska-short/dobrze-jest-mie-swoj-nisz-jowita-budnik.jpg)
8 KOBIET [AGNIESZKA SZYDŁOWSKA]Dobrze jest mieć swoją niszę. Jowita BudnikAgnieszka Szydłowska gości Jowitę Budnik. Aktorka, matka, laureatka Orła. Dzisiaj wraca na ekrany w głównej roli filmu „Po miłość”, którym udowodniła sobie samej i widzom, że ma wielkie szczęście trafiać na najlepiej napisane role. Jej droga zawodowa prowadziła ją zawsze przez postaci ze wsi albo z wojny. Po próbach odwrócenia losu, zdała sobie sprawę, że dobrze jest mieć swoją niszę w środowisku. Kim, w jej opinii i z perspektywy minionego czasu była Beata Zielińska z „Placu Zbawiciela”? Co łączy ją z Marleną Kobarą z „Po miłość”? Jaki obraz polskich, katolickich r...2022-06-0710 min
Raport z Literatury#14 Michał Paweł Markowski: od światowej do globalnej, od histerii po psychozę. O literaturze współczesnej, nowoczesności i roli interpretacji.
Tym razem z Profesorem Michałem Pawłem Markowskim rozmawiamy o literaturze globalnej (i czym różni się od tej światowej), o neurotycznej kondycji polskiej literatury, o wojnach nowoczesnych plemion, statusie humanistyki i paradoksach współczesnego świata. A w tle: odbiór Olgi Tokarczuk w Stanach, Festiwal Conrada i odpowiedź na pytanie, czego Profesor szuka w literaturze.
Lista tematów poruszonych w odcinku:
Czym różni się literatura światowa od globalnej? I dlaczego lepiej mówić o tej drugiej, bo pierwsza wiąże się z europocentryzmem i bogatymi uczelniami?
Dlaczego w zglobalizowanym świecie samo pojęcie „domu” jes...2022-04-241h 30
Raport z Literatury#13 Anna Wołcyrz: Co czyta Japonia? O rynku i literaturze Azji Wschodniej z TajfunamiCo czyta Japonia? Tym razem zapraszam Was do wysłuchania rozmowy nie o polskim rynku książki (a przynajmniej - nie tylko). W roli głównej: Anna Wołcyrz, tłumaczka, specjalistka od japońskiej literatury, ale także współtwórczyni Tajfunów - wyjątkowego wydawnictwa, które przybliża czytelniczkom i czytelnikom dzieła z Azji Wschodniej.
Czym jest literatura czysta? Jak i o czym pisze się niemal po drugiej stronie globu? Posłuchajcie raportu z japońskiej literatury współczesnej: o kraju, gdzie książka kosztuje tyle, co puszka coli w automacie, o głosach feministycznych...2022-03-261h 17
Raport z Literatury#12 Aga Zano: Tłumacz_ka to nie słownik. O sztuce przekładu, literaturze najnowszej i wierze w inteligencję czytelnikówPolski rynek książki to w zdecydowanej większości tłumaczenia z języków obcych. Jesteśmy zanurzeni w kulturze przekładu. Dwunasty odcinek raportu jest rozmową o zawodzie tłumaczki literackiej. Z Agą Zano, autorką przekładu m. in. Dziewczyny, kobiety, innej Bernardine Evaristo (a ostatnio Aktów desperacji Megan Nolan), rozmawiamy o:
- stawaniu się tłumaczką i budowaniu własnej marki,
- wydawnictwach, które coraz częściej pełnią funkcję kuratorów literatury (m. in. Cyranka, Filtry, ArtRage) dzięki swoim
- szukaniu, tworzeniu i reprezentowaniu języków,
- rynku: agentach...2022-03-061h 17
Raport z Literatury#11 Michał Michalski (ArtRage): o pracy wydawcy, nagrodzie czytelników, brzydkich okładkach i rosnących cenach książekJak wygląda publikowanie (i sprzedawanie) książek od strony umów, kosztów i wszystkiego, o czym nie wiemy? Czym jest ArtRage i dlaczego nie kolejną księgarnią internetową? Z jakimi problemami mierzy się nowy wydawca na polskim rynku książki?
W 11. odcinku podcastu posłuchacie rozmowy z Michałem Michalskim - głową ArtRage, pisarzem i od niedawna: wydawcą. O czym jeszcze dowiecie się z najnowszego odcinka? Lista tematów poniżej:
- O co chodzi z ArtRage i dlaczego już po raz czwarty przyznaje tak nietypową nagrodę czytelników?
