Shows
Na dobrym torze58: Oceń ruch rowerowy w swoim mieście! - Rafał GlazikJakie jest miejsce rowerów w przestrzeni miejskiej i jak mieszkańcy oceniają komfort korzystania z tej formy transportu?
W dzisiejszym odcinku przyjrzymy się badaniu klimatu rowerowego, w ramach którego mieszkańcy polskich miast oceniają jakość infrastruktury i swoje doświadczenia związane z poruszaniem się na rowerze.
Dlaczego takie badania mają znaczenie, co mogą wnieść do rozwoju transportu i w jakim stopniu mogą wpłynąć na decyzje samorządów? Zastanowimy się również, jakie korzyści płyną z udziału mieszkańców w takich badaniach, a także jakie wyzwania stoją przed miastami, które chcą...2024-12-2046 minNa dobrym torze57: Jak zaplanować rozwój sieci kolejowej? - Michał LitwinW dzisiejszym odcinku nie odpowiemy na pytanie, jak powinna wyglądać docelowa sieć kolejowa w Polsce. Zastanowimy się jednak, jak moglibyśmy wyznaczyć jej kształt w długoterminowej perspektywie. Spróbujemy przyjrzeć się procesowi, który pozwoliłby na efektywne planowanie przyszłych inwestycji, uwzględniając nie tylko ruch pasażerski, ale także towarowy.
Czy inwestycje w ramach Centralnego Portu Komunikacyjnego możemy już traktować jako zamkniętą, kompletną koncepcję rozwoju sieci kolejowej w Polsce? A może to dopiero początek, a przed nami jeszcze wiele ważnych decyzji dotyczących dalszego rozwoju infrastruktury kolejowej?...2024-12-1056 min
AUTO RADIO - MOTO RADIOArtur Pluta: plac manewrowy jest zbędny, zamiast niego lepiej wyjechać poza miastoEgzamin na prawo jazdy nie powinien odbywać się tylko w mieście, likwidacja placu manewrowego i wprowadzenie kursu doskonalenia jazdy na specjalnym torze – to warto wprowadzić do systemu szkolenia kierowców, aby na polskich drogach było bezpieczniej. Tak uważa Artur Pluta, właściciel Szkoły Jazdy ENIGMA. O konieczności zmian w polskim systemie szkolenia i egzaminowania kierowców mówiliśmy w minionym tygodniu w ramach społecznej akcji Radia Kielce „Bezpieczne drogi (w) przyszłości”. Eksperci wskazali, że zaostrzanie kar i podwyższanie mandatów za wykroczenia drogowe nie wystarczy. Artur Pluta, właściciel Szkoły Jazdy ENIGMA n...2024-12-0607 minNa dobrym torze56: Czy Horyzontalny Rozkład Jazdy odmieni polską kolej? - Michał JasiakHoryzontalny Rozkład Jazdy to koncepcja połączeń kolejowych, która ma na celu stworzenie cyklicznego, przejrzystego i wygodnego dla pasażerów systemu kolejowych przewozów dalekobieżnych. Będzie on oparty na stałych liniach komunikacyjnych, dopasowanych do potrzeb podróżnych, zapewniając jednocześnie wygodne przesiadki i spójność całej siatki połączeń.
Nad Horyzontalnym Rozkładem Jazdy pracuje zespół składający się z Ministerstwa Infrastruktury, CPK, PKP PLK, CUPT pod nadzorem UTK.
Stanowi on bardzo ważny element przygotowań do liberalizacji rynku dalekobieżnych przewozów kolejowych w Polsce, która ma wejść w życie od 2030 r...2024-11-141h 13Na dobrym torze55: Autobusy elektryczne są tańsze niż spalinowe! Jak to możliwe? - Paweł EngelKoszt zakupu miejskiego autobusu elektrycznego jest około 2-3 razy wyższy niż autobusu spalinowego najnowszej klasy EURO 6. Kupując autobusy elektryczne trzeba pamiętać także o niezbędnych do poniesienia kosztach budowy infrastruktury do ładowania. Ale czy na pewno inwestycje i późniejsze koszty eksploatacyjne w przypadku autobusów elektrycznych są wyższe niż dla tych spalinowych? Na to pytanie, na podstawie danych zebranych od miejskich operatorów autobusowych, starał się odpowiedzieć zespół analityczny Centrum Unijnych Projektów Transportowych.
W tym odcinku porozmawiamy o całkowitych kosztach posiadania miejskich autobusów o różnych rodzajach napędów. Czy jesteśmy goto...2024-10-0444 minNa dobrym torze54: Wykorzystajmy doświadczenia Czech i Słowacji, aby rozwinąć transport publiczny - Peter JančovičCzechy często wymieniane są jako kraj, w którym regionalny transport zbiorowy jest dostępny i funkcjonuje bardzo dobrze. Pomimo wyzwań z jakimi mierzył się w ostatnich dekadach, historia jaką przeszedł jest całkowicie różna od tej, która miała miejsce w Polsce. Słowacja poszła jeszcze inną drogą.
W dzisiejszym odcinku porozmawiamy o funkcjonowaniu transportu publicznego w Polsce, Czechach i na Słowacji zastanawiając się, które rozwiązania z Czech i Słowacji mogłyby zainspirować nas i zostać zaadaptowane w Polsce.
Korzystając także z doświadczenia naszego gościa, chc...2024-09-1957 minNa dobrym torze53: Od czego zależy jakość życia? - Jakub Romański, Stanisław TarnawaCzy wiedzieliście, że istnieje zależność między dostępnością miejsc użyteczności publicznej i transportu publicznego, a poczuciem zadowolenia z życia?
Badania naukowe wskazują, że m.in. jakość przestrzeni publicznych, jakość usług transportu publicznego, czy też warunków poruszania się pieszo znacząco wpływają na jakość życia społeczności, a także na ogólną satysfakcję z życia pojedynczych mieszkańców.
Dzięki projektowi realizowanemu przez międzywydziałowe Koło Naukowe "Smart City" na Politechnice Warszawskiej, badana i sprawdzana jest w polskich, a dokładniej w warszawskich warunkach właśnie ta zależność...2024-05-2331 minNa dobrym torze52: Podzielmy Polskę na nowo, żeby ją lepiej połączyć - prof. dr hab. Przemysław ŚleszyńskiWspółpraca jednostek samorządu terytorialnego w zakresie organizacji publicznego transportu zbiorowego umożliwia tworzenie bardziej efektywnych systemów komunikacyjnych. Obecnie odbywa się ona na zasadzie dobrowolności i własnej inicjatywy samorządów. Te zaangażowane szukają porozumienia i tworzą połączenia łączące ich obszary.
