Look for any podcast host, guest or anyone
Showing episodes and shows of

Radiotelevisiun Svizra Rumantscha (RTR)

Shows

ProfilProfilMarie Louise Werth: «Nus eran schon fitg originals e sterics»Ils Furbaz han adina chantà rumantsch. Il rumantsch na saja mai stà in crap da stgarpitsch, di Marie Louise Werth en il «Profil». La lingua rumantscha tunia lom grazia als blers vocals. Sche la chanzun e la melodia sajan fermas avunda, lura n’emportia la lingua bunamain nagut. Marie Louise Werth sa regorda gugent dal final da l’Eurovision Song Contest ESC il 1989. Quai saja stà insatge nov ed in’experientscha nunditga. Era sch’els, ils Furbaz, eran sterics sin tribuna. La participaziun dals Furbaz a l’ESC è sa dada. Ils Furbaz chantavan sco studenta e students en l’hotel Cucagna a Mustér p...2025-05-0859 minTelesguardTelesguardTelesguard dals 01.05.2025Las vischnancas cuntinueschan cun votaziun malgrà che in'integraziun da l'ospital regiunal Engiadin'Ota en l'ospital chantunal è giud maisa – Uss pon scolaras e scolars da l'entira Svizra emprender rumantsch – Dismetter rument bloccant e sa scuntrar a Trun.2025-05-0114 minTelesguardTelesguardTelesguard dals 01.05.2025Las vischnancas cuntinueschan cun votaziun malgrà che in'integraziun da l'ospital regiunal Engiadin'Ota en l'ospital chantunal è giud maisa – Uss pon scolaras e scolars da l'entira Svizra emprender rumantsch – Dismetter rument bloccant e sa scuntrar a Trun.2025-05-0114 minMarellaMarellaPasch en Europa – ils 8 matg 1945 en il GrischunIl victory-day è il di da la victoria dals alliads sur la Germania dals nazis. Cun la capitulaziun da la Wehrmacht tudestga è a fin la Segunda Guerra mundiala en l'Europa. En il Grischun è ils 8 da matg 1945 stà in di sco blers auters, cun ina normalitad dalunsch dals champs da guerra. E tuttina ha la guerra laschà ses fastizs er en nossas vals per las Grischunas ed ils Grischuns, e quai durant 5 onns, 8 mais e 7 dis. Pli ch'ina giada era la guerra avanzada fin davant porta, spetgava la Svizra da vegnir assaglida proximamain – e lura aveva puspè tschessà il privel da guerra acut. Tar...2025-05-0141 minLa popularaLa popularaAnc mai udi: La chapella Oberalp e ses disc nov: A guata Jahrgang22 tocs novs da la chapella Oberalp: Bündner Temparament, Herzklopfa, Churer Fasnacht ed auters sauts novs. La chapella Oberalp é senza dubi ina da las furmaziuns las pli enconuschentas e popularas en Svizra. Ella exista dapi 57 onns ed é anc adina fitg activa. Per l’anniversari da 75 onns da lur accordeonist e cumponist Arno Jehli e per il 40avel da lur club da fans datti in disc nouv: A guata Jahrgang. 75 Jahre Arno Jehli / 40 Jahre Fanclub Kapelle Oberalp, in disc cun 22 sauts dal tuttafatg novs. Perquai deditgain nus la populara dad oz ad Arno Jehli e sia chapella e nus tadlain ils tocs...2025-04-251h 02La stailalvaLa stailalvaGiubileumsDus giubileums da tribuna stattan oz en il center da la Stailalva. Leonard – il chantadur e moderatur da Seedorf en il chanzun Uri po festivar ses 40avel giubileum da tribuna e Vincent Gross da Basilea ses 10avel. Omadus èn svizzers, lur via da success dentant fitg differenta. Leonard è il quiet ed adina stà fidaivel a ses stil. Sia musica è plitost il schlagher classic, gie bunamain en il stil da chanzunier (chanson) cun istorgias commuventantas or da la vita. Vincent Gross è gist il cuntrari. Il star da schlagher dal mument va da success tar success. Live è el strusch da franar cun ses cari...2025-04-2559 minNoss chorsNoss chorsTras la natiraI vegn chantà da plievgia, neglas, terra ed auter pli. Cun in matg da chanzuns faschain nus in viadi auditiv tras la natira. Tuns e texts da l’emissiun dad oz preschentan tut sias bellezzas. Noss chors fa viadi tras la natira – in tema adina puspè preschent en la litteratura da chors rumantscha. Mintgatant emblid’ins tge bels stgazis che la natira porscha. Ina selecziun da chanzuns che raquintan tranter auter da cuntradas, lieus e plantas che represchentan las bellezzas da nossa natira.2025-04-241h 00Noss chorsNoss chorsTuns franzos«Suisse Romande en musique»: quai è il motto da quist’ura da musica. Differentas furmaziuns da la Svizra franzosa fan resunar differentas chanzuns popularas da lur regiuns. Durant quest’ura da Noss chors vegnan chantadas da tuttas sorts chanzuns – il fil cotschen: chant franzos. Sper intginas chanzuns fitg enconuschentas, datti er ina u l’autra supresa ch’i n’è anc betg vegnida chantada uschè savens. Sa laschai suprender d’in’ura franzosa plain moviment e variaziun.2025-04-171h 01Artg musicalArtg musicalMusica contemporanaL'ensemble ö! e la Kammerphilharmonie Grischun han preschentà ina nova cumposiziun svizra. Alfred Zimmerlin (musica) ed Andreas Neeser (text) han realisà cun «Nachts wird mir wetter» in'ovra che sa fatschenta cun ina famiglia che vegn bandunada dal bab suenter ina diagnosa tut remartgabla, el daventa lain. Set maletgs mussan staziuns or da la vita dal bab che suonda decisivamain dentant er nunvoluntari la via en l'interiuradad pura, ed uschia la via en sia autoschliaziun. L'«Artg musical» porta ina versiun resumada e pli curta da l'ovra. L'entira represchentaziun datti però sco video sin PlayRTR.2025-04-1757 minTelesguardTelesguardTelesguard dals 16.04.2025L'Uniun per litteratura rumantscha ha annunzià midadas per ils Dis da litteratura - La Tessanda Val Müstair survegn in nov dachasa - «Ina passiun romontscha» è er ina sfida per l'organist2025-04-1614 minTelesguardTelesguardTelesguard dals 16.04.2025L'Uniun per litteratura rumantscha ha annunzià midadas per ils Dis da litteratura - La Tessanda Val Müstair survegn in nov dachasa - «Ina passiun romontscha» è er ina sfida per l'organist2025-04-1614 minProfilProfilRomina Casutt: «Jau hai emprendì da tadlar sin mes cor»Or da trais mais èn daventads passa 10 onns. La Sursilvana pendulescha regularmain tranter la Svizra e la Tansania. Per il mument è ses focus sin sia fatschenta sco planisadra da viadis individuals a Tansania ed a Sansibar. In discurs sur da las sfidas e dal curaschi da suandar l’atgna intuiziun. L’Africa cun tut sias colurs ha fascinà Romina Casutt oriunda da Falera gia da pitschen ensi. Suenter il studi d’architectura d’interiurs a Lucerna ha ella pachetà sia cofra ed è ida en l’Africa dal Sid per emprender englais. Planisads eran trais mais en la Citad dal Cap. Cura ch’igl è p...2025-04-151h 00La popularaLa popularaDa qua e da la: Anc dapli novitads da la musica popularaSauts novs da la chapella «Furkadampf», dal «Schwyzerörgelitrio Silvan, Iwan und Stefan», dals «Arisgruess-Örgeler» e da la chapella «Nogler». En la populara dad oz preschentain nus puspè blera musica nova da furmaziuns da tut la Svizra. Durant las ultimas emnas e mais èn cumparids divers discs da chapellas da vaglia. In cun blera rassa e schlantsch vegn da la chapella «Arisgruess-Örgeler», er quels dal «Schwyzerörgelitrio Silvan, Iwan und Stefan», da la chapella «Chueli Musig» ed er da las furmaziuns da Hans Brog procuran per buna luna.2025-04-101h 00Noss chorsNoss chorsTuns tudestgsDuas furmaziuns da la Svizra tudestga chantan chanzuns popularas en dialect svizzer. Quest’emissiun porscha in viadi tras differents chantuns da la Svizra. En differents dialects vegn chantà da l’amur, da stailas u era d’in u l’auter viadi. L’ensemble «Molto cantabile» da Lucerna ed il «ChorBasel» procuran per in’ura