Shows
ElementairZo dood als 1 konijn - het level zoals het eigenlijk echt isIn deze laatste aflevering van het tweede seizoen, filosoferen Geert en Marjolein over het leven. Want, wat is dat nu, leven? En wanneer leeft iets? Leeft een virus? Een kristal? De aarde? Leeft één konijn? Aristoteles komt natuurlijk weer eens kijken, en ook Star Trek komt af en toe ter sprake. May the Life be with You! Meer weten? www.biomens.eu 2021-09-201h 04
ElementairDe oneindige vergadering... waar niets verteld wordtIn deze aflevering hebben Geert en Marjolein het over twee belangrijke concepten; nul en oneindig. Wist je dat de Grieken en Romeinen bijvoorbeeld het getal nul niet gebruikten? Kijk maar eens naar hun getallennotering. En dat er meerdere soorten oneindig bestaan? We vrezen dat je deze aflevering misschien wel meer dan een keer zal moeten beluisteren om helemaal mee te zijn. Dat was bij Marjolein toch het geval... Meer weten? www.biomens.eu 2021-09-0649 min
ElementairVan bingo tot ka-ching! Over kansberekening, de lotto en gemeenschappelijke verjaardagen.Hoe groot is de kans dat ik de lotto win? Of dat 2 kinderen in een klas op dezelfde dag jarig zijn? Die eerste is waarschijnlijk nog veel kleiner dan je denkt, terwijl die tweede veel groter blijkt te zijn. In deze aflevering hebben we het over hoe je intuïtie het vaak mis heeft als het op het inschatten van kansen aankomt en over paradoxen in de kansberekening. Met excuses voor de vele breuken die we vermelden... Meer weten? www.biomens.eu2021-08-2242 min
ElementairWho's your daddy? Over DNA, RNA, PCR en CRISPRIn deze aflevering hebben we het over de drager van ons erfelijk materiaal en hoe we daar van afhangen voor de processen die ons in leven houden (proteïnen!). We bekijken ook hoe we dat DNA zelf kunnen vermenigvuldigen, voor onderzoek, om misdaad te bestrijden en ja, om uit te vissen wie je vader is. En op het einde trakteren we je op zo mogelijk de beste wetenschappelijke advertentie ooit gemaakt. Het filmpje kan je alvast hier vinden: https://www.youtube.com/watch?v=x5yPkxCLads Meer info? www.biomens.eu 2021-08-051h 04
ElementairNiet alleen op onze wereldIn onze tweede aflevering over exobiologie gaan we op zoek naar aliens. Gesteld dat er leven te vinden is buiten de aarde, waar zouden onze anderwereldse vrienden dan te vinden zijn? Het antwoord is verrassend dichtbij: zelfs in ons eigen zonnestelsel zijn er plaatsen waar leven zich zou hebben kunnen ontwikkelen. Hoe intelligent dat leven is, valt natuurlijk nog te bezien (maar dat zeggen sommigen van het leven op de blauwe planeet ook, natuurlijk). 2021-07-0539 min
ElementairAlleen op onze wereldDit is de eerste van twee afleveringen over exobiologie, of onze zoektocht naar buitenaards (intelligent) leven. In dit eerste deel bespreken Geert en Marjolein hoe groot de kans is dat buitenaardse intelligentie bestaat en hoe we die kans berekenen. De intro en outro muziek is eens iets anders, namelijk een stukje uit Chuck Berry's 'Johnny B. Goode', dat (naast ook de stemmen die je later hoort) op de gouden plaat staat die mee de ruimte ingestuurd werd bij de Voyager missie in 1977. Alle stukjes kan je hier terugvinden: https://soundcloud.com/the-film-effect/voyager-golden-record-music-from-earth 2021-06-2443 min
ElementairMoleculaire buitenwippers - Membranen in biologie en technologieHuizen hebben muren, landen hebben grenzen en douaneposten. Cellen hebben membranen - selectieve barrières die erover waken dat enkel de juiste voedingsstoffen en zouten, binnengeraken, en die ervoor zorgen dat bacteriën, gifstoffen en virussen buiten blijven. Of toch zoveel mogelijk. In het algemeen zijn die membranen zo efficiënt dat ingenieurs zoals onze Marjolein ze gebruiken om water mee te behandelen. Binnen zijn of niet binnen zijn, dat is de vraag. 2021-06-0638 min