Mały zasięg terytorialny tego typu porozumień może jednak nie dać korzystnych efektów, jeżeli mieszkańcy żyją i funkcjonują na większym obszarze. Zbyt duże terytorialnie podmioty odpowiedzialne za organizację transportu publicznego mogą stać się natomiast trudne do zarządzania i słabiej odpowiadać na potrzeby mieszkańców.
Warto...2024-03-0838 minNa dobrym torze51: Wielkie pieniądze dla Polski - ETS 2 i Społeczny Fundusz KlimatycznyW najbliższych latach w obszarze transportu nastąpią znaczące zmiany rynkowe. Powstanie nowy system handlu uprawnieniami do emisji nazywany BRT ETS lub ETS 2. Obejmie on m.in. transport drogowy. Paliwa zostaną obłożone opłatą emisyjną, a ich dystrybutorzy będą musieli kupować uprawnienia. Dochody ze sprzedaży tych uprawnień trafią do Społecznego Funduszu Klimatycznego, który będzie miał na celu zapewnienie wsparcia słabszym grupom i podmiotom, które najbardziej odczują skutki nowego systemu.
W tym odcinku chciałbym się dowiedzieć jak dokładnie będzie działał nowy system ETS 2? Jak duży będzie miał on wpływ...2024-02-2231 minNa dobrym torze50: Rusza kurs "Postaw na transport publiczny i wygraj wybory"Jak zmotywować lokalnych polityków, aby na poważnie zajęli się problemem wykluczenia komunikacyjnego w swoich gminach?
Grupa ekspertów z dziedziny transportu i infrastruktury znalazła na to sposób i przygotowała darmowy kurs internetowy Postaw na transport publiczny i wygraj wybory.
Kurs skierowany jest m.in. do kandydatów w wyborach samorządowych, zarówno na szczeblu gminnym, jak i powiatowym.
Twórcy inicjatywy, dając politykom gotowe rozwiązania, chcą ich zachęcić do podejmowania realnych działań na rzecz poprawy jakości życia społeczeństwa.
Zapraszamy do odsłuchania jubileusz...2024-02-0115 minNa dobrym torze49: Finansowanie infrastruktury transportowej - Maciej GładygaW Polsce każdego roku inwestujemy w infrastrukturę transportową kilkadziesiąt miliardów złotych. Jednymi z kluczowych źródeł finansowania są Krajowy Fundusz Drogowy oraz Fundusz Kolejowy. Mimo podobnej nazwy sposób zasilania i funkcjonowania tych funduszy jest inny.
Inwestycje na sieci kolejowej, w przeciwieństwie do inwestycji na sieci dróg, nie mają zapewnionego stabilnego finansowania krajowego, w tym prefinansowania, uniezależnionego od perspektyw finansowych Unii Europejskiej. Powoduje to przestoje w ogłaszaniu i rozstrzyganiu przetargów na przełomie poszczególnych perspektyw. Efektem jest niestabilność i niepewność, które nie pozwalają na rozwój potencjału polskich firm w...2024-01-0437 minNa dobrym torze48: Czy rozkład jazdy to tajemnica? - Aleksander DąbrowskiCzy planowaliście kiedyś podróż pomiędzy miastami z wykorzystaniem różnych środków transportu zbiorowego? Jeżeli wiecie jak funkcjonuje transport publiczny w danych miejscach, to zapewne nie jest to dla Was bardzo trudne zadanie. Pytanie tylko co w sytuacji, jeżeli chcielibyście dotrzeć do miejscowości, w której jeszcze nigdy nie byliście? W większości przypadków, sprawa wtedy nie jest już tak prosta.
Wyzwanie może być podobne także z perspektywy wielu osób mieszkających nawet w danej miejscowości, ale przemieszczających się jedynie swoimi samochodami. Brak łatwego dostępu do informacji...2023-12-2151 minNa dobrym torze47: Nowa ustawa o planowaniu przestrzennym - Joanna MajPod koniec września weszła w życie nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Wprowadza ona szereg zmian. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zostanie zastąpione przez plan ogólny, który samorządy będą musiały przyjąć do 2026 roku. Zgodnie z szacunkami Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN to właśnie obowiązujące cały czas Studia przewidywały tereny zabudowy mieszkaniowej dla nawet 200 mln osób. Prowadziło to nieuchronnie do pogłębiania chaosu przestrzennego i związanych z nim ogromnych kosztów finansowych oraz społecznych.
W nowej ustawie pojawią się także o...2023-12-0750 minNa dobrym torze46: Odblokujmy transport intermodalny! - Marta WaldmannIntermodalny transport towarowy był przedmiotem opublikowanego w pierwszej połowie roku sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. Zgodnie z tym dokumentem w UE nadal nie zapewniono równych warunków działania dla transportu intermodalnego, a w rezultacie nadal nie może on konkurować na równych warunkach z transportem drogowym.
Trybunał wskazał także, że Komisja Europejska nie określiła ilościowych celów dotyczących udziału intermodalnych przewozów towarowych i wyznaczyła nierealistyczne cele dla UE na lata 2030 i 2050. Cele te nie były oparte na solidnych symulacjach dotyczących tego, jak duże przesunięcie międzygał...2023-11-2349 minNa dobrym torze45: Zielone Pierścienie Miast - Mirosław KaznowskiZielone pierścienie miast to koncepcja ochrony terenów otwartych, pozbawionych zabudowy, otaczających tereny zurbanizowane. Jej głównym celem jest ograniczenie niekontrolowanej suburbanizacji. Umożliwiają one jednocześnie zachowanie obszarów zielonych istotnych dla różnorodności biologicznej, wymiany powietrza, zwiększenia retencji wód oraz zachowania powiązań przyrodniczych. Mogą one pełnić funkcję rekreacyjną, rolniczą, czy środowiskową.
Dlaczego poruszam taki temat w podcaście dotyczącym transportu i mobilności?