- Jak w praktyce wygląda na...2022-01-1857 min
Raport z Literatury#10 Literackie antypodsumowanie 2021: z Krzysztofem Cieślikiem o przekładzie, rynku książki, zachwytach książkowych i potrzebie szczerej rozmowy o literaturzePrzed Wami antypodsumowanie roku 2021 - dlaczego anty? Bo razem z Krzysztofem Cieślikiem - tłumaczem literatury, poetą i krytykiem literackim rozmawiamy o wciąż zmieniającym się rynku książki w Polsce, polskiej i zagranicznej prozie, roli przekładów i prywatnych literackich zachwytach, które trudno zamknąć w ramie 12 miesięcy Wybiegamy też w przyszłość - czyli wspominamy o tym, co pojawi na półkach w 2022. A rozmowa jest treściwa - bo godzinna.
O czym posłuchacie w najnowszym odcinku?
Czym są tłumaczenia butikowe i dlaczego praca z mniejszymi wydawcami wydaje się bardziej komfortową?
Jakie trudności w przekładzie sprawiał „S...2021-12-231h 07
Kultura u PodstawZamieniam się w słuch #145: Agnieszka BudnikJakie książki 2021 roku zasługują na zapamiętanie? Jak Agnieszka Budnik szuka dobrych tytułów? Czy zdarza się jej porzucać książki, nie dobrnąć do ich końca?
Posłuchajcie, jak pięknie opowiada o swoich literackich zachwytach i co sądzi o tegorocznym werdykcie Szwedzkiej Akademii, przyznającej Literacką Nagrodę Nobla.2021-12-2325 min
Raport z Literatury#9 Błysk: Jak pisać o szaleństwie? O "Trąbach Jerychońskich Uniki Zürn i "Bratniej duszy" Davida DiopaW kolejnym solowym odcinku bierzemy na warsztat dwie książki o szaleństwie (i nie tylko!). Mowa o fenomenalnych "Trąbach Jerychońskich" surrealistki Uniki Zürn (tłum. Maryna Ochab, Małgorzata Łukasiewicz; Wydawnictwo Drzazgi) oraz głośno komentowanej "Bratniej duszy" Davida Diopa, która w tym roku została nagrodzona The Man Booker Prize for Fiction.
Poniżej krótka lista tematów: [ERRATA: Drodzy! Kiedy mówię o interpretacji tytułu "Bratniej duszy" Diopa, mówię, że oryginałem jest angielskie "At Night All Blood is Black" - a to guzik, bo przecież oryginał jest francuski i to właśnie "Frère d'âme...2021-11-201h 04
Raport z Literatury#8 Czy realizm magiczny istnieje naprawdę?Czy realizm magiczny istnieje naprawdę?
Tym pytaniem zapraszam Was do nowego cyklu w Raporcie z literatury. Zapraszam Was do „Źródła”.
W „Źródle” skupiam się na przekrojowym opracowaniu tematów literackich: problemów, debat, pisarskich dorobków.
A dziś zaczynamy od tematu zaproponowanego przez Was.
czy realizm magiczny jest poręcznym pojęciem? Dlaczego więcej utrudnia niż ułatwia?
literatura spod znaku realizmu magicznego, czyli jaka? Czy sama magia związana z codziennością wystarcza?
czy możemy w ogóle mówić o polskim wariancie realizmu magicznego? I dlaczego najlepiej łączyć reali...2021-10-1543 min
Raport z Literatury#7 Błysk: o eseizacji powieści, włoskim "Słowniku rodzinnym" Natalii Ginzburg, Monice Bellucci, Prouście i przepowiadaniu przyszłości literaturyW kolejnym solowym Błysku opowiadam Wam o świeżo przetłumaczonym na język polski "Słowniku rodzinnym" Natalii Ginzburg (Wydawnictwo Filtry; tłum. Anna Wasilewska). A co w nim znajdziecie? Krótka lista tematów poniżej:
- co wspólnego z Proustem ma włoska pisarka?
- dlaczego powieść z 1963 roku jest tak świeża dzisiaj?
- co łączy "Malenę" z Monicą Belluci w roli głównej ze "Słownikiem rodzinnym" Ginzburg?
- o co chodzi z wysypem chłopskiej/wiejskiej literatury w Polsce?
i... jak może wyglądać przyszłość (a przynajmniej: jak wygląda teraźniejszość) literatury?
Bły...2021-07-3135 min
Raport z Literatury#6 Adam Kaczanowski: Nagroda im. Wisławy SzymborskiejDlaczego lepiej nie ufać sztuce realistycznej? Gdzie leży granica między koszmarem a rzeczywistością? Dlaczego obowiązkiem pisarza jest pozbawianie nadziei a książka (poetycka, prozatorska) przypomina grę komputerową?