populara plain variaziun. Sper varsaquants semperverds sco «Simeliberg», «Luegit vo Bärg und Tal» u «Stets i trure mues i lebe» datti era diversas chanzuns popularas in pau main enconuschentas.2025-04-101h 01Artg musicalArtg musical«Sacrée Suisse»L'Ensemble vocal de Lausanne chanta ovras sacralas contemporanas d'ina cumponista svizra e da cumponists svizzers. In mument da reflexiun, in ensemble vocal, in'orgla, ina baselgia. Schebain ch’il context lascha supponer in concert da musica veglia, vegnis ad esser surprais agreablamain, cun scurvrir la lingua musicala d’ina cumponista svizra e da quests cumponists svizzers dal 20avel e 21avel tschientaner. RTS ha registrà il concert da l'Ensemble vocal de Lausanne dal mars 2024 en la baselgia Saint-Gervais a Genevra.2025-04-0759 minLa popularaLa popularaHeiri Kollegger avess ses 100avel anniversariLa chapella Kollegger: Heiri Kollegger e ses uffants sunan sauts da differents cumponists e cun blers instruments. La chapella «Kollegger» (l’emprim «Chapella Belfort», lura «St. Moritzer Huusmusig», «Huusmusig Kollegger») è vegnida fundada il 1972 ed era cun il bab Heinrich Kolleger e ses otg uffants la pli gronda furmaziun da famiglia da tut la Svizra. Ils 8 d’avrigl avess Heinrich Kollegger pudì festegiar ses 100avel anniversari. Perquai deditgain nus l’emissiun da musica populara ad el e sia chapella da famiglia. Els sunan sauts enconuschents da differents cumponists, surtut er da lur perdavant Paul Kollegger. Lez era in clarinettist e cumponist da renum ed ina...2025-04-041h 02La popularaLa popularaDa qua e da là – novitads da la musica popularaMusica novissima da las chapellas «Urnergmüet», «Örgeliwirbel», «Res Schmid & frars Marti» – ed er tocs plain schlantsch da la furmaziun «Esthi, Chläus & René». En «La populara» dad oz preschentain nus blera musica nova da furmaziuns da tut la Svizra. In disc cun blera razza e schlantsch vegn da la chapella «Trio Örgeliwirbel», in dal «Ländlertrio Urnergmüet», in auter da la furmaziun «Simon Rusch & Marcel Zumbrunn & Fredi Schnyder», ed er da la chapella da Res Schmid. Ed in bella novitad è il disc cun il titel «Simon Lüthi spielt Hausi Straub».2025-04-031h 01La popularaLa popularaCarlo Brunner, in musicant e cumponist da vaglia ha 70Carlo Brunner e Lisa Stoll sin il palc da la festa federala da musica populara 2023 a Bellinzona. L'emissiun dad oz è deditgada a Carlo Brunner, al musicist, cumponist e producent da musica che ha ses 70avel anniversari. Brunner è creschì si en ina famiglia musicala ed era gia da giuven fascinà da la musica populara. Oz è Carlo Brunner in dals gronds da la scena da la musica populara svizra, in clarinettist e saxofonist excellent e cumponist da passa 3000 titels. Dapi il 2012 è el purtader da la clav da violina d'aur, la distincziun la pli auta da la musica populara svizra. Sia emprima furmaziun, la «Lä...2025-03-311h 00MinisguardMinisguardMinisguard dals 29.03.2025Mintgatant èsi impurtant da savair, sch’i dat sulegl ils proxims dis u sch’igl è da pachetar en ina giacca da plievgia. Quai savain nus savens grazia a las prognosas da l’aura en l’internet, al radio u en la televisiun. Il «Minisguard» è stà sin il tetg probablamain il pli enconuschent da la Svizra per guardar co ch’ils meteorologs da SRF vegnan da guardar en l’avegnir. Entaifer pacas uras han Braida e Flavia chantà e registrà 14 chanzuns d’uffants rumantschas. Ruedi ha accumpagnà ellas sin il clavazin. Per che tut tunia a la fin endretg e bain, ha dentant era Gioni, i...2025-03-2909 minMinisguardMinisguardMinisguard dals 29.03.2025Mintgatant èsi impurtant da savair, sch’i dat sulegl ils proxims dis u sch’igl è da pachetar en ina giacca da plievgia. Quai savain nus savens grazia a las prognosas da l’aura en l’internet, al radio u en la televisiun. Il «Minisguard» è stà sin il tetg probablamain il pli enconuschent da la Svizra per guardar co ch’ils meteorologs da SRF vegnan da guardar en l’avegnir. Entaifer pacas uras han Braida e Flavia chantà e registrà 14 chanzuns d’uffants rumantschas. Ruedi ha accumpagnà ellas sin il clavazin. Per che tut tunia a la fin endretg e bain, ha dentant era Gioni, i...2025-03-2909 minMarellaMarellaSin viadi cun il Cussegl federalSco «palaz da l’aria» è el vegni titulà: il nov jet dal Cussegl federal. Dapi quest onn fa el kilometers en l’aria. 103 milliuns francs ha el custà, e damai procurà per intginas lingias grossas. En il mintgadi è il jet in instrument impurtant da lavur per la regenza Svizra. RTR è sgulà il favrer ensemen cun il minister da l’exteriur Ignazio Cassis en Rumenia, quai a chaschun da l’Emna rumantscha. En questa «Marella» prendain nus quest viadi sco exempel per in da blers ch’in commember u ina commembra dal Cussegl federal fa en uffizi. Nus sclerin las dumondas: Tge signifitgi d’inscun...2025-03-2847 minNoss chorsNoss chorsTuns rumantschsPer il disc cumpact «Ragischs» ha l’ensemble Cantus Firmus Surselva registrà l’onn 2017 ina bouquet da chanzuns rumantschas. L’emissiun «Noss chors» lascha resunar in project da chor enramà d’in duo instrumental. Tgirar la chanzun rumantscha: quai é il motto dal project «Ragischs» ch’il Cantus Firmus Surselva ha realisà l’onn 2017. Ensemen cun ils dus musicists Domenic e Curdin Janett èn els ids a la tschertga da ragischs rumantschas. Ina maschaida da chanzuns pli veglias e tuns pli giuvens mussa ch’i dovra omadus per che noss stgazi da chanzuns vegnia mantegnì.2025-03-271h 00La popularaLa popularaChanzuns e sauts populars da regiuns muntagnardas da tut l’EuropaMelodias popularas, tradiziunalas e pli novas da regiuns muntagnardas da las Alps. Da la Svizra, l’Austria, da la Germania, Svezia, Scozia, Pologna, dal Tirol dal Sid e da la Savoia. Per questa gievgia saira propona «La populara» in’emissiun cun sauts e chanzuns da regiuns muntagnardas. Da quellas na datti betg betg be en Svizra, en l'Austria, en Germania ed en il Tirol dal Sid, mabain er en la Savoia, en la Scozia, Slovenia, Slovachia, Pologna ed er en Svezia. Las protagonistas ed ils protagonists vegnan da diversas regiuns muntagnardas e fan musica ch'ha ragischs en la musica populara e trad...2025-03-211h 01La popularaLa popularaOesch’s die Dritten: «Händmade», lur 17avel discSauts novs da «Oesch’s die Dritten» cun tuns populars e da tutta sorts experiments. «Oesch’s die Dritten» - Quai è ina dinastia musicala cun gronda tradiziun. Gia lur tat Hans era in musicant da vaglia ed er Hansueli Oesch, il bab, ha sunà en diversas furmaziuns, sco per exempel tar la chapella «Schwyzerörgeliquartett Stockhorn». Uss è lur chapella da famiglia en il center, e quai gia dapi 27 onns. Da la partida èn Hansueli ed Annemarie, lur uffants Kevin, Mike e Melanie, e l’accordeonist Urs Meier. Lur furmaziun è ina da las pli popularas en Svizra ed ha er success en Austria e Germa...2025-03-161h 00MarellaMarellaEn la sumbriva da la pandemia – cumbat infinit cunter long-CovidEntant ch’il mund para dad esser sa revegnì da corona, n’ha la pandemia per millis e millis da persunas mai prendì fin. Ellas cumbattan cunter la lunga sumbriva da corona, cunter long-Covid – sco Myriam Egli da Sagogn. Exact tschintg onns suenter che la Confederaziun ha proclamà il stadi d’urgenza en Svizra raquinta la «Marella» l’istorgia da questa dunna ch’era ina giada coiffeusa ed impressaria activa e plain energia, ma che sto viver oz ina