Ponieważ to właśnie chaotycznie rozprzestrzeniająca się zabudowa jest szczególnie trudna do obsługi transportem publicznym. Często uniemożliwia także budowę atrakcyjnej infra...2023-11-1026 minNa dobrym torze44: W jaki sposób zmieniać przestrzeń publiczną? - Paweł JaworskiRozwój zrównoważonej mobilności w miastach jest w dużym stopniu powiązany i uzależniony od przekształceń przestrzeni publicznych, zmiany jej funkcji i sposobu wykorzystania. Zmiany te często są kontrowersyjne, budzą emocje, obawy i sprzeciw. Samorządy realizując takie projekty często przeprowadzają konsultacje społeczne dając mieszkańcom możliwość w określonych ramach odniesienia się do przedstawianej koncepcji zmian. Jednostki publiczne zazwyczaj wprowadzają nieduże korekty, uwzględniając postulaty mieszkańców. Czasami opór społeczny i obawy decydentów są tak duże, że dochodzi do zawieszenia realizacji projektu....2023-10-2057 minNa dobrym torze43: Elektryfikacja transportu drogowego - Aleksander ŚniegockiTransport stanowi jeden z głównych sektorów polskiej gospodarki odpowiadając za prawie 6% PKB. Polskie przedsiębiorstwa w 2021 r. odpowiadały za prawie 20% pracy przewozowej wykonywanej w UE, realizując przewozy także wewnątrz sąsiednich krajów oraz pomiędzy nimi. W przypadku relacji Niemcy – Francja polskie firmy realizują aż około 20% pracy przewozowej.
Drogowy transport towarowy jest względnie pracochłonny i zdominowany przez mikro i małe przedsiębiorstwa. Charakteryzuje się stosunkowo niskim poziomem inwestycji w porównaniu do wartości branży.
Jednocześnie ze względu na wzrost znaczenia zagadnień klimaty...2023-10-0544 minNa dobrym torze42: Współpraca w metropolii - Krzysztof Perycz-SzczepańskiObszary metropolitalne to intensywnie rozwijające i urbanizujące się tereny, powiązane ze sobą wieloma zależnościami społecznymi i gospodarczymi. Obejmują one wiele jednostek samorządu terytorialnego różnego szczebla, których zadania i kompetencje w dużym stopniu się przenikają i uzupełniają.
Mimo braku dedykowanych im uregulowań prawnych samorządy próbują w różnym stopniu nawiązywać współpracę i koordynować działania. Obecnie ta współpraca pomiędzy poszczególnymi jednostkami ma dobrowolny charakter. Opiera się często na dobrze rozumianym interesie lokalnym, lecz czasami bez uwzględnienia szerszego kontekstu całej metropolii.
Systemowym ro...2023-09-2146 minNa dobrym torze41: ESG w logistyce - Piotr LachowiczObowiązek raportowania ESG za 2024 r. dotyczyć będzie jednostek zaufania publicznego, czyli między innymi spółek giełdowych, banków, zakładów ubezpieczeń, czy funduszy inwestycyjnych zatrudniających średnio ponad 500 osób oraz spełniających określone kryteria finansowe. Rok później wymaganie to obejmie już także pozostałe duże przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 250 pracowników.
Pomimo tych regulacji, niektóre firmy, które nie są objęte tym obowiązkiem, decydują się już teraz na sporządzanie raportów zagadnień zrównoważonego rozwoju. Motywacją mogą być z jednej strony aspekty wizerunkowe, ale w co...2023-09-1459 minNa dobrym torze40: Car sharing w miastach - Maciej PanekLiczba samochodów osobowych w Polsce stale rośnie. Rośnie tym samym obciążenie domowych budżetów kosztami zakupu, utrzymania i eksploatacji aut. Tymczasem prywatne samochody stoją zaparkowane średnio przez 95% czasu. Alternatywę mogą stanowić systemy car sharingu. Dają one możliwość osobom rzadziej korzystającym z auta rezygnacji z jego posiadania, ale jednocześnie korzystania z niego w razie potrzeby.
Z punktu widzenia miasta samochody współdzielone przede wszystkim uwalniają przestrzeń. Szacuje się, że jedno takie auto może zastąpić od kilku do nawet kilkunastu samochodów prywatnych.
Jaki potencjał mają usługi car sharingu? Jak przekonać...2023-08-3136 minNa dobrym torze39: Jak zmienia się mikromobilność? - Maciej LubaśMija właśnie rok od publikacji 15 odcinka podcastu „Na dobrym torze”, w którym rozmawialiśmy o hulajnogach elektrycznych. Zatem pora wrócić do tematu mikromobilności w miastach. Wiele z nich, zarówno w Polsce, jak i w Europie, stara się uporządkować przede wszystkim zasady parkowania.
Jednocześnie według danych portalu Mobilne Miasto oraz SmartRide.pl w ciągu tego roku dostępność współdzielonych e-hulajnóg w Polsce wzrosła o blisko 65 proc. do poziomu prawie 74 tys. pojazdów, które dostępne były w 122 miejscowościach, czyli 33 miejscowościach więcej niż przed rokiem.
[AK...2023-08-1725 minNa dobrym torze38: Więcej rowerów w miastach! - Marcin HyłaRozwój ruchu rowerowego to wielka szansa dla polskich miast. To właśnie ten środek transportu ma ogromny potencjał zarówno w zakresiezaspokajania dużej części potrzeb transportowych, a także ograniczania emisji CO2, hałasu oraz zanieczyszczeń. Jest to najbardziej efektywny energetycznie środek transportu, powszechnie dostępny, tani i zajmujący niewiele miejsca.
W miastach takich jak Amsterdam czy Kopenhaga. Udział ruchu rowerowego w podróżach do pracy lub szkoły osiąga 50%. Są to miasta porównywalne pod względem zarówno powierzchni, jak i populacji do dużych polskich miast. Także w wielkich metropoliach, ta...2023-08-0359 minNa dobrym torze37: Infrastruktura transportu zbiorowego - dr inż. Marek BauerJednym z elementów warunkujących wybór transportu zbiorowego w codziennych podróżach jest jakość i dostępność elementów infrastruktury transportu publicznego. To między innymi od tego jak daleko położony jest przystanek, jaki jest czas przejazdu autobusem, czy tramwajem w porównaniu do podróży samochodem zależy jaki środek transportu wybierzemy.