ElementairWe snappen er eigenlijk niets van - Wat weten we wél over zwaartekracht?Zwaartekracht... een onderwerp dat we al lang wilden bespreken, maar telkens uitstelden. Want eigenlijk weten we nog steeds niet hoe zwaartekracht net werkt. Van de andere fundamentele krachten weten we dat wel. Maar zwaartekracht... in deze aflevering proberen we je uit te leggen wat we dan wel weten. Meer weten? www.biomens.eu 2021-05-2350 min
ElementairHet mysterie van de paarse WCGroen van jaloezie, maar ook van de stad van smaragd. Blauw van de kou maar ook een stijl in de muziek. Turquoise of toch maar appelblauwzeegroen. Wil je niet dood, stop dan voor rood (alleen bij groen mag je vanalles doen). Behalve voor wie leidt aan Daltonisme (kleurenblindheid) zijn kleuren een essentieel onderdeel van ons bestaan. We klimmen over de regenboog naar Walhalla, maken kennis met deeltjes en golfjes en vragen ons af wie er ooit voor het eerst een kleur benoemd heeft. 2021-05-1050 min
ElementairDe essentie van vrouwelijkheid?Oestrogeen is het hormoon dat zorgt voor vrouwelijke vormen en springende eitjes. Van functionele borsten tot menstruatieproblemen, veel hangt af van wat dat hormoon met een mensenlichaam doet. Andere moleculen bootsen die acties bovendien nog na, en zorgen zo voor de verstoring van de hormonale evenwichten, bij vrouwen én bij mannen. In deze aflevering zoomen we daarom eens dieper in op deze speciale stof. 2021-04-2547 min
ElementairStress bij dieren en planten: basis voor overlevingStress, acuut of chronisch, kan bij mensen al eens voor gekke en onaangename lichamelijke klachten leiden. Van acture maag-darmklachten tot vermoeidheid en vatbaarheid voor hart- en vaatziekten en maagzweren, aangenaam is het niet. En toch is stress inherent aan het opgroeien en opbloeien van levende wezens. Niet alleen voor dieren, maar ook voor planten. Want ook planten ervaren stress. Daarover hoor je alles in deze aflevering! Meer wetenschapsnieuwtjes? Bezoek www.biomens.eu! 2021-04-0440 min
ElementairOver bloemetjes en bijtjesHet verhaal van de bloemetjes en de bijtjes is zo oud als de straatmadelief (en eigenlijk nog heel wat ouder, want madeliefjes zijn als plantengroep jonger dan, bijvoorbeeld, de Magnolia's). Bloemen zijn de geslachtsorganen van bloeiende planten, en het is dus niet zo vreemd dat de menselijke soort ze aanbiedt aan potentiële partners. Bijtjes voeden zich met het lekkers dat uit die bloemen komt, en zorgen zo voor hun eigen nageslacht, en tegelijk voor dat van de bloemen zelf. En die bloemen... die hebben zo hun trucjes om die bijen zo ver te krijgen. Tijd voor een rondje r...2021-03-1447 min
ElementairVan patatten tot drop: zoutWe komen (als levende cellen) uit de oeroceaan, en dragen nog een druppeltje mee in ons evenwichtsorgaan. We strooien het op onze aardappelen en in onze soep. Onze zenuwcellen kunnen niet zonder, maar onze nieren gaan eraan kapot. Over zeezout, keukenzout, vlugzout en een hele hoop andere zoutjes.2021-03-0146 min
ElementairGevaren in het vrije veld: vergifNature, red in tooth and claw. Zo beschreef de Britse dichter Alfred Tennyson de wereld om hem heen. Eten en gegeten worden, vooral met veel bloed erbij. En toch is de Natuur veel geniepiger dan we denken: al loert de dood vaak om de hoek, toch gaat het dan meestal over eem biochemische aanval, met een gifstof. Slangen, spinnen, kwallen, paddestoelen, maar zelfs bloemen, eencellige wieren en bacteriën... alle beschikken ze over een chemisch arsenaal waar zelfs dat van de mens bij verbleekt.2021-02-1448 min
ElementairGisten in de keuken: fermentatieSchimmels en bacteriën staan er vaak om bekend dat ze ons ziek maken. Nochtans hebben deze organismen ons allerlei te bieden: gisten maken wijn en bier van druivensap en gerstenat, schimmels duiken op in brie en roquefort, en bacteriën leveren ons salami, emmenthal en een pak nog veel vreemdere maaltijden. Fermenteren kunnen we leren!2021-01-3046 min