vita fermamain limitada. Che questa istorgia n’è betg in cas singul sa Chantal Britt, presidenta da l’Associaziun long-Covid Svizra, per atgna experientscha. L...2025-03-1642 minLa stailalvaLa stailalvaEn regurdanza dal «Grand Prix der Volksmusik»As pudais anc regurdar dad in dals gronds events da musica dal schlagher popular? Cun interpretas ed interprets da la Germania, l'Austria, la Svizra e dal Tirol dal Sid? Da l’onn 1986 enfin l’onn 2010, eran ils mais mars ed avrigl adina en fevra dal «Grand Prix»! Tgi èn ils finalists e tgi èn ils victurs dal grond premi da la musica populara? Quell’occurrenza da musica è stada in bun punct da partenza per bleras interpretas, blers interprets e bands giuvnas. Bleras victuras e victurs ed era participantas fan anc oz cun success musica. «Bella Musica», «Patrona Bavarie», «Beuge dich vor grauem Haar»...2025-03-141h 00Noss chorsNoss chors«A capella»Differents ensembles vocals pitschens da la Svizra procuran per in’ura da musica plain moviment. Ensembles virils, da dunnas ed era maschadads chantan differents arranschaments da chant «a capella». Dezibelles, Quite Loud, Ensemble Noctuor, touChant a capella, Ostinato Luzern, Vocabular e Cantuccini procuran per in’ura da chant «a capella». I sa tracta qua da gruppas vocalas pitschnas che chantan arranschaments vocals da tut gener – d’arranschaments da rock e pop enfin tar in u l’auter arranschament popular porscha quest’emissiun musica vocala per in e scadin.2025-03-131h 01L\'instrumentalaL'instrumentalaMarschs da chanzuns svizrasSco sin l’entir mund ha il marsch era en Svizra ina lunga tradiziun. Il marsch accumpogna gia dapi onns paradas militaras e civilas, embellescha festas da tuttas sorts e divertescha en salas da concert. Per oz avain nus pront marschs da chanzuns svizras. D’udir èn tranter auter il Graubündner Marsch cun la melodia «A Trun sut igl ischi», il marsch Appenzeller Gruss cun la melodia «Min Vatter isch en Appenzeller», il marsch da Trin, la marcia Ticinese, la marcha da Scuol ed anc bleras autras melodias enconuschentas.2025-02-281h 00Artg musicalArtg musicalSalip e la furmiclaLviv National Philharmonic Orchestra of Ukraine suna l’emprima ovra da Gion Andrea Casanova per orchester. La chanzun populara dal salip e la furmicla è enconuschenta en l’entira Svizra rumantscha e questa chanzun ha inspirà Gion Andrea Casanova da scriver sia emprima ovra per orchester da chombra: «Omagi al salep e la furmicla». Ella è stada in dals puncts centrals dal concert festiv dals 29 da december 2024 en La Fermata a Falera. Il Lviv National Philharmonic Orchestra of Ukraine e ses dirigent Simon Camartin han dentant elegì per lur program anc ulteriuras capodovras. Uschia per exempel il «Concertante Nr. 1 für Bläserquintett u...2025-02-2357 minMinisguardMinisguardMinisguard dals 22.02.2025Discurrer rumantsch – crescher si a Winterthur Ils blers da nus Rumantschas e Rumantschs discurran rumantsch en il mintgadi, cler, ma en in territori cumplainamain tudestg sa chapescha quai betg da sasez. Nus avain accumpagnà 3 famiglias durant ina s’entupada cun lur uniun “Allegra Winti” a Winterthur. Uffants e geniturs giaudan d’avair la pussibilitad da pudair discurrer, promover e viver il rumantsch. Esser Rumantscha u Rumantsch en la bassa, saja ina sfida ma era in grond sentiment da patria. L’istorgia dal rumantsch Cura ch’ils Romans èn arrivads en nossas valladas, han ils schuldads influenzà la lingua ch’il pievel discurriva l...2025-02-2210 minMinisguardMinisguardMinisguard dals 22.02.2025Discurrer rumantsch – crescher si a Winterthur Ils blers da nus Rumantschas e Rumantschs discurran rumantsch en il mintgadi, cler, ma en in territori cumplainamain tudestg sa chapescha quai betg da sasez. Nus avain accumpagnà 3 famiglias durant ina s’entupada cun lur uniun “Allegra Winti” a Winterthur. Uffants e geniturs giaudan d’avair la pussibilitad da pudair discurrer, promover e viver il rumantsch. Esser Rumantscha u Rumantsch en la bassa, saja ina sfida ma era in grond sentiment da patria. L’istorgia dal rumantsch Cura ch’ils Romans èn arrivads en nossas valladas, han ils schuldads influenzà la lingua ch’il pievel discurriva l...2025-02-2210 minL\'instrumentalaL'instrumentalaL’instrumentala fa tschaiver!Per bleras e blers è la tschintgavla stagiun da l’onn la pli bella! Damai che nus essan entamez quella procura era l’instrumentala per in zic atmosfera da tschaiver. Musicantas e musicants da tut il mund èn pronts e sunan per vus ina schelta da melodias divertentas plain temperament – melodias sco fatgas per ina saira da tschaiver. Il bainvegni fa la River City Brass Band cun il marsch «Carnival Day». Plinavant datti da tadlar il toc legendar «Carnival of Venice», ils hits «Samba de Janeiro» e «Carnaval de Paris» ed anc bleras autras bellas melodias per il temp da barlot. Er ina musica da...2025-02-2158 minLa popularaLa popularaSilvio Caluori, Heini Morell e Peter ConradTrais cumponists da vaglia e lur sauts enconuschents. En «La populara» da RTR udis vus adina puspè emissiuns cun sauts da cumponists grischuns. Nus avain gia preschentà cumposiziuns da Luzi Bergamin, Hans Fischer, Josias Jenny, Urs Glauser ed er da Peter Zinsli. Oz datti schottischs, polcas e valzers da trais auters cumponists da vaglia. Da Silvio Caluori, Heini Morell e Peter Conrad, musicants e cumponists ch’en stads fitg preschents en la musica populara grischuna. Els han sunà tar diversas chapellas da renum ed èn stads fitg activs sco cumponists. E lur sauts vegnan sunads er ozendi da bleras chapellas. Per exem...2025-02-201h 01Noss chorsNoss chorsHans LavaterIl cumponist turitgais ha ina colliaziun stretga cun il Grischun e la Svizra rumantscha. Hans Lavater vegn or d'ina veglia famiglia da Turitg ed è naschì ils 24 da favrer 1885. Suenter il gimnasi ha el frequentà in studi da chemia. En ses temp liber ha el però fatg musica, emprendì da sunar clavazin e cello ed era gia empruvà da cumponer emprimas chanzuns. La finala è Hans Lavater sa decidì da daventar musicist da professiun. Dentant era sco cumponist è el sa profilà. El ha scrit passa 100 chanzuns cun texts tudestgs, franzos ed era rumantschs («Al pur grischun», «Ma chara val», «Ei tucca da notg»). Noss ch...2025-02-181h 00MarellaMarellaCafé Bundestag – la Germania avant las elecziunsIls 23 da favrer èn var 60 milliuns Tudestgas ed Tudestgs clamads a l’urna. I vala d’eleger ils represchentants e las represchentantas en il Bundestag, il parlament da la Germania. Il medem mument decidan noss vischins era davart la regenza futura. Suenter che la coaliziun da la SPD, Bündnis 90/Die Grünen e la FDP è dada dapart, han ils conservativs da la CDU e da la CSU bunas schanzas da metter il nov chancelier. En la «Marella» dain nus in sguard sin il sistem electoral da la Germania ed illuminain la situaziun economica dal pajais che ha, sper il tema da la...2025-02-1637 minCafé federalCafé federalCafé Bundestag – la Germania avant las elecziunsIls 23 da favrer èn var 60 milliuns Tudestgas ed Tudestgs clamads a l’urna. I vala d’eleger ils represchentants e las represchentantas en il Bundestag, il parlament da la Germania. Il medem mument decidan noss vischins era davart la regenza futura. Suenter che la coaliziun da la SPD, Bündnis 90/Die Grünen e la FDP è dada dapart, han ils conservativs da la CDU e da la CSU bunas schanzas da metter