W poprzednich odcinkach podcastu rozmawialiśmy o Wytycznych Projektowania infrastruktury dla pieszych i dla rowerów, a także o tych dotyczących pomiarów i prognoz ruchu drogowego. W tym odcinku chciałbym poruszyć temat infrastruktury transportu publicznego i kolejnej części wytycznych...2023-07-2049 minNa dobrym torze36: Pomiary i prognozy ruchu - Bartłomiej WiertelDane pozyskane z pomiarów ruchu drogowego wykorzystywane są przy opracowywaniu projektów organizacji ruchu, programów sygnalizacji świetlnej, czy obliczeniach przepustowości. Do wykonywania regularnych pomiarów ruchu drogowego zarządców dróg zobowiązuje ustawa o drogach publicznych. Największym takim badaniem jest Generalny Pomiar Ruchu (GPR) realizowany co 5 lat.
Wyniki pomiarów ruchu wykorzystywane są także do przeprowadzenia analiz w zakresie ochrony środowiska, a także do sporządzania prognoz oraz kalibracji modeli ruchu. Te zaś są podstawą do podejmowania decyzji o budowie nowych dróg. czy przebudowie istniejących odcinków. Na ich podstawie określa...2023-07-0654 minNa dobrym torze35: Efektywne inwestycje infrastrukturalne - Piotr MalepszakPod koniec kwietnia Ministerstwo Infrastruktury opublikowało projekt Krajowego Programu Kolejowego do 2030 roku (z perspektywą do roku 2032). Do końca perspektywy tego programu, czyli w ciągu 9 lat przebudowanych ma zostać nieco ponad 4 tys. km torów. Długość linii kolejowych pozwalających na ruch pociągów pasażerskich z prędkością powyżej 160 km/h ma wzrosnąć o niecałe 300 km. Średnia prędkość kursowania pociągów towarowych na sieci kolejowej, zgodnie z założeniami Programu powinna wzrosnąć do 40 km/h z niecałych 30 km/h obecnie. Planowany koszt Programu to ok. 80 mld zł.
Oczywiście nie możemy zapo...2023-06-221h 00Na dobrym torze34: Akceptowalna polityka klimatyczna - Jakub SokołowskiPodatki środowiskowe, czyli dodatkowe opłaty za korzystanie z paliw kopalnych, są efektywnym mechanizmem realizacji polityki klimatycznej. Często oznaczają jednak wyższe ceny prądu, ogrzewania i paliw, co może prowadzić do napięć społecznych – protestów i demonstracji. W konsekwencji mogą one spowodować nawet unieważnienie celów polityki klimatycznej.
Przykładem takiego procesu może być Ruch Żółtych Kamizelek, będący ogólnokrajowym protestem społecznym we Francji, który rozpoczął się pod koniec 2018 r. Protestujący nosili żółte kamizelki, co stało się ich znakiem rozpoznawczym. Początkowo protestował on przeciwko planowanej podwyżce cen paliw. Z czasem p...2023-06-0840 minNa dobrym torze33: Strefy czystego transportu - Bartosz PiłatWedług badań przeprowadzonych w Warszawie w 2020 r. pojazdy starsze niż 14 lat stanowiące 17 proc. badanych pojazdów w ruchu odpowiadały za 37 proc. emisji tlenków azotu i aż 52 proc. emisji pyłów zawieszonych.
Z drugiej strony pomiary emisji spalin przeprowadzone w 2019 r. na terenie Krakowa, wykazały inne bardzo niepokojące zjawisko. Stwierdzono, że aż blisko połowa przebadanych pojazdów nie spełniała norm wynikających z homologacji w zakresie emisji tlenków azotu, tlenku węgla, węglowodorów, czy pyłów.
Pozorna oszczędność na samochodach i ich stanie technicznym kosztuje więc na...2023-05-2540 minNa dobrym torze32: Infrastruktura piesza i rowerowa - dr Maria Zych-LewandowskaNajwyższa Izba Kontroli opublikowała w ostatnim czasie raport pokontrolny dotyczący utrzymania i rozwoju miejskich sieci infrastruktury rowerowej. Wynika z niego, że w dziesięciu skontrolowanych miastach od 2019 do I kwartału 2022 roku długość dróg dla rowerów zwiększyła się o 17%, pasów ruchu dla rowerów o 26%, a dróg dla pieszych i rowerów o 15%.
Jednocześnie w trzech z 10 skontrolowanych zarządów dróg przy realizacji inwestycji przyjęto rozwiązania nieodpowiadające obowiązującym przepisom lub standardom.
Jaki jest zatem stan infrastruktury rowerowej w Polsce i jakie są najwięk...2023-05-1159 minNa dobrym torze31: Jak planować transport publiczny? - Marcin GromadzkiW ostatnich latach w debacie publicznej, a także w świadomości społecznej zaistniał problem wykluczenia transportowego. Dużo mówi się także o ochronie środowiska i neutralności klimatycznej. Chociaż te zagadnienia to zupełnie odrębne tematy, to mają one pewien element wspólny. Jest nim rozwój transportu publicznego, a on nie jest niestety przedmiotem tak intensywnej debaty.
Zmiany w tym obszarze zachodzą bardzo powoli. W jednych miejscach zmierzają w dobrą stronę, ale są też i takie, gdzie następuje regres. Mam jednak nadzieję, że tę sytuację uda się niebawem zmienić. Wtedy musimy być w stanie odpowiedzi...2023-04-2746 minNa dobrym torze30: Czysty transport w miastach - Nina Józefina BąkZgodnie z raportem NIK w Warszawie transport odpowiada za 63 proc. zanieczyszczenia pyłami PM10 oraz ok. 75 proc. tlenków azotu (NOx). Według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w aglomeracji krakowskiej 41% masy wszystkich zanieczyszczeń powietrza wyemitowanych w 2021 r. stanowią zanieczyszczenia z transportu.
Pomimo wieloletniej debaty publicznej dotyczącej zanieczyszczenia powietrza, którym oddychamy przecież wszyscy, zmiany zachodzą bardzo powoli.
Zatem w jaki sposób ruszyć z miejsca? Szukając rozwiązań nie powinniśmy zapominać o tym, aby były one w jak największym stopniu akceptowalne społecznie. Tak, aby transformacja transportowa, której tak bardzo potrzebu...2023-04-1327 minNa dobrym torze29: Odbudujmy polską kolej - Karol TrammerW 1990 roku polska sieć kolejowa liczyła ponad 26 tysięcy kilometrów linii. Obecnie w eksploatacji mamy jedynie około 18 tysięcy kilometrów, z czego dwa tysiące, które oficjalnie są czynne, w praktyce jest nieprzejezdnych.