ElementairDe schrik van elke middelbare scholier - Driehoeksmeetkunde in ons dagelijkse levenIn deze eerste aflevering van seizoen 2 overtuigen Geert en Marjolein je van het nut van de sinus en al zijn afgeleiden. We nemen je mee doorheen de geschiedenis van een van de meest ongeliefde onderwerpen in de wiskundelessen. Van optica tot astronomie en GPS, de toepassingen zijn eindeloos. Meer weten? www.biomens.eu2021-01-1744 min
ElementairVan homeopathie tot frenologie - hoe herken je goede wetenschap?In deze laatste aflevering van het eerste seizoen van Elementair, gaan we op zoek naar wat goede wetenschap nu is en vooral hoe je slechte wetenschap kan herkennen. We bekijken enkele voorbeelden, zoals homeopathie en frenologie, en bespreken wat placebo's, metastudies en goed experimenteel ontwerp hier mee te maken hebben. Meer weten? www.biomens.eu2020-06-2146 min
ElementairWe voelen nattigheid - de wondere wereld van waterIn deze aflevering legt Geert het vuur aan de schenen van Marjolein en stelt hij een heleboel interessante vragen over water. Want hoeveel water is er op onze aarde? En waarom is flessenwater zo populair in België? Ontdek het in deze aflevering! Meer weten? www.biomens.eu Helder, de podcast over water met Marjolein: www.helderpodcast.be 2020-06-0134 min
ElementairElementair, dr. Mendelejev! 150 jaar tabel der elementenDoorheen de eeuwen hebben wetenschappers en natuurfilosofen zich afgevraagd hoe alles opgebouwd is, waaruit alles rondom ons bestaat. Na heel wat theorieën definieerde Lavoisier op het einde van de 18de eeuw ten slotte het begrip "element" en rangschikte Mendelejev in 1869 alle bekende elementen in zijn beroemde tabel. Ondertussen kennen we 118 elementen. Tijd voor een diepere kennismaking.2020-05-1843 min
ElementairBouwen in de natuur: koolstofKoolstof is een van de meest veelzijdige atomen op onze aarde, van CO2 in onze atmosfeer tot koolstof in diamanten en potloden. In deze aflevering nemen we je mee, van anorganische tot organische koolstof, de koolstofcyclus en hoe onze atmosfeer vroeger vooral uit CO2 bestond (en hoe zuurstofgas die rol overnam) en waarom net koolstof (en niet silicium bijvoorbeeld) de bouwsteen in levende wezens is. Meer weten over deze en andere afleveringen? Ga naar www.biomens.eu2020-05-0239 min
ElementairWaarom de wereld een zootje is - over de thermodynamica en zijn wettenIn deze episode maken we het allemaal wat abstracter. We duiken in de thermodynamica – ooit de studie van stoommachines, vandaag een theorie over zo ongeveer alles wat bestaat en energie vereist en verbruikt. We hebben het over de Grote Hoofdwetten van de Thermodynamica: thermometers werken, energie gaat nooit verloren, en alles leidt naar wanorde. En we hebben het over een Belgische Nobelprijs! Meer weten over deze en andere afleveringen? Ga naar www.biomens.eu2020-04-1937 min
ElementairDe kool, de geit en de hond - over domesticatie van dier, plant én mensWe kozen de hond als beste vriend, de tarwe en de aardappel als maaltijd en de geit, het rund en het schaap voor kaas en yoghurt. In deze aflevering hebben we het over hoe dat zo gekomen is; domesticatie. We hebben het niet alleen over het eerste dier dat gedomesticeerd werd, duizenden jaren voor het onstaan van de landbouw, maar ook over hoe mensen eigenlijk zichzelf gedomesticeerd hebben. En zijn katten eigenlijk wel écht gedomesticeerd? Niet alleen dieren, maar ook planten komen aan bod! Van rijst en graan tot kool en aardappel. Meer weten over deze en a...2020-04-0541 min
ElementairStrijden tegen het kleinste, hoe vaccins ons beschermen tegen virussenTegen hoofdpijn hebben we aspirine, tegen bacteriën antibiotica en tegen een gebroken been een spalk. Maar tegen een virus ? Dankzij het werk van Jenner en Pasteur hebben we ook daar een wapen om verschillende virussen doeltreffend te bestrijden: vaccins. Ook al liggen die vandaag de dag af en toe onder vuur, zijn vaccins onze beste hoop tegen deze kleinste biologische ziekteverwekkers.2020-03-2241 min