il nov chancelier. En la «Marella» dain nus in sguard sin il sistem electoral da la Germania ed illuminain la situaziun economica dal pajais che ha, sper il tema da la...2025-02-1537 minL\'instrumentalaL'instrumentalaMusica populara instrumentalaLas chapellas da musica populara instrumentala guardan enavos sin ina lunga tradiziun. Quai che ha entschet cun furmaziuns pitschnas or da societads da musica, è sa sviluppada oz tar ina vasta e musicalmain ordvart variada e gronda scena da musica. En L’instrumentala dad oz èn musicantas e musicants da la Svizra, Germania, Austria, Slovachia, Tschechia e Tirol dal Sid pronts e sunan per vus marschs, valzers, polcas e musica da divertiment.2025-02-141h 01Noss chorsNoss chorsConcurrenza svizra dals chors – in sguard enavos«Noss Chors» dat in sguard enavos sin in’occurrenza da chant ch'ha gì lieu avant bundant in onn. En il rom da la concurrenza svizra dals chors è Cuira numnadamain daventada la cità dal chant, almain per ina singula fin d’emna. Cun chant da furmaziuns da l’entira Svizra sco «touChant a capella», «ChorBasel», «Vokalensemble Zürich West» u «Männerstimmen der Singknaben Solothurn» lascha «Noss chors» resunar anc in giada ina part da las producziuns da la Concurrenza svizra dals chors dal favrer passà. Ina paletta da chanzuns plain moviment e variaziun procuran per in’ura da chant per in e scadin.2025-02-111h 00MinisguardMinisguardMinisguard dals 08.02.2025Il Minisguard ha accumpagnà la gruppa d’uffants «Singvögel» a sia preschentaziun en l’emissiun «Samschtig-Jass» cun lur chanzun rumantscha «Boomshakalaka».2025-02-0811 minMinisguardMinisguardMinisguard dals 08.02.2025Il Minisguard ha accumpagnà la gruppa d’uffants «Singvögel» a sia preschentaziun en l’emissiun «Samschtig-Jass» cun lur chanzun rumantscha «Boomshakalaka».2025-02-0811 minMarellaMarellaLothar Deplazes: in autur e librettist sutvalitàLothar Deplazes (1939–2015) è stà in istoricher medievistic, autur da prosa e lirica, editur da las «Ovras» da ses padrin Gion Cadieli e librettist da trais operas rumantschas. Diesch onns suenter sia mort sa dumonda questa emissiun, schebain ins ha forsa sutvalità sia ovra, perquai che Deplazes era d’in natiral modest ed introvertì e forsa era perquai ch’el ha pir publitgà agens texts cun varga sessanta onns. Il fatg che Lothar Deplazes n’aveva anc mai publitgà agens texts litterars, cura ch’el ha acceptà da scriver il libret da l’emprima opera rumantscha «Il Cerchel magic» cumponida da Gion Antoni Derungs, è en mi...2025-02-0243 minMarellaMarellaL’onn 2025 en la ficziunLa Marella sa fatschenta cun trais ficziuns che giogan en l’onn 2025: in gieu da video, in cudesch ed in film. Sco commember da Swissfuture (la societad svizra per futurologia) è Cla Semadeni stà pront d’analisar cun nus, quant datiers da la realitad ch'elements or da questas ficziuns èn propi. Daventa la China bainprest ina superpussanza globala? Quant datiers essan nus da vesair vehichels autonoms era sin las vias svizras ? Vegni a dar in di turissem spazial, per exempel in hotel da luxus sin la glina? E vegn l’uman in di ad esser sfurzà da bandunar la terra per ir a viver...2025-01-0538 minMarellaMarellaBetg biblic, betg uffizial, ma fitg popular – ils apocrifsIl parsepen, la staila da Betlehem e la preschientscha d'in bov e d'in asen tutgan tar Nadal sco l'amen en baselgia. Dentant en la Bibla na stat scrit nagut da bovs ed asens che fissan stads da la partida tar la naschientscha da Jesus. Blers dals maletgs ch'èn omnipreschents en il temp da Nadal derivan numnadamain da texts apocrifs, pia texts da las cuminanzas cristianas dals emprims tschientaners cun nums sco il «Protevangeli da Giatgen» ubain «Evangeli dal pseudo-Matteus». Cunquai ch'els n'èn betg part da la Bibla uffiziala, valevan els pli baud per part sco texts stgandelus, vulgars, falsif...2024-12-2344 minMarellaMarellaIn stgazi da suns e tuns dad oz per l’avegnirCo tuni en claustra u tge ramurs fa in glatscher che lieua? Artists a la tschertga da tuns che pudessan ir a perder. Martina Berther tschertga tuns en il mintgadi ch'èn forsa gia pers en 100 onns. En in diari auditiv conserva la musicista rumantscha quest stgazi sonor per l'avegnir: tuns dal mintgadi sin l'alp u en la citad, co che ses bab discurra rumantsch u co ch'il mintgadi da las mungias en la claustra da Glion tuna oz. Las ramurs da glatsch ed aua Ludwig Berger lascha entant sfundrar ses microfon en las sfendaglias dal Vadret da Morteratsch per d...2024-11-3043 minMarellaMarellaIn magliacudeschs cun trais auturasEn il magliacudeschs discurra Esther Krättli cun giasts davart cudeschs che dattan en egl. Giasts en la Marella èn Rico Valär e Gian Peder Gregori. L'autura Flurina Badel raquinta en ses emprim roman «Tschiera» da la necessitad dolurusa da prender cumià d'ina chara persuna e din lieu che n'è betg pli il dachasa d'ina giada. Tema è era il far frunt a la fiera d'immobiglias da luxus che diminuescha adina dapli il dumber d'abitaziuns pajablas. En «Guarda tge schubanza, mettain inemanza!» è l'autura Viola Cadruvi ida a la tschertga da figuras femininas en la litteratura rumantscha. Chattà ha ella rebellas, mammas, ina f...2024-11-0343 minMarellaMarellaHomeschooling – dapli ch’uffants che na van betg a scolaIr a scola cun ina roschada uffants en ina pitschna stanza en la scola dal vitg è out. Tgi chè hip e trendy ha scola a chasa, en las atgnas quatter paraids. Quella impressiun pon ins bain avair cun leger adina puspè las lingias grassas en las medias: linstrucziun a chasa fa il «boomen», las cifras da homeschooling explodeschan schizunt – almain en il chantun da Berna. Dentant co è quai ussa effectivamain cun quest homeschooling en Svizra ed en il Grischun? Èsi propi uschè blers chinstrueschan lur uffants a chasa? Daco fan els quai? E tge pomai vegn in di or da quels uffa...2024-10-0651 minMarellaMarellaIl siemi è a fin – ed uss?La carriera sportiva tutga tar il passà. RTR ha discurrì cun trais persunas davart la sfida da chattar in nov senn en la vita. U forsa era ina nova finamira. L'entira vita hai mo dà ina chaussa da la damaun fin la saira: els ed ellas han vivì per la finamira da daventar sportists professiunals e da far gronda carriera. La protagonista ed ils dus protagonists principals da questa «Marella» han fatg lur carriera, han festivà success. En questa emissiun vai dentant per il temp suenter la vita sportiva. I va per la carriera suenter ch'els èn ids per l'emprima giada en...2024-09-2242 minMarellaMarella«Quai è in medium ch'entra en mintga stiva»100 onns èn passads, dapi ch'ins ha udì per l'emprima giada rumantsch al radio – la «Marella» dat in sguard sin las entschattas da quest med da massa. «La staziun de radio a Turitg dat oz ina sera taliana e romontscha» annunzia la Gasetta Romontscha dals 11 da settember 1924 – probablamain è quai stada l'emprima giada ch'ins ha udì la lingua rumantscha al radio. En il Fögl d'Engiadina dal settember 1924 pudain nus leger: «Radio ais la parola del momaint. [...] Tuot la pressa svizzra discurrit da quaist enorm e grandius progress modern [...] chi po servir il pajais inter e chi pera già hoz dad esser il centro dad i...2024-09-0843 minMarellaMarellaCurs rumantsch sursilvan - era Rumantschas e Rumantschs pon profitarCun 154 participantas e participants ha il Cuors romontsch sursilvan intensiv da la Fundaziun