Proces i decyzje, które doprowadziły do tego opisuje książka pod tytułem “Ostre cięcie. Jak niszczono polską kolej”. Pokazuje ona szereg zaniedbań, błędów, a nawet świadomych i celowych działań, które doprowadziły nas do obecnej sytuacji. Książkę należy zaliczyć do kategorii reportaży i literatury faktu. W tym odcinku chciałbym jednak rozwinąć jej ostatn...2023-03-3059 minNa dobrym torze28: Autonomiczne minibusy - Mikołaj KwiatkowskiCzy autonomiczne minibusy, zabierające na pokład kilkanaście osób, mogą w przyszłości poprawić dostępność transportu publicznego? Jaką rolę mogą odegrać w zrównoważonym systemie transportowym? Czy jest to jedynie gadżet i ciekawostka, czy sposób na rozwiązanie niektórych problemów komunikacyjnych Polski? Czy do takich pojazdów uda się przekonać Polki i Polaków?
W Europie wiele miast aktualnie przeprowadza pilotaże, testując tego typu autonomiczne pojazdy w rzeczywistych warunkach ruchu ulicznego. W Polsce, póki co, odbyły się pojedyncze jazdy testowe, ale już w tym roku możemy spodziewać się p...2023-03-1533 minNa dobrym torze27: Konkurencja na torach - prof. dr hab. Stefan Akira JareckiKonkurencja, cytując encyklopedię PWN, to proces, w którym uczestnicy rynku, dążąc do realizacji swych interesów, próbują przedstawić oferty korzystniejsze od innych m.in. ze względu na cenę, czy jakość, wpływające na decyzję zawarcia transakcji.
Rozmawiając o kolejowych przewozach pasażerskich w Polsce możemy powiedzieć wiele, ale poza kilkoma wyjątkami, z pewnością nie można określić tego rynku jako konkurencyjnego.
Uwarunkowania prawne na tym rynku zmienił jednak IV pakiet kolejowy Unii Europejskiej, a dokładniej jego „filar rynkowy” przyjęty już ponad 6 lat temu wraz z późniejszą implementacj...2023-02-1658 minNa dobrym torze26: Raportowanie ESG - Piotr BiernackiESG to skrót od angielskich słów: environmental, social, corporate governance. Oznacza on środowisko, odpowiedzialność społeczną i ład korporacyjny. Nowe przepisy unijne, które weszły w życie pod koniec 2022 roku nakładają na firmy obowiązek raportowania działań z tego zakresu. Tworzą jednolite ramy prawne do opracowywania raportów niefinansowych, tak aby były one porównywalne.
W tym odcinku chciałbym się dowiedzieć jak te nowe regulacje wpłyną na cały sektor transportu, a także budownictwa infrastrukturalnego.
Przez zawiłości systemu raportowania niefinansowego, a także jego wpływ na zrównoważony transport...2023-02-021h 25Na dobrym torze25 [DE]: 9-Euro-Ticket und Deutschlandticket – Andreas Schilling - Podcast "Auf dem guten Gleis"Im Sommer 2022 wurde Deutschland für drei Monate zum Testfeld für eine spannende Tariflösung. Man konnte eine Fahrkarte für alle öffentlichen Nah- und Regionalverkehrsmittel in Deutschland kaufen. Einfach, günstig, über viele Wege verfügbar und ohne Tarifzonen. Und das alles für nur 9 € pro Monat. Rund 52 Millionen Tickets seien demnach bundesweit verkauft worden.
Der VDV-Umfrage zufolge haben rund zehn Prozent der Nutzerinnen und Nutzer des 9-Euro-Tickets mindestens einmal ihr Auto zugunsten von Bus oder Bahn stehen lassen. 1,8 Millionen Tonnen CO2 seien auf diese Weise eingespart worden.
War dieses Ticket ein Erfolg? Wie hat es...2023-01-2534 minNa dobrym torze25: 9-Euro-Ticket i jego następca - Andreas SchillingLatem 2022 roku Niemcy stały się na trzy miesiące poligonem doświadczalnym bardzo ciekawego rozwiązania taryfowego w komunikacji publicznej. Umożliwiono zakup biletu na wszystkie lokalne i regionalne środki transportu publicznego w całych Niemczech, na wszystkich trasach i bez żadnych stref taryfowych za jedyne 9 € miesięcznie.
W całym kraju sprzedano około 52 miliony biletów. Według badania Związku Niemieckich Przedsiębiorstw Transportowych około 10% osób, które skorzystały z biletu za 9 €, przynajmniej raz porzuciło samochód na rzecz autobusu lub pociągu. W ten sposób zaoszczędzono 1,8 mln ton CO2.
Czy ten b...2023-01-2033 minNa dobrym torze24: Postulaty od trzech pokoleń – dr Wojciech SzymalskiJednym z większych obszarów interwencji w pespektywie finansowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027 będzie transport. To wielkie środki finansowe, które powinniśmy jako kraj wykorzystać tak dobrze i efektywnie, jak to tylko możliwe, a głos społeczeństwa obywatelskiego powinien być wysłuchany.
W związku z tym w połowie października Instytut na rzecz Ekorozwoju zorganizował warsztaty, w ramach których spotkali się przedstawiciele organizacji społecznych takich jak Krajowy Instytut Gospodarki Senioralnej, Rodzice dla klimatu - Parents for Future i Młodzieżowy Strajk Klimatyczny. Reprezentacja obywateli z trzech pokoleń: młodzi...2022-12-2934 minNa dobrym torze23: Tramwaje i lekka kolej - Grzegorz MadrjasJuż od kilkunastu lat tramwaje w Europie zyskują na znaczeniu. Doceniane są zarówno korzyści środowiskowe jakie dają - ich efektywność energetyczna, jak również ich miastotwórcza rola, podniesienie atrakcyjności przestrzeni miejskiej i poprawa wizerunku miasta.
Pomimo faktu, że największe miasta w Polsce posiadają sieci tramwajowe, to jednak spośród 23 największych polskich miast powyżej 150 tys. mieszkańców, aż 8 z nich nie posiada żadnej linii tramwajowej.