ElementairLeven op z'n kleinst - Virussen, van corona tot pokken en HIVWe schrijven begin maart 2020. Nieuwsberichten over het coronavirus overheersen onze media. Maar wat zijn virussen nu eigenlijk? Deze kleinste vorm van leven (of niet?) op onze planeet vormen zowel een bedreiging als een zegen, zonder dewelke wij er als mens waarschijnlijk helemaal niet geweest zouden zijn. Meer informatie over deze aflevering en andere onderwerpen op www.biomens.eu.2020-03-0746 min
ElementairLand van gerst en honing - Over alcohol, fermentatie en destillatieWist je dat alcohol waarschijnlijk een belangrijke rol speelde bij het ontstaan van de landbouw? En dat alchemisten dachten dat alcohol de essentie van het leven was? In deze aflevering hebben we het over gerst en hoe je via fermentatie en destillatie dit simpele product kan omzetten in 1000en soorten bier en andere alcoholische dranken. Meer informatie over deze en andere afleveringen kan je terugvinden op www.biomens.eu!2020-02-1639 min
ElementairDe magie van cijfers - over Fibonacci, Riemann, vampiergetallen en veel meer02/02/2020 is een palindroomdag, je kan die datum van voor naar achter en andersom lezen, eender welke datumnotering je gebruikt. Dat komt niet vaak voor en inspireerde ons een aflevering te maken over getallen en cijfers. We hebben het over de rij van Fibonacci en de Gulden Snede, over Riemann en priemgetallen en hoe belangrijk dat werk is in elektronische beveiliging, maar ook over perfect, bijna perfecte, gebrekkige en andere getallen.2020-02-0247 min
ElementairDe stroom in de kikkerElektriciteit, we kennen het allemaal en zouden niet meer zonder kunnen leven. Maar dat kunnen we ook letterlijk nemen. Dezelfde potentiaalverschillen die er voor zorgen dat batterijen onze toestellen van stroom voorzien, zorgen er in ons lichaam voor dat je je hand wegtrekt als je iets warm aanraakt of je een gelukzalig gevoel ervaart als je een stukje chocolade eet. Maar ze is ook een belangrijke oorzaak voor het falen van ons hart en verlamming. In deze aflevering leer je alles over bio-elektriciteit, het communicatiesysteem van ons zenuwstelsel. Meer informatie bij deze en al onze andere afleveringen...2020-01-1632 min
ElementairDe slimste van de klas - intelligentie van mens en dierWe weten allemaal nog wel wie de slimste was in de klas en wie voelt zich niets graag eens slimmer dan iemand anders? Maar slim zijn, is dat hetzelfde als intelligent zijn? En meten die IQ tests dat wel echt? Of slimme ouders, grotere hersenen en veel sudoku's oplossen écht voor een hogere intelligentie zorgen, bespreken we in deze aflevering. Meer informatie over deze en andere afleveringen kan je terugvinden op www.biomens.eu!2019-12-3145 min
ElementairVoor de veranderingEen harde dobber voor heel wat jongeren op de middelbare school, een handig instrument in exacte en toegepaste wetenschappen. Newton en Leibniz ontwikkelden de afgeleide in de zeventiende eeuw (en hielden er een levenslange vete aan over) en sindsdien komen we ze overal tegen - tot in het politiek discours toe. Tijd voor informatieversnelling. In de bonusaflevering bij deze aflevering, doen Geert en Marjolein een online quiz om te bepalen of ze zelf Newton of Leibniz zouden zijn...2019-12-1532 min
ElementairEcosysteemdiensten - het systeem achter de natuurHoe technologisch geavanceerd we ook lijken, toch steunt onze menselijke samenleving nog zeer sterk op al wat we uit de natuur halen. De natuur en zijn ecosystemen helpen ons vooruit - en veel meer dan we beseffen. In deze podcast en blogs (op www.biomens.eu) leggen we uit hoeveel, en hoe wetenschappers dat uitrekenen.2019-11-3038 min
ElementairDe biologie van een seksloze vruchtMeer informatie? Zie biomens.eu! Geen vrucht zo bekend en geliefd als de banaan. De vrucht dient als basisvoedsel voor ongeveer 400 miljoen mensen (meer dan enkel een banana split van tijd tot tijd), en we produceren er op aarde jaarlijks meer dan 100 miljoen ton van. Er valt natuurlijk nog veel meer over te vertellen.2019-11-1333 min
ElementairTrailer Elementair PodcastWelkom bij Elementair!2019-11-1303 min