Retoromana pudì sa legrar dad in nov record. Durant duas emnas il fanadur han els pudì emprender rumantsch en otg differents livels. Il livel il pli aut è in'universitad da stad. Era mintga Rumantsch e Rumantscha ha la pussaivladad da profitar, di il directur Conradin Klaiss en la Marella.2024-08-2542 minMarellaMarellaProminenzas en viadi tras il Grischun 1794–1874Il temp da stad è il temp da viagiar. Entant ch'ils Svizzers tschertgan il chaud en pajais esters, vegnan turists d'utro en il Grischun per giudair la vita muntagnarda. Giasts d'auters pajais che visitan noss chantun devi gia en il 18 e 19avel tschientaner. Scrivents, picturs, artists e musicists han descrit il Grischun or da lur optica. La lingua rumantscha sco lingua barbara, lufs fomentads e cuntradas pittorescas. Uschia ha per exempel l'american James Fenimor Cooper, autur dal roman «Il davos Mohican», observà il 1828 che la situaziun linguistica en Grischun saja sumeglianta sco tra ils Indians americans. En cumpagnia da l'istoricher Adolf Coll...2024-07-1434 minMarellaMarellaGiugar – ballape ed auters gieusDaco han ils Spagnols mantegnì l'expressiun englaisa «futbol» ma nus Rumantschs giugain a ballape, entant ch'ils Talians èn fieu e flomma per «il calcio»? En il rumantsch vegl discurrivan nus «d'arbaiders» enstagl d'arbiters e nus avain perfin in verb che deriva da quest pled latin: arbitrar bain in gieu. Sper in sguard sin il gieu da ballape e la muntada dal giugar sa metta Chasper Pult er als fastizs da gieus d'uffants d'antruras. En Surmeir per exempel faschevan ils mattatschs «igl lombard» cun chatschaders, fugitivs e praschuniers. U lura faschevan ils mats mulins cun las buccarias. U co scheva il padrin da...2024-07-0731 minMarellaMarellaIl davos sgol dal Champagne GirlAvant 80 onns croda in aviun da cumbat american cun il surnum Champagne Girl giu da tschiel ed explodescha in pèr meters sur la tegia da l'Inneralp a Sursaissa.  L'equipa da nov persunas vegn da siglir giu cun il paracrudader. In eveniment dramatic per l'equipa, ma era per quellas e quels che observeschan la crudada. Durant la stad e la primavaira da l'onn 1944 sgola l'aviatica militara americana missiuns cun per part passa milli aviuns encunter la Germania. Tar ina da quellas missiuns ha il bumbardader cun il surnum Champagne Girl in accident, uschia ch'ils pilots emprovan da sa spindrar en Sv...2024-06-2340 minMarellaMarellaÈ la protecziun dal clima in dretg uman?La «Marella» contextualisescha il cas da las Senioras per il clima e da lur plant cunter la Confederaziun.  Dapi il cumenzament d'avrigl rapportan medias da l'entir mund da las Senioras per il clima ch'èn idas davant il Tribunal europeic dals dretgs umans a Strasbourg, argumentond che la Svizra na fetschia betg avunda cunter la crisa climatica. Ed il tribunal ha dà raschun a las senioras! Tenor la chombra gronda (l'instanza la pli auta dal tribunal), è la Svizra en retard cun sias mesiras per cumbatter la midada dal clima, e quai haja consequenzas negativas per la vita da sia populaziun. La Svi...2024-06-1651 minMarellaMarella«Eu sun naschüda suot il sulai d’avuost» – Luisa Famos 1930-1974Ella era ina musicista da la lingua e vala sco renovatura da la lirica rumantscha, la poetessa ladina Luisa Famos. Ins inscuntra er oz, 50 onns suenter sia mort, bleras persunas cun ina poesia preferida da Luisa Famos. Per quels e quellas ch'han enconuschì ella resta ella en memoria sco dunna attractiva, sco uman da famiglia ed amia fidaivla. Quels che n'han mai entupà ella, pon tschertgar sias passidas en las poesias. Ma tgi era la dunna da Ramosch ch'è morta uschè giuvna e ch'aveva success cun sias poesias gia durant sia vita? La Marella ha discurrì avant diesch onns cun persu...2024-06-0942 minMarellaMarellaPastizier e poetPer il 200avel da Giovannes Mathis (1824-1912). Era sche Giovannes Mathis è naschì en l'Engiadina, la gronda part da sia vita passenta quest Schlarignot ordaifer la Svizra: ses emprendissadi da pastizier fa el a Bruxelles e maina silsuenter negozis a Toulon ed a Genova. Era sch'el na va betg gugent a scola ed è «poch ün bun scolar», datti ina chaussa che al plascha gia da pitschen ensi; descripziuns da viadis e raquints. Sper sia lavur da pastizier cumenza el uschia a nudar regurdientschas d'uffanza, a scriver poesias, novellas, ovras dramaticas, scenas comicas e schizunt in roman. Sa basond sin tals texts da Gio...2024-06-0245 minMarellaMarellaCudeschs rumantschs cun in touch englaisEn il Magliacudeschs discurra Esther Krättli cun Anita Capaul davart cudeschs che dattan en egl. Ella è stada 14 onns la fatscha da la Chasa editura rumantscha: Anita Capaul che banduna quest mais las CER. Bunamain 100 cudeschs ha ella edì dapi il 2010. Da ses davos dus cudeschs discurra ella en il Magliacudeschs. En «Palaver for ever» preschenta Roman Caviezel ina rimnada da ses texts curts satirics. Sia plima gizzada sa tegna vi da la furma classica da l'exagerar e drizza la critica vers ensi. Lura vai per Verner Solèr, il fotograf ed art director lumnezian ch'è partì avant 30 onns per Los Ange...2024-05-1937 minCafé federalCafé federalEpisoda 39: Fit per la 13avlaIna 13avla renta d'AVS ha fatg la cursa a l'urna en Svizra. Co finanziar quella vegn uss discutà. Dentant noss correspundents na porschan en questa episoda betg be ina discussiun politica, mabain era salamuiras.2024-03-0720 minILS DUS DA NUSILS DUS DA NUS#47 Coolness e sexualitadSuenter ina fin d'emna in sin l'auter a Hamburg ston Marcus ed Elias salvar l'industria da döner Svizra e l'industria da concerts avant la ruina. Plinavant discutan els gist duas dumondas essenzialas: En tge fasa da vita sa chattavan els il pli cool, e cura han els scuvrì lur sexualitad?2023-09-2145 minControversControversControvers dals 11.06.2023En Svizra mancan enfin la fin da quest onn 200’000 forzas da lavur. Tge po la politica far per schliar quest grond problem? In’idea è: Sustegnair famiglias finanzialmain, sch’ellas dattan lur uffant en canorta, per ch’ils geniturs possian lavurar dapli. Ma funcziuna quai? Martin Schmid da la PLD, Sandra Locher-Benguerel da la PS e Stefan Engler da l’AdC èn giasts en il «Controvers» da Berna. Redacziun e moderaziun: Andri Franziscus ------------------------------------------------------------------------------------------- In der Schweiz können bis Ende Jahr rund 200'000 Stellen nicht besetzt werden. Der Arbeitskräftemangel betrifft in der Zwischenzeit fast alle Branchen und wird gerade in den Randregio...2023-06-1125 minControversControversControvers dals 11.06.2023En Svizra mancan enfin la fin da quest onn 200’000 forzas da lavur. Tge po la politica far per schliar quest grond problem? In’idea è: Sustegnair famiglias finanzialmain, sch’ellas dattan lur uffant en canorta, per ch’ils geniturs possian lavurar dapli. Ma funcziuna quai? Martin Schmid da la PLD, Sandra Locher-Benguerel da la PS e Stefan Engler da l’AdC èn giasts en il «Controvers» da Berna. Redacziun e moderaziun: Andri Franziscus2023-06-1125 minCafé federalCafé federalEpisoda 31: Quant buna è la democrazia svizra propi?Straglischa la democrazia Svizra mo perquai ch'autras èn pli malas? Datti ina democrazia ideala? Stuess ins eleger il parlament cun trair la sort? È la decisiun da betg vuschar er democratica? Resposta dat Andreas Glaser ch'è professer per giurisprudenza è directur