Jednocześnie systemy tramwajowe mogą się od siebie bardzo różnić. Zarówno z punktu widzenia pasażera, jak i organizatora oraz operatora transportu publicznego...2022-12-151h 11Na dobrym torze22: Modelowanie ruchu - dr inż. Tomasz DybiczWydając niewielkie pieniądze zazwyczaj tego szczególnie nie analizujemy i nie zastanawiamy się, jakie korzyści odniesiemy z danego zakupu. Zasadniczo, im wyższe kwoty wydajemy, tym nasze decyzje zakupowe są bardziej przemyślane, a przynajmniej takie powinny być.
Zarówno w transporcie, jak i w budownictwie infrastrukturalnym prawie każda inwestycja oznacza duże nakłady finansowe. Zatem decyzje, które podejmujemy powinny być rozważne i naprawdę dobrze przebadane. Przecież nie każdy pomysł inwestycyjny, na który wpadniemy, okaże się dobrym rozwiązaniem. Tak to już jest z pomysłami i kreatywnym myśleniem.
...2022-12-0131 minNa dobrym torze21: Grywalizacja w mobilności - Paweł TkaczykGrywalizacja pozornie nie jest bezpośrednio związana z tematem mobilności i transportu. Uważam jednak, że w najbliższej przyszłości może być jednym z ważniejszych narzędzi wspierającym transformację w kierunku zrównoważonej mobilności.
Z jednej strony potrzebujemy stworzenia warunków i możliwości przemieszczania się w inny, niż dotychczas sposób. Może to być zarówno aktywna mobilność, mikromobilność, czy wysokiej jakości transport zbiorowy. Z drugiej strony musimy zmierzyć się z problemem zmiany naszych nawyków i przyzwyczajeń. Powinniśmy także wypromować te bardziej zrównoważone sposoby przemies...2022-11-1734 minNa dobrym torze20: Regionalny transport autobusowy - Piotr Rachwalski“Kiepsko spała. Może ze strachu, że zaśpi, a może dlatego, że w tym wieku po prostu śpi się nie za dobrze.
Lekarza miała na dziesiątą, lecz autobus o wpół do ósmej i to do niego trzeba się dopasować. Jeszcze na przystanku ta chwila lęku, że jednak nie przyjedzie, nie zatrzyma się, ale wreszcie go widać, wyjeżdża zza zakrętu. Trzeba zadrzeć wysoko nogę, jeszcze trochę, wtaszczyć siatkę, dzień dobry, trzasnąć drzwiami, bilet poproszę, proszę, i można poszukać miejsca. Sprawdzić w torbie czy wszystko się wzięło. Portfel. Legitymacja emeryta. Kanapki. Leki. Napój...2022-11-031h 24Na dobrym torze19: Miasto kompaktowe - dr hab. Arkadiusz PtakZgodnie z prognozą GUSu w 2050 r. liczba ludności rezydującej w Polsce wyniesie 34,8 mln. Oprócz ujemnego przyrostu naturalnego, będziemy obserwować również dalsze niekorzystne zmiany w strukturze ludności. Osoby w wieku 65 lat i więcej będą stanowiły ponad 30% populacji. Przewiduje się, że największy spadek ludności nastąpi w miastach, przed którymi w związku z tym stoją duże wyzwania.
O tym jak można się przygotować do tych zmian porozmawiam z moim dzisiejszym gościem, a za przykład posłuży nam miasto, które szuka sposobu, aby być atrakcyjnym m...2022-10-2023 minNa dobrym torze18: Zieleń w miastach – dr Monika DomanowskaW odcinku nr 16 przytoczyłem badanie pokazujące, że zwiększając ilość zieleni w pobliżu miejsca, gdzie mieszkamy, wydłużamy długość naszego życia. Z moją gościnią rozmawialiśmy też o tym, że zieleń jest nam niezbędna do skutecznej adaptacji do postępujących zmian klimatu.
Tymczasem okazuje się, że zieleń daje jeszcze wiele innych korzyści. I teraz uważajcie – badania wykazują, że więcej zieleni w naszym otoczeniu skutkuje 37% wzrostem wartości nieruchomości, 12 % wzrostem obrotów w sklepach oraz niższym wskaźnikiem przestępczości. W zależności od badania i jego założeń jest to od 7...2022-10-0634 minNa dobrym torze17: Kolej aglomeracyjna - dr Michał BeimDobrze zaprojektowana i sprawnie funkcjonująca kolej na obszarach aglomeracji stanowi szkielet systemu transportowego. Promieniście rozchodzące się linie kolejowe stymulują rozwój licznych centrów lokalnych. Miasto rdzeń i jego otoczenie stanowi układ wielopalczasty z pasmami obsługiwanymi przez regularnie kursujące pociągi. Duże generatory ruchu zlokalizowane są przede wszystkim w bliskiej odległości od przystanków transportu szynowego. Tereny pomiędzy pasmami to tereny zielone, dzięki czemu mieszkańcy mają dobry dostęp do dużych obszarów rekreacyjnych. Jednym z kluczowych elementów takiej wizji jest wydajna kolej aglomeracyjna.
Koncepcja ta z powodzen...2022-09-221h 05Na dobrym torze16: Błękitno-zielona infrastruktura - Judyta ŁuczyńskaZieleń w miastach odgrywa znaczącą rolę. Poprawia komfort i jakość naszego życia, a jak się okazuje, nawet je wydłuża. Z badania Barcelona Institute for Global Health wynika, że wzrost roślinności o 10% w odległości 500 metrów od naszego miejsca zamieszkania powoduje czteroprocentowy wzrost długości naszego życia.
Nie jest to jednak jedyna zaleta zieleni w miejskiej przestrzeni publicznej. Ma ona również znaczenie w adaptacji, czyli przystosowywaniu się miast do postępujących zmian klimatu. Ich negatywne skutki odczuwamy coraz dotkliwiej. Ośrodki miejskie i ich mieszkańcy obecnie muszą mierzyć się z takimi zjawis...2022-09-0825 minNa dobrym torze15: Hulajnogi elektryczne - Łukasz StachowiakZgodnie z danymi portali Mobilne Miasto oraz SmartRide na koniec czerwca tego roku współdzielone hulajnogi elektryczne dostępne były w Polsce w aż 149 miejscowościach. To blisko 2,5-krotnie więcej niż czerwcu roku ubiegłego. Pod względem podaży pojazdów polski rynek sharingu e-hulajnóg urósł w ciągu roku o 92 proc. W sumie wypożyczalnie hulajnóg elektrycznych stanowią trzy czwarte całego rynku sharingowych jednośladów w Polsce.