Z Adamem Kaczanowskim, poetą, prozaikiem, performerem, rozmawiamy:
o performansie
o tym, czy wiersz bierze się z wyobraźni czy doświadczenia
o obowiązku pisarza, jakim jest deziluzja
o Batmanie i Jokerze
o tym, co naprawdę wydarza się w „Zabawne i zbawienne”, książce poetycko-prozatorsko-eseistycznej, nominowanej do Nagrody Szymborskiej,
o ucieczkach od racjonalnych odpowiedzi
o proatorskiej „Utracie”, granicach między snem a rzeczywistością
o braku zaufania do realizmu
o...2021-07-0850 min
Raport z Literatury#5 Urszula Zajączkowska: Nagroda im. Wisławy Szymborskiej
Czy możemy w ogóle mówić o relacji między człowiekiem a naturą? Dlaczego nadawanie ludzkich cech roślinom i zwierzętom to nie najlepszy pomysł? Z Urszulą Zajączkowską, poetką, botaniczką, artystką wizualną rozmawiam o :
fenomenie (szkodliwym i pozytywnym w skutkach) „Sekretnego życia drzew” i książek podobnych
pokorze wobec natury
tym, jak tworzy się wiersz
robieniu zielników (przyznajcie się, większość z Was ma przynajmniej jeden szkolny na koncie)
zabójcy sosen i starych drzew (a na imię mu Przypłaszczek)
potrzebie zdziwienia
ograniczeniach nauki
podejrzliwości wobec słowa „uważność”
oczach Einsteina
...2021-07-0744 min
Raport z Literatury#4 Jakub Kornhauser: Nagroda im. Wisławy SzymborskiejAleż nam wyszła rozmowa literacka! Z Jakubem Kornhauserem, tłumaczem, redaktorem, wykładowcą akademickim i pisarzem (eseistą, prozaiko-poetą) porozmawialiśmy o:
- rowerowych trasach (przy okazji jego ostatniej eseistycznej książki w tym temacie: "Premiach górskich najwyższych kategorii"
- nowej lokalności (i trendach w prozie i poezji)
- surrealistycznym Herbercie (i moim ulubionym cytacie: „Ścieżka biegnie boso do lasu” - nie jest super?)
- wadze nagród literackich (albo jej braku?)
- przeciwdziałaniu gettyzacji poezji
- tym, jak mówić o poezji? Jak ją popularyz...2021-06-201h 08
Raport z Literatury#3 Anna Adamowicz: Nagroda im. Wisławy SzymborskiejW jaki sposób pobieranie krwi przekłada się na pisanie wiersza? Dlaczego Gagarin jest bohaterem najnowszej książki Ani Adamowicz? Co o nagrodach literackich sądzą sami zainteresowani? W trzecim odcinku podcastu rozmawiamy o współczesnej poezji i wszystkim, co dzieje się dookoła niej.
Posłuchaj rozmowy z Anią Adamowicz, nominowaną do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej za tom poetycki "Animalia". Usłyszysz nie tylko o pisaniu, rynku książki i pracy z poezją, ale również wysłuchasz nominowanych tekstów czytanych przez autorkę.
Odcinek powstał we współpracy z Fundacją im. Wisławy Szymborskiej, odpowie...2021-06-0247 min
Raport z Literatury#2 Błysk: Co może zmienić esej i czym jest "Nowe Dziennikarstwo"? (James Baldwin & Joan Didion)Zaczynamy Błysk!
Błysk to seria, której opowiadam Wam o książkach, które mnie w jakiś sposób ujęły: są ważne dla literatury (polskiej i światowej) dopiero co się ukazały albo odżyły w nowym kontekście. Nie szukam arcydzieł - albo nie zawsze szukam arcydzieł, nie będę oceniać tych książek jako złych czy dobrych. Kategoria arcydzieła jest dla mnie jakoś podejrzana, trochę śliska. Często jest tak, że książki jakoś pęknięte, często mniej dopracowane są po prostu ciekawsze.
Dziś o dwóch ważnych dla amerykańskiej kultur...2021-05-2544 min
Raport z Literatury#1 Michał Rusinek, Joanna Bociąg: Nagroda im. Wisławy SzymborskiejPierwszym podcastem rozpoczynam serię we współpracy z Fundacją im. Wisławy Szymborskiej. Przyglądam się Nagrodzie imienia Noblistki, która powstała na mocy jej testamentu. Czy Szymborska pozostawiła wskazówki dla twórców i jurorów wyróżnienia? Jaką funkcję pełnią dziś nagrody? Jaką wizję literatury proponuje Michał Rusinek i Joanna Bociąg? Posłuchaj o tym, za co nagradza się współczesną literaturę, czego oczekują odbiorcy i w jaki sposób odchodzi się od modelu "wszystko albo nic". Bo zwycięzca nie bierze już dziś wszystkiego, a związki literatury i biznesu są coraz bardziej popularne.
W kole...2021-05-1241 min