dal center per democrazia Aarau.2023-05-2634 minCafé federalCafé federalEpisoda 28: Politica survegn plaunet temperaturaQuest onn elegia la Svizra il nov parlament. Ils 22 d'october decida il pievel il destin dals politicras e politichers. Co statti cun la fevra d'elecziuns? Quant fittas èn las partidas e tge temas emprovan ellas da lantschar? Las salamuiras dal tschaiver a Basilea dattan resposta.2023-03-0820 minCafé federalCafé federalEpisoda 26: Glamour ed intrigas en Chasa federalaLas elecziuns dal Cussegl federal han procurà per in temp plain tensiun. Dentant ha era gì lieu ina elecziun rumantscha: Cun Martin Candinas è puspè in Rumantsch il pli aut Svizzer – quai era l'ultima giada il cas avant 37 onns. RTR rapporta era da davos las culissas. Co che noss correspundents a Berna han passentà quest temp intensiv, e tge che è capità davos las culissas, raquintan els en questa episoda dal podcast.2022-12-1431 minILS DUS DA NUSILS DUS DA NUS#15 Sco cusì ensemenILS DUS DA NUS van en la pausa da stad. Vus pudais fin alura pachetar Vossas valischs cun las pli novas scuvertas or da l'astronomia, biologia e lingua rumantscha. Sch'era Vus avais mintgatant l'impressiun, che Vossas genitalias èn cusidas ensemen, tadlai l'episoda 15. Nus avain respostas.2022-06-2352 minControversControversControvers dals 19.06.2022Trais mais guerra ed adina dapli discussiuns, tge che quai signifitga per l'avegnir. Insatge para numnadamain cler: Sco avant na vegni betg pli ad esser. Tge vul quai dir per la neutralitad da la Svizra, per l'armada ed er per il Cussegl federal? Stefan Engler (AdC) e Sandra Locher-Benguerel (PS) èn giasts en il «Controvers» da Berna. Redacziun e moderaziun: Andri Franziscus ------------------------------------------------------------------------------------------- Der Krieg in der Ukraine hat in der Schweiz zu zwei grossen Diskussionen geführt. Erstens: Was heisst neutral und was eben nicht? Zweitens: Wie soll die Schweizer Armee der Zukunft aussehen? Darüber und über die Rolle...2022-06-1925 minControversControversControvers dals 19.06.2022Trais mais guerra ed adina dapli discussiuns, tge che quai signifitga per l'avegnir. Insatge para numnadamain cler: Sco avant na vegni betg pli ad esser. Tge vul quai dir per la neutralitad da la Svizra, per l'armada ed er per il Cussegl federal? Stefan Engler (AdC) e Sandra Locher-Benguerel (PS) èn giasts en il «Controvers» da Berna. Redacziun e moderaziun: Andri Franziscus2022-06-1925 minDa num e da pumDa num e da pumDa num e da pum dals 15.01.2022Blers discurran da la Svizra rumantscha, nus vulain dar oz in'egliada a la Svizra cun sias vischnancas e citads da tschellas trais linguas, ma cun ina vista rumantscha. Donat Caduff ha creà per incumbensa dal chantun Grischun ina charta geografica da la Svizra, nua che tut ils lieus abitads han in num transponì en rumantsch. Quest'ovra d'art sa chatta en la Chasa dals chantuns a Berna, ma il favrer vegn stampada ina versiun pitschna per il diever public. Lura pudain nus sa laschar surprender dals nums nunspetgads sco Vinnavil-Praplaniv, Vedervitg e Maileras – u sa dumandar nua che sa chattan Babigna e Pa...2022-01-1506 minTgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Tgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Igl tgiglanletgIgl animal tgi nous tschartgagn vei or enpo scu en stgirat. El è pitschen, fegn e lom, ma la sia coua è betg uscheia lunga e spessa. Ed el è greisch e betg cotschen-bregn. Ed alloura? Sast te gio tge animal tgi nous tschartgagn? Ia dei a tè. Ena producziun da Viertausendhertz. Translaziuns e realisaziun per rumantsch da RTR.2022-01-1202 minTgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Tgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)La tschitschungaIgl animal tgi nous tschartgagn vei betg propa bagn. Persiva èl campiun an palpar, suarar e sager. An tot dattigl circa 160'000 differentas sorts da chest animal ed i vignan adegna puspe catto novas. Ed alloura? Sast te gio tge animal tgi nous tschartgagn? Ia dei a tè. Ena producziun da Viertausendhertz. Translaziuns e realisaziun per rumantsch da RTR.2022-01-1102 minTgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Tgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)La cratschlungaIgl animal tgi nous tschartgagn ò ena gronda famiglia ed è ansomma betg gugent sulet. El dovra en lai, flem ni seglmanc en ual damanevel. Pertge tgi igl sies damagler cattal surtot ainten lava. Ed alloura? Sast te gio tge animal tgi nous tschartgagn? Ia dei a tè. Ena producziun da Viertausendhertz. Translaziuns e realisaziun per rumantsch da RTR.2022-01-1002 minTgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Tgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Igl schluitasatgdadurmeirIgl animal tgi nous tschartgagn dattigl fitg savens. E chegl er an tottas differentas calours, furmas e grondezzas. Particular è tgi chest animal consista angal or da tgea, culiez e tgigl. Ultra da chegl ò igl noss animal otg pêra tgommas.  Ed alloura? Sast te gio tge animal tgi nous tschartgagn? Ia dei a tè.  Ena producziun da Viertausendhertz. Translaziuns e realisaziun per rumantsch da RTR.2022-01-0903 minDa num e da pumDa num e da pumDa num e da pum dals 08.01.2022Ils chalenders inditgeschan per oz il num tudestg Erhard u la furma rumantscha Sarard. Oriundamain era il num rumantsch Arard, che signifitga nà dal tudestg ina persuna che mira ferm sin sia onur. Dapi 1490 datti dentant a Zernez la schlattaina Serrardi u Sararart. En il cudesch retic dals nums da famiglia pudain nus leger che quels ch'eran derschaders u notars vegnivan numnads cun in Ser u Sar, che deriva dal talian messere cun suenter il prenum. Quai è damai il cas era cun las famiglias Saratz, Sarott, Sartea e Serion. Ma pertge è Nicolin Sererhard impurtant per il Grischun? Ulteriurs temas: - Sar2022-01-0806 minTgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Tgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)La carungasbrigiontaIgl animal tgi nous tschartgagn è igl pi grond animal selvadi tgi veiva ainten noss gôts. El è bunamaintg uscheia grond scu en tgaval. Tema ò igl noss animal angal da nous carstgangs, digl urs e digl louf. Ed alloura? Sast te gio tge animal tgi nous tschartgagn? Ia dei a tè. Ena producziun da Viertausendhertz. Translaziuns e realisaziun per rumantsch da RTR.2022-01-0802 minTgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Tgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Igl minicopterIgl animal tgi nous tschartgagn è igl pi pitschen dalla sia speztga. Ansasez stuessins numnar el poleschet, uscheia pitschen èl. I dat er gliout tgi nomna el diala daviouls ni diala da nanigns. Ed alloura? Sast te gio tge animal tgi nous tschartgagn? Ia dei a tè. Ena producziun da Viertausendhertz. Translaziuns e realisaziun per rumantsch da RTR.2022-01-0703 minTgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Tgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Igl seiapastgIgl animal tgi nous tschartgagn veiva gio passa 10'000 onns tar nous carstgangs. Igl pi savens ins vei el segl fons ni sen las campagnas. Igl mastgel nomnins botsch. Ed alloura? Sast te gio tge animal tgi nous tschartgagn? Ia dei a tè. Ena producziun da Viertausendhertz. Translaziuns e realisaziun per rumantsch da RTR.2022-01-0602 minTgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Tgi