Najwięcej e-hulajnóg na minuty jeździ w Warszawie (ponad 15 tys.), Trójmieście (ponad 10 tys.) i Krakowie (ponad 7 tys.).
W jaki sposób wykorzy...2022-08-2535 minNa dobrym torze14: Ustawa metropolitalna - dr hab. Jakub H. SzlachetkoW ostatnich kilkunastu latach w ok. 70% gmin w Polsce liczba ludności spadła. Gminy, w których liczba mieszkańców wzrosła to zasadniczo gminy otaczające duże miasta. Zachodzące zmiany oraz problemy, które ten proces powoduje są najbardziej widoczne i odczuwalne w obszarach polskich metropolii.
Jeżeli chcemy dążyć do neutralności klimatycznej i jednocześnie podnieść jakość życia mieszkańców, to jednymi z najważniejszych elementów, które musimy poprawić są polityka przestrzenna oraz transport publiczny.
Czy jesteśmy w stanie tego dokonać w obecnym stanie prawnym? Jakich zmian po...2022-08-1130 minNa dobrym torze13: BIM w Centralnym Porcie Komunikacyjnym - Michał LatałaBuilding Information Modeling, w skrócie BIM, w dosłownym tłumaczeniu z języka angielskiego oznacza modelowanie informacji o obiektach budowlanych. Jednakże jest to kompleksowa metodyka prowadzenia inwestycji budowlanych.
Z jednej strony w procesie projektowym tworzymy cyfrowy model, tak zwanego „cyfrowego bliźniaka” obiektu budowlanego, zawierający zarówno geometrię takiego obiektu, jak i wszelkiego rodzaju dane techniczne jego poszczególnych elementów.
Z drugiej strony stosując metodykę BIM dążymy do zwiększenia efektywności oraz jakości procesu inwestycyjnego. Poprawiamy współpracę na etapie projektowania i realizacji inwestycji.
W kilku europejskich kraj...2022-07-2838 minNa dobrym torze12: SUMP, Plany zrównoważonej mobilności miejskiej - Michał BabickiPlan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, z języka angielskiego Sustainable Urban Mobility Plan, czyli w skrócie SUMP to długoterminowa strategia zaspokojenia potrzeb mobilności w obszarach miast i aglomeracji. Jej celem jest także podniesienie jakości życia.
Opracowanie planu składa się z kilku etapów. Punktem wyjścia jest analiza uwarunkowań, zachowań transportowych oraz poznanie potrzeb mieszkańców.
Efektem końcowym powinien być natomiast precyzyjny plan wdrożenia, zawierający wytypowane, najlepsze i najbardziej optymalne rozwiązania, będące odpowiedzią na zidentyfikowane wcześniej potrzeby mieszkańców.
Realizacja planu po...2022-07-1949 min
Na dobrym torze11: Inwestycje kolejowe CPK - Tomasz WardakKomponent kolejowy Centralnego Portu Komunikacyjnego, czyli tak zwane „szprychy” to przedsięwzięcie, jakiego w Polsce jeszcze nie było. Gigantyczny projekt budowy prawie 2000 km nowych tras kolejowych zbiegających się w wielkim węźle kolejowym w rejonie centralnego lotniska. Pociągi poruszające się z prędkością 200, 250 km/h. Połowa z tego zrealizowana do 2030 roku. Brzmi jak marzenie, prawda? W końcu mamy ambitny program rozwoju kolei w Polsce.
Tymczasem mamy rok 2022, wiele przykładów linii kolejowych, na których kursują np. dwie, może cztery pary pociągów w ciągu dnia. Myślę, że zgodzimy si...2022-06-3033 minNa dobrym torze10: Autobusowy transport publiczny - Jerzy KowalczykZgodnie z analizą Klubu Jagiellońskiego z 2018 roku ponad 2/3 gmin w Polsce w ogóle nie zajmuje się transportem publicznym. Gminy w których nie istnieje organizowana przez samorząd komunikacja lokalna zamieszkuje obecnie 13,8 mln osób.
W tym odcinku chciałbym jednak pokazać przykład 12 gmin i dwóch powiatów, które na obszarze 700 km kwadratowych w ostatnich miesiącach uruchomiły ponad 50 linii autobusowych z cyklicznym rozkładem jazdy, obsługiwanych przez ponad 70 autobusów, zatrzymujących się na ponad 900 przystankach. Transport publiczny dostępny dla 300 tysięcy mieszkańców. Tak w skrócie można podsumować Zwią...2022-06-1636 minNa dobrym torze09: Kolej regionalna - dr Jakub MajewskiZgodnie z badaniem przeprowadzonym na zlecenie spółki Polregio, 60% Polaków postrzega kolej regionalną, jako ważny lub wręcz kluczowy środek transportu w regionie.
Dla aż 30% regularnych pasażerów kolei regionalnych jest to jedyny środek komunikacji, a w sytuacji gdyby pociągów zabrakło, dwie trzecie musiałoby się przesiąść do samochodu osobowego, ze względu na brak jakichkolwiek innych alternatyw.
Jeżeli spojrzymy na statystki Urzędu Transportu Kolejowego to okazuje się, że mimo, iż PKP Intercity wykonuje największą pracę przewozową, liczoną w pasażerokilometrach, to właśnie przewoźnicy regionalni i aglomeracyjni pr...2022-06-0231 minNa dobrym torze08: Transport intermodalny - Maciej CetnerowskiPromowanie wydajniejszych i bardziej zrównoważonych rodzajów transportu, zwłaszcza kolejowych przewozów towarowych, stanowi kluczowy element polityki UE od 30 lat.
Już w 1992 r. Komisja Europejska jako główny cel wyznaczyła zmianę udziału poszczególnych środków transportu w przewozach.
Następnie, w 2011 r., Komisja postanowiła, że do 2030 r. nie mniej niż 30% drogowych przewozów towarów na odległość powyżej 300 km, należy przenieść na inne środki transportu (takie jak np. kolej), a do roku 2050 – ponad 50%.
W strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności sprzed dwóch lat Komisja natom...2022-05-1924 minNa dobrym torze07: Osoby niewidome - Piotr GoniewiczLiczba osób niewidomych i dotkniętych poważnymi schorzeniami wzroku w Polsce jest trudna do oszacowania. Dane GUS wskazują na ok. 1 mln 880 tys osób z dysfunkcją wzroku, w tym ok. 100 tys. to osoby całkowicie niewidome. Największa organizacja zrzeszająca środowiska niewidomych i słabowidzących to Polski Związek Niewidomych (PZN), do którego na koniec 2019 roku należało prawie 40 tys. osób.
W podcaście o zrównoważonym transporcie i mobilności nie mogło zabraknąć tematu potrzeb osób niewidomych i niedowidzących w transporcie i przestrzeni miejskiej. W tym odcinku rozmawiam z pa...2022-04-1329 minNa dobrym torze06: Transport na żądanie - Mirosław CzerlińskiWyobraź sobie, że to Ty decydujesz o tym kiedy przyjedzie Twój autobus. Poprzez telefon lub aplikację w smartfonie wybierasz czas i połączenie, które chcesz żeby zostało zrealizowane. Niemożliwe? To już się dzieje. Kilka miast i gmin w Polsce udostępniło mieszkańcom usługę transportu (autobusu) na życzenie. Kurs jest realizowany tylko wtedy, gdy ktoś zgłosi zapotrzebowanie na przejazd.
Czy ten rodzaj transportu publicznego może być rozwiązaniem problemu wykluczenia transportowego? Czy może on niższym kosztem zapewnić lepszą jakość i dostępność komunikacji publicznej? Jakie są bariery w jego rozwoju? Na te pytania spr...2022-03-3131 minNa dobrym torze05: Planowanie przestrzenne - Katarzyna WojnarMiejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego objętych jest jedynie trochę ponad 30% powierzchni naszego kraju. Jednocześnie zgodnie z analizą Polskiej Akademii Nauk plany te przewidują możliwość zabudowy mieszkaniowej dla prawie 80 mln mieszkańców.
Tymczasem liczba ludności w Polsce spada. Spadek ten nastąpił przede wszystkim w miastach. Zjawisko to wynika między innymi z postępującego kierunku przemieszczeń ludności z centrów miast najczęściej do gmin skupionych wokół dużych ośrodków miejskich.
Procesy które zachodzą opisuje raport ESPON SUPER, dotyczący procesów urbanizacyjnych w Europie.
W dzisiejszym odcinku na tema...2022-03-1734 minNa dobrym torze04: Wizja zero - Tomasz ToszaIle kosztuje życie człowieka? Ile ofiar śmiertelnych wypadków drogowych akceptujesz? Jak Państwo odpowiedzieliby na takie pytanie? Myślę, że na właściwie postawione pytania odpowiedź może być tylko jedna!
Wizja zero to koncepcja i program poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, mający swoje początki w latach 90 w Szwecji. Jego głównym celem jest zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych i ciężko rannych w wypadkach drogowych do jedynej uzasadnionej liczby.
Gościem kolejnego odcinka jest pan Tomasz Tosza z Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w Jaworznie.2022-03-0227 minNa dobrym torze03: Rowery cargo - Krzysztof GubańskiJak pokazuje badanie University of Westminster przeprowadzone w Londynie, rowery transportowe mogą dostarczać przesyłki kurierskie o 60% szybciej, niż samochody dostawcze, emitując przy tym 90% mniej dwutlenku węgla niż furgonetka z silnikiem diesla.
Europejskie miasta dopłacają często kilka tysięcy euro do zakupu każdego roweru towarowego, zaś w wielu miastach także w Polsce można je wypożyczyć zupełnie za darmo, albo za symboliczną opłatą.
Zgodnie z badaniem europejskiego rynku rowerów cargo producenci tego typu rowerów spodziewają się prawie 70% wzrostu sprzedaży w tym roku.
Czy Europa przesiada się...2022-02-1339 minNa dobrym torze02: Parkowanie - Adam JędrzejewskiKażdego roku w Polsce na drogach i.... parkingach przybywa prawie milion samochodów osobowych. Jednocześnie przestrzeń w miastach jest ograniczona i wyjątkowo cenna. Powinna ona pełnić nie tylko funkcję transportową. Rozwiązaniem może mogłyby być parkingi kubaturowe, czy podziemne. Problem jest niestety tylko taki, że to bardzo droga inwestycja. Koszt wybudowania jednego miejsca postojowego to od około 35 tys. do ponad 100 tys. zł.
Jeżeli takie miejsce ma służyć jednej osobie, a w nocy stać zupełnie puste, to pojawia się pytanie.... kto za to zapłaci? Czy jako pojedynczy kierowcy, jes...2022-01-2634 minNa dobrym torze01: Droga na szóstkę - Agnieszka RogalaJednym z elementów jaki stanowi o jakości naszego życia, jest subiektywnie odczuwane poczucie bezpieczeństwa, w tym także bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Tymczasem zgodnie z badaniem przeprowadzonym w wybranych szkołach podstawowych w Warszawie, w których uczy się ponad 3,5 tys. uczniów, aż 16% z nich nie czuje się bezpiecznie w drodze do szkoły, a co piąty w ciągu ostatnich dwóch lat doświadczył niebezpiecznej sytuacji drogowej.
O tych badaniach, przyczynach problemu, sposobach na poprawę sytuacji i wzorach z których możemy czerpać, w tym odcinku rozmawiam z Agnieszką Rogalą z Zar...2021-12-2924 min
Imponderabilia - Karol PaciorekFilip Kaczanowski - Imponderabilia #50Ponoć każdemu się wydaje, że jest kierowcą dobrym, albo bardzo dobrym. Zero zaskoczeń na trasie, żadnych wypadków (albo przynajmniej nie z NASZEJ winy). Postanowiłem przetestować swoje zabójcze skille za kółkiem na specjalnym torze do doskonalenia technik jazdy. Po kursie zaś rozmawiałem z Filipem Kaczanowskim, który zajmuje się szkoleniem kierowców.
Lubisz ten podcast? Napisz komentarz i wystaw pięć gwiazdek - to bardzo pomaga!
Materiał jest efektem współpracy z Skoda Auto Szkoła.2019-06-1856 min