è chegl? - En gi auditiv (surmiran)Igl teirateilaDigl animal tgi nous tschartgagn dattigl bunamaintg 50'000 furmas e sorts. Da pitschens tgins strousch vei anfignen tar la grondezza den plat. E chel animal scontras segl antier mond. Ed alloura? Sast te gio tge animal tgi nous tschartgagn? Ia dei a tè. Ena producziun da Viertausendhertz. Translaziuns e realisaziun per rumantsch da RTR.2022-01-0502 minDa num e da pumDa num e da pumDa num e da pum dals 18.12.2021Il Vorarlberg cunfina cun il Partenz, ma paucs Grischuns enconuschan quella part da l'Austria che fascheva ina giada part dal territori rumantsch. Manfred Beck, ch'abitescha a Brand en il Brandnertal nua ch'ils Gualsers han remplazzà il rumantsch cun il tudestg, s'interessa fitg per ils toponims che mussan anc oz lur derivanza rumantscha. Il Gafalljoch vegniva surmuntà da pli baud cun chavals, la Palüdalpe è anc oz palidusa. Ma tge signifitgeschan ils nums Gafedura u Valscherina? Ulteriurs temas: - Brandnertal2021-12-1804 minControversControversControvers dals 21.03.2021Las iniziativas cunter pesticids pretendan in'agricultura pli ecologica en Svizra. Oravant tut l'aua daventass cun quai pli netta. Dentant: Senza pesticids na va quai betg, pretendan da tschella vart blers purs. Jon Pult, cusseglier naziunal dal PS e Stefan Engler, cusseglier dals chantuns da l'Allianza dal Center discutan en il «Controvers». Redacziun e moderaziun: Andri Franziscus ------------------------------------------------------------------------------------------- Die Pestizid-Initiativen verlangen eine ökologischere Landwirtschaft ohne den Einsatz der Chemie. Das Trinkwasser soll sauberer werden. Ein Teil der Bauern hingegen sagt: Ohne Pestizide geht es nicht. Die Agrarproduktion würde komplizierter und teurer werden. Darüber diskutieren Jon Pult, Nationalrat SP und Stefa...2021-03-2124 minControversControversControvers dals 21.03.2021Las iniziativas cunter pesticids pretendan in’agricultura pli ecologica en Svizra. Oravant tut l’aua daventass cun quai pli netta. Dentant: Senza pesticids na va quai betg, pretendan da tschella vart blers purs. Jon Pult, cusseglier naziunal dal PS e Stefan Engler, cusseglier dals chantuns da l’Allianza dal Center discutan en il «Controvers». Redacziun e moderaziun: Andri Franziscus2021-03-2124 minControversControversControvers dals 14.03.2021Relevant per il sistem – co vai cun il persunal da tgira? In onn suenter il lockdown è RTR sa deditgà a questa dumonda en in «Controvers spezial». Expertas ed experts han discutà en duas pitschnas rundas davart las sfidas da la tgira. Il video da la discussiun suonda proximamain. _______________ Ein Jahr Corona heisst auch ein Jahr Pflege am Limit. Wie war dieses spezielle Jahr für die Alters- und Pflegeheime oder die Spitäler? Nach der Sendung «Cuntrasts», die sich auch mit diesen Fragen befasst, diskutieren Expertinnen und Experten im Studio. In einer ersten Runde stehen die kleinen Spitäler und die Alters...2021-03-1441 minControversControversControvers dals 14.03.2021Relevant per il sistem – co vai cun il persunal da tgira? In onn suenter il lockdown è RTR sa deditgà a questa dumonda en in «Controvers spezial». Expertas ed experts han discutà en duas pitschnas rundas davart las sfidas da la tgira. Il video da la discussiun suonda proximamain. _______________ Ein Jahr Corona heisst auch ein Jahr Pflege am Limit. Wie war dieses spezielle Jahr für die Alters- und Pflegeheime oder die Spitäler? Nach der Sendung «Cuntrasts», die sich auch mit diesen Fragen befasst, diskutieren Expertinnen und Experten im Studio. In einer ersten Runde stehen die kleinen Spitäler und die Alters...2021-03-1441 minControversControversControvers dals 15.09.2020L'iniziativa da transparenza pretenda da las partidas da preschentar la finanziaziun da lur politica. I fiss lura cler tgi che investescha quants raps en la politica, en las partidas e las campagnas avant votaziuns. Tge purtass quai? E tge privels? Dovri insumma refurmas dal sistem politic da la Svizra. Discussiun en il «Controvers» cun il cusseglier naziunal dal PS Jon Pult ed il cusseglier dals chantuns dal PLD Martin Schmid. Redacziun e moderaziun: Andri Franziscus.2020-09-1524 minMALINCLETTIENTSCHASMALINCLETTIENTSCHASEpisoda IV: Voss pleds surmiransEn questa episoda discurran Lucia Parolini e Ronja Muoth ensemen cun la Surmirana Lea Spinatsch sur dals pleds che vus avais tramess a RTR. Daco che pender si umans u far momas ha potenzial da conflict, udis en la quarta episoda. Bun divertiment.2020-05-1011 minPodKnastPodKnast#8 Il schef da segirezzaNagina praschun è 100 pertschient segira, di Martin Muoth, schef da segirezza en la pli nova e cun quai probablamain er la pli segira e moderna praschun da la Svizra - en la nova praschun a Cazas Tignez.2020-03-0513 minTips, trics e tacsTips, trics e tacsTips, trics e tacs dals 06.12.2019Cumpliments èn bels pleds cun grond effect. Adina puspè entaup'ins glieud ch'avess merità tals pleds: la vendidra en stizun che serva adina cun in surrir, l'amia che gida en il perchasa, il vischin che dat da magliar al giat u simplamain insatgi che merita daditg in cumpliment che fa bain al cor. Il cumpliment dad oz va a Linard e Ladina Godly da Brail. Ad els engrazia Claudio Camichel e sia famiglia da Zuoz en spezial a Ladina che tut ils giavischs vegnian ademplids ed ella fetschia tut per ch'i giaja bain ad els. Faschai er Vus part! Er sch'els con...2019-12-0603 minTips, trics e tacsTips, trics e tacsTips, trics e tacs dals 05.12.2019Il 25avel film da James Bond vegn ad esser l'ultim cun Daniel Craig en la rolla da l'agent cun la licenza da mazzar. Ma tgi u tge vegn ad esser la fin da 007? Il nov trailer tar «No Time to Die» porscha gist pliras opziuns. Enfin che nus vegnin a savair, vai anc intgins mais. Il cumenzament d'avrigl vegn il nov James Bond en ils kinos en Svizra. In film che vegni a rumper records, vegn prognostitgà. In record ha el gia rut. Cun 250 milliuns dollars è el il pli char film cun l'agent 007. Ulteriurs temas: - 007 – la fin s’avischina2019-12-0503 minTips, trics e tacsTips, trics e tacsTips, trics e tacs dals 29.11.2019Cumpliments èn bels pleds cun grond effect. Adina puspè entaup'ins glieud ch'avess merità tals pleds: la vendidra en stizun che serva adina cun in surrir, l'amia che gida en il perchasa, il vischin che dat da magliar al giat u simplamain insatgi che merita daditg in cumpliment che fa bain al cor. Il cumpliment dad oz va a Silvana Caviezel da Vella. Eveline Ziegler engrazia ad ella per la buna administraziun ch'ella fa e giavischa a dunna Silvana ed ils ses tut il bun per il temp da Nadal. Faschai er Vus part! Er sch'els consistan mo d'in pèr pled...2019-11-2903 minTips, trics e tacsTips, trics e tacsTips, trics e tacs dals 22.11.2019Cumpliments èn bels pleds cun grond effect. Adina puspè entaup'ins glieud ch'avess merità tals pleds: la vendidra en stizun che serva adina cun in surrir, l'amia che gida en il perchasa, il vischin che dat da magliar al giat u simplamain insatgi che merita daditg in cumpliment che fa bain al cor. Il cumpliment dad oz va ad Emil Fried da Scuol. Burtel Thom vul menziunar ed engraziar ad el per tut quai chel fa per la glieud pli veglia dapi 10 onns. El fa blers transports cun glieud veglia, e sa gida anc en bleras autras guisas cun persunas attempadas. Fas...2019-11-2204 minPalaverPalaverIl sguard sin l'emnaFlurs solaras n'èn betg flurs-sulegl, senza insects naginas flurs-sulegl e sche l'Armada svizra lascha testar dronas sur il Golan è quai plitost ina nausch'idea. Quai intgins dals temas che Michel Decurtins e Gian Ramming discutan.2017-11-0418 minPalaverPalaverIl sguard sin l'emnaSur da las difficultads da chattar ina regenza en Germania e las pajas da las mussadras en Grischun. La Germania ha tschernì ed ha ussa difficultads da chattar ina regenza. Ellas soccupan da quels che stattan a nus il pli a cor, ma gudognan chi fa mal il cor: las mussadras cumbattan per dapli paja. La svizra nè betg pli il pajais il pli ritg. Quai èn intgins temas che Michel Decurtins e Gian Ramming discutan.2017-09-3021 minPalaverPalaverIl sguard sin l'emnaSur da cumbats cunter las forzas da la natira, il cumbat dals chatschaders grischuns e cumbats politics. En l'emprim Palaver suenter il program da stad vai per cumbats: il cumbat cunter la forza da la natira suenter la bova en Bregaglia, il cumbat per ina represchentanza da la Svizra taliana en il Cussegl federal, il cumbat dals chatschaders grischuns per l'acceptanza da lur passiun ed il cumbat dals editurs svizzers per raps ed influenza. Quest Palaver è l'ultim da Bernard Bearth.2017-08-2621 minPalaverPalaverIl sguard sin l'emnaSur da la direcziun dal museum d'art nua che nagut è cler, la reducziun dals tschains d'aua e la chalira dals davos dis. Kunz e Jäger e la scena da cultura: insumma nagut è cler en connex cun la reorganisaziun da la direcziun dal museum d'art grischun. La confederaziun vul reducir ils tschains d'aua: ils chantuns da muntogna vulan cumbatter questa proposta. Alarm da chalira en bleras regiuns da la Svizra: ils ins giaudan, auters pateschan. Quai intgins dals temas che Gian Ramming e Bernard Bearth discuteschan en il Palaver da quest'emna.2017-06-2421 minRadioarchivRadioarchivL'uniun per la litteratura rumantschaL'Uniun per la litteratura rumantscha, che nagin auter che Tista Murk ha fundà, po festivar quest onn 70 onns. Tge è in bun text rumantsch? Tgi dastga daventar commember da l'uniun per la litteratura rumantscha? Tgi valitescha ils texts? Da quellas ed autras dumondas aveva il Radio Rumantsch tematisà avant 30 onns en in'emissiun. En il focus era stà l'Uniun per la litteratura rumantscha che po festivar quest onn 70 onns. Oriundamain era l'uniun vegnida fundada sin iniziativa da Tista Murk per l'avischinaziun da scripturs e scripturas da Müstair a Mustér. Redacziun: Flavio Huonder2016-01-1947 minIl forumIl forumIl Forum cun Adolf CollenbergIl bagat, il da cornas e la vaca – il gieu da troccas Dar chartas è ina veglia passiun e dar troccas ina tut aparti. Gia en temp medieval giugav'ins a «tarocchi» en lItalia, pli tard era en Frantscha, Spagna ed en Svizra. En Grischun è il gieu documentà a partir dal 17avel tschientaner. Menziunadas vegnan las troccas en numerus scumonds che vulevan supprimer quest gieu «infam» che fascheva ir a la mlaura factultas e la morala e che procurava mo per «caneras e stgandels». Nizzegià ha quai tut nagut – il scart troccas è daventà part dal stgazi cultural da la Surselva, cun tut atgnas reglas e...2016-01-0330 minMagazin da culturaMagazin da culturaPoetry SlamCumbats verbals, guardias da cunfin perfidas ed ina buttiglia gin Il november passà han ils Dis da litteratura a Domat gì lieu per la 25avla giada. Durant la saira d'avertura han ins pudì assister ad in uschenumnà Poetry Slam, in cumbat verbal tranter auturs rumantschs, tals da la Svizra tudestga e franzosa. En il Magazin da cultura preschenta Radiotelevisiun Svizra Rumantscha ina schelta dals texts e tradescha pertge che Claudio Spescha na va betg gugent sur l'Umbrail, co Martin Jäger pudess finalmain schliar ils problems enturn il Rumantsch Grischun e co i fiss sch'ina maschina avess da decider tgi che p...2016-01-0258 minMagazin da culturaMagazin da culturaHELVETIAROCKT – per dapli musicistas en il jazz, pop e rockCura avais vus vesì l'ultima giada in concert cun ina dunna vid la battaria, a la ghitarra electrica u al bass? «It's a Man's World» chantava James Brown e quest titel descriva bain la scena svizra da pop, rock e jazz! La statistica mussa che las dunnas èn sutrepreschentadas sin las tribunas da concert. Quest fatg ha motivà la societad HELVETIAROCKT d'organisar events e workshops per promover musicistas. En sia rubrica deditgada a la litteratura propona Esther Krättli in sguard en il cudesch da maletgs «In aunghel vul viver sco carstgaun sin tiara»as da Letizia Winzap-Monn. Redacziun: Astrid Alexandr...2015-11-1458 minIl forumIl forumIl forum cun Adolf CollenbergTradiment, rebelliun e cuntrabanda en Surselva 1847 La Svizra moderna dal 1848 è sortida d'ina guerra civila. Il november 1847 han las truppas naziunalas sut il commando dal general Guillaume-Henri Dufour avert la guerra cunter la Lia separatista (Sonderbund) dals set chantuns catolics. Entant ch'il chantun Grischun era da vart naziunala sustegneva l'uvestg da Cuira e circuls catolics da la Surselva la Lia separatista. En in process èn els vegnids il 1848 atgisads da tradiment, rebelliun e cuntrabanda. Redacziun: Adolf Collenberg2015-11-0829 minMagazin da culturaMagazin da culturaCritica en la litteratura - live dals Dis da litteratura a DomatCritica è bun! Dentant quant dovri e co san ins far ella? E la finala, tge porta ella en la litteratura rumantscha? Ed il davos resta la dumonda tgi è propi pront da far critica en la litteratura? Da quellas dumondas discutain nus live dals Dis da litteratura e quai ensemen cun Silvana Derungs, presidenta da l'Uniun litteratura Rumantscha e cun Esther Krättli, redactura da litteratura. Nus tschertgain dentant era respostas sin las dumondas: Tge han 25 onns Dis da litteratura purtà e tge èn ils giavischs per il futur? Redacziun: Esther Berther Ulteriurs temas: - Discurs cun Silvana Derungs ed Esther Krätt...2015-11-0756 minRadioarchivRadioarchivTge fan ils scrivents a Domat?Dapi 25 onns pelegrineschan scrivents e scriventas rumantschas onn per onn a Domat, als dis da litteratura. Quai che sa chapescha ozendi da sa sez, quai era in novum il 1990. L'ura eran vegnids organisads ils emprims dis da litteratura a Domat. Tranter auter cun ils auturs Clo Duri Bezzola, Felix Giger e Flurin Spescha. Era la Lia Rumantscha era stada da la partida cun l'anteriur secretari general Bernard Cathomas. Il Radio Rumantsch era ì suenter a la dumonda: Tge faschevan ils scrivents e las scriventas avant 25 onns a Domat? E tge fan els ils proxims dis a Domat? Era quella dumonda vegn s...2015-11-0355 minRadioarchivRadioarchivLuregn Mathias Cavelty sin ils 80Durant 23 onns ha il cristiandemocrat Luregn Mathias Cavelty represchentà il Grischun a Berna. Il giurist oriund da Schluein ha battì per ina Svizra averta vers l'Europa ed il mund. Sco tipic represchentant da la democrazia cristiana è el s'engaschà per il consens ed il cumpromiss. Oriundamain da chasa tar la partida cristiansociala ha Cavelty era adina gì in'ureglia averta per chaussas socialas. Tranter auter ha el presidià il Padrinadi per las vischnancas muntagnardas ed è stà president da l'anteriura CRR, la Cuminanza rumantscha da radio e televisiun, oz SRG-R. In vegl ami da Luregn Mathias Cavelty, l'anteriur cusseglier guvernativ Aluis Maissen, raquinta insaquan...2